مذاکرات مستقیم میان ترامپ و پوتین بدون مشارکت کی‌یف، امید‌های روسیه برای تحقق اهداف بلندمدتش را تقویت کرده است. این گفت‌و‌گو‌ها که احتمالاً به کاهش تحریم‌ها و کاهش تعهدات آمریکا به ناتو منجر می‌شود، واکنش مثبت بازار‌های مالی روسیه را به همراه داشته است. در حالی که ترامپ تمایل به توافق با پوتین دارد، کی‌یف و متحدان اروپایی نگران توافقی هستند که هزینه‌های آن بر دوش اوکراین و اروپا سنگینی کند.
فرارو– مکس سدون، خبرنگار حوزه سیاست‌های روسیه و اوکراین در روزنامه فایننشال تایمز
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه فایننشال تایمز، برنامه اولیه ولادیمیر پوتین برای اشغال سریع اوکراین طی چند روز نخست، شکست خورد. اما اکنون، با آغاز مذاکرات مستقیم صلح میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، بدون توجه به کی‌یف و متحدان اروپایی، پوتین به‌وضوح بیش از هر زمان دیگری به اهداف بلندمدت خود نزدیک شده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که هدف اصلی ولادیمیر پوتین، ایجاد یک ساختار امنیتی است که به روسیه حوزه نفوذ رسمی در اروپا بدهد؛ چیزی شبیه توافق‌های کنفرانس یالتا که پس از جنگ جهانی دوم قدرت قابل‌توجهی به اتحاد جماهیر شوروی بخشید. به‌نظر می‌رسد که ایالات متحده آماده است چنین امتیازی را به پوتین بدهد. پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا دیگر از بلندپروازی‌های اوکراین برای پیوستن به ناتو یا بازپس‌گیری اراضی خود از روسیه حمایت و پشتیبانی نمی‌کند.
هم‌زمان، دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین مشغول مذاکره بر سر «همکاری‌های اقتصادی دوجانبه» هستند؛ نشانه‌ای که احتمالاً حکایت از لغو تحریم‌های آمریکا علیه مسکو دارد. ترامپ همچنین درصدد کاهش تعهدات آمریکا به ناتو است و می‌خواهد مسئولیت حفظ امنیت در اروپا را به کشور‌های اروپایی واگذار کند. الکساندر گابویف، مدیر مرکز کارنگی روسیه-اوراسیا در برلین، خاطرنشان می‌کند: «پوتین اکنون در شرایطی قرار دارد که در سه سال گذشته جنگ، هرگز به این اندازه مساعد نبوده است. اگر آمریکا حمایت نظامی، دیپلماتیک و اطلاعاتی خود را به‌طور یک‌جانبه متوقف کند، اوکراین با مشکلات و چالش‌های شدیدی رو‌به‌رو خواهد شد. حتی اگر اروپایی‌ها تلاش مضاعفی انجام دهند، خروج از این بحران بسیار دشوار خواهد بود.»
در مسکو، تماس اخیر میان ترامپ و پوتین موجی از خوش‌بینی را برانگیخته است. کیریل دمیتریف، رئیس صندوق ثروت ملی روسیه که نقش مهمی در مذاکرات پشت‌پرده برای تبادل زندانیان ایفا کرده، تاکید می‌کند: «یک تماس ساده می‌تواند مسیر تاریخ را تغییر دهد. امروز، رهبران ایالات متحده و روسیه ممکن است دری به سوی آینده‌ای بر پایه همکاری، نه تقابل، گشوده باشند.»
این گفت‌و‌گو نشانه‌ای آشکار از چرخشی معنادار در سیاست ایالات متحده در مقایسه با دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن محسوب می‌شود. جو بایدن که وعده داده بود «تا هر زمان که لازم باشد» به حمایت از اوکراین ادامه دهد، در عین حال تلاش داشت همراه با کشور‌های غربی، روسیه را به حاشیه براند. اکنون، ایالات متحده بر این باور است که پیروزی بر اساس شرایط اوکراین «غیرواقع‌بینانه» است؛ دیدگاهی که در مسکو به‌عنوان بازگشتی به عقلانیت و واقع‌گرایی قلمداد می‌شود.
یکی از مقامات ارشد پیشین روسیه اظهار داشت: «بالاخره آمریکایی‌ها تصمیم گرفته‌اند بدون آن توهمات غیرواقعی که از آغاز جنگ به اوکراینی‌ها القا می‌کردند، به این مسئله به‌طور جدی نگاه کنند. این یک گام منطقی است و فرصتی برای متوقف کردن جنگ فراهم می‌کند.» وی همچنین اشاره کرد که پوتین سه روز پس از آغاز عملیات نظامی خود، از ایده یک پیروزی سریع دست کشید. با این حال، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تا همین اواخر تحت تأثیر همان توهمات باقی ماندند و تنها اکنون به دیدگاهی واقع‌بینانه رسیده‌اند.
مقامات ارشد اوکراینی و غربی اعلام کرده‌اند که ترامپ و پوتین ممکن است برای اعلام آتش‌بس در یکی از دو تاریخ نمادین پیش رو تلاش کنند: عید پاک که امسال کلیسا‌های ارتدوکس و کاتولیک در ۲۰ آوریل جشن می‌گیرند یا ۹ مه، روزی که روسیه پیروزی اتحاد جماهیر شوروی بر آلمان نازی را گرامی می‌دارد. یک مقام اوکراینی خاطرنشان کرد: «پوتین می‌خواهد این توافق در روزی با اهمیت تاریخی به ثمر برسد.»
