دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اخیراً طرحی برای کنترل نوار غزه مطرح کرد که شامل جابه‌جایی فلسطینیان از سرزمینشان و استفاده از این منطقه برای پروژه‌های املاک و مستغلات بود. این طرح که مورد استقبال بنیامین نتانیاهو قرار گرفت، با واکنش شدید کشور‌های عربی و مخالفت‌های داخلی مواجه شده است. ترامپ این پیشنهاد را به‌عنوان راهکاری برای حل مناقشه فلسطین-اسرائیل ارائه داده، اما بسیاری آن را مغایر با اصول تعیین سرنوشت ملی و مداخله‌ای خطرناک در سیاست خارجی آمریکا می‌دانند.
فرارو- جاناتان لمایر روزنامه نگار و خبرنگار بخش سیاست داخلی آمریکا و تحولات کاخ سفید آسوشیتدپرس و پولیتیکو.
به گزارش فرارو به نقل از نشریه آتلانتیک، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده که در جریان رقابت‌های انتخاباتی‌اش وعده داده بود سیاست «اول آمریکا» را در پیش بگیرد، اخیراً عجیب‌ترین پیشنهاد مداخله آمریکا در مسائل بین‌المللی را از زمان حمله و اشغال عراق مطرح کرده است.
دونالد ترامپ در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اظهار داشت که ایالات متحده قصد دارد کنترل نوار غزه را به دست گیرد. وی اعلام کرد: «آمریکا این منطقه را مدیریت خواهد کرد. ما مالک آن خواهیم شد. این یک اقدام درست است.» او در ادامه تصریح کرد که این طرح می‌تواند به ثباتی چشمگیر در آن بخش از خاورمیانه و حتی کل منطقه منجر شود. ترامپ همچنین امکان استقرار نیرو‌های آمریکایی در غزه را برای اجرای این طرح مطرح کرد.
دونالد ترامپ این پیشنهاد بی‌سابقه را به‌عنوان راهکاری برای پایان دادن به دهه‌ها درگیری میان اسرائیل و فلسطینی‌ها معرفی کرد و آن را فرصتی برای ایجاد پروژه‌های جدید در زمینه املاک و مستغلات دانست. با این حال، طرحی با چنین ابعاد گسترده به چالش‌های جدی مواجه خواهد شد، چراکه اجرای آن، چه در سطح داخلی و چه بین‌المللی با موانع متعددی رو‌به‌رو است. هرچند احتمال عملی‌شدن این طرح بسیار کم است.
طرح ترامپ که شامل جابه‌جایی ۲.۲ میلیون فلسطینی از خانه‌هایشان بود با واکنش تند کشور‌های عربی مواجه شده است. دخالت مستقیم آمریکا در نوار غزه، نه‌تنها نقش واشنگتن در خاورمیانه را گسترش می‌دهد، بلکه این کشور را مالک منطقه‌ای خواهد کرد که پس از ۱۵ ماه درگیری میان حماس و ارتش اسرائیل به کلی ویران شده است. این درگیری‌ها در پی حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد و غزه را به یکی از ناآرام‌ترین مناطق تبدیل کرده است. چنین اقداماتی می‌تواند تنش‌ها را در منطقه‌ای که همین حالا نیز از ثبات کافی برخوردار نیست، تشدید کند.
دونالد ترامپ، همانند گذشته، در جریان این نشست خبری اطلاعات محدودی ارائه کرد و در حالی که نتانیاهو کنار او ایستاده بود و لبخند می‌زد، امکان اعزام نیرو‌های آمریکایی به غزه را برای برقراری امنیت و بازسازی آن مطرح کرد. در پاسخ به این پرسش که آیا نیرو‌های آمریکایی برای تضمین امنیت و اجرای این طرح به غزه اعزام خواهند شد یا خیر، دونالد ترامپ گفت: «ما هر کاری که لازم باشد انجام خواهیم داد. آنجا را مدیریت و بازسازی می‌کنیم.»
طرح دونالد ترامپ ساکنان نوار غزه را برای همیشه از سرزمین‌های فلسطینی بیرون کرده