بازار‌های مالی مسکو به تماس اخیر میان ترامپ و پوتین واکنش مثبتی نشان دادند: ارزش روبل در برابر دلار ۵ درصد افزایش یافت و شاخص اصلی بورس مسکو با ۲.۸ درصد رشد، به بالاترین سطح خود در ۹ ماه گذشته رسید.
حامیان سرسخت جنگ در روسیه این تماس را نشانه‌ای از نزدیک شدن به پیروزی تلقی کردند. کنستانتین مالوفیف، سرمایه‌دار محافظه‌کار که به پشتیبانی از چندین واحد داوطلب روسی در جنگ اوکراین معروف است، اظهار داشت: «شنیدن این خبر برای اتحادیه اروپا و اوکراین به‌طور قطع بسیار ناگوار خواهد بود. اما نظر آنها دیگر اهمیتی ندارد. اوکراین اکنون تنها بهانه‌ای است برای مذاکره‌ای بزرگ میان دو قدرت جهانی درباره آغاز عصری نوین در تاریخ بشریت.»
در جریان این تماس، پوتین بار دیگر بر لزوم حل «دلایل اصلی این درگیری» تأکید کرد که نشان می‌دهد روسیه همچنان اهداف اولیه خود یعنی جلوگیری از پیوستن اوکراین به غرب و بازگشت به نظم امنیتی دوران پس از جنگ سرد را با جدیت دنبال می‌کند. خواسته‌های روسیه شامل واگذاری کنترل چهار منطقه جنوب شرقی اوکراین که بخش‌هایی از آن تحت اشغال نیروهایش است و لغو تمامی تحریم‌های مرتبط با جنگ از سوی غرب است.
دیمیتری ترنین، استاد پژوهشی مدرسه عالی اقتصاد مسکو در اظهاراتی بیان کرد که پوتین در صورت عدم تحقق خواسته‌های روسیه، به جنگ ادامه خواهد داد. او تصریح کرد: «روسیه به دنبال صلح به هر قیمتی نیست. تنها تضمین‌هایی که روسیه به آنها اطمینان دارد، تضمین‌هایی است که خود ایجاد می‌کند. توافقی که کمتر از الزامات حیاتی امنیتی روسیه باشد، تنها وقوع جنگ دیگری را در آینده تضمین خواهد کرد. روسیه اجازه نخواهد داد چنین اتفاقی رخ دهد.»
ترنین همچنین یادآور شد: «شروع مذاکرات به‌معنای توقف جنگ نخواهد بود و اگر توافقی حاصل نشود، جنگ ادامه خواهد یافت.» در همین حال، جالب اینجاست که هیأت منصوب‌شده از سوی ترامپ برای مذاکره با روسیه، کیث کلوگ، نماینده ویژه او در این مناقشه را شامل نمی‌شود. کلوگ یکی از مقاماتی بود که به‌شدت بر افزایش تحریم‌ها علیه مسکو و ادامه ارسال تسلیحات به اوکراین تأکید داشت.
این تصمیمات آشکارا تعهد دولت آمریکا به نگرانی‌های اوکراین را زیر سؤال برده است. یک مقام ارشد پیشین آمریکا بیان داشت: «پوتین این شرایط را تأییدی بر دیدگاه خود از نظم جهانی می‌داند و آن را گامی به‌سوی ایجاد اختلافات عمیق‌تر میان آمریکا و اروپا تلقی می‌کند.» تلاش ترامپ برای پایان سریع جنگ، اوکراینی‌ها را غافلگیر کرده است. کی‌یف امیدوار بود بتواند ترامپ را متقاعد کند تا موضعی مشترک اتخاذ کرده و روسیه را به میز مذاکره بکشاند. به همین منظور، اوکراین حتی پیشنهاد دسترسی آمریکا به ذخایر مواد معدنی کمیاب خود را مطرح کرده بود.
آندری یرماک، رئیس دفتر رئیس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی، در گفت‌وگویی با فایننشال تایمز تاکید کرد: «توسعه روابط نزدیک با تیم ترامپ چالش‌برانگیز بوده است» و تاکید کرد که «مدتی زمان خواهد برد» تا بتوانند رابطه‌ای مشابه آنچه با دولت بایدن داشتند، برقرار کنند. اکنون کی‌یف و متحدان اروپایی‌اش نگران‌اند که آمریکا ممکن است با پوتین توافقی کند که هزینه‌های آن بر دوش اوکراین و اروپا بیفتد. ولودیمیر کولییک، استاد علوم سیاسی مدرسه اقتصاد کی‌یف، در این باره گفت: «ترامپ همان‌گونه که انتظار می‌رفت عمل می‌کند؛ او حاضر است به بهای منافع اوکراین با پوتین معامله کند و همچنان انتظار دارد اوکراین هزینه این توافق را با منابع معدنی خود بپردازد. مسئله اینجاست که اوکراین و اروپا چه واکنشی به این وضعیت نشان خواهند داد.»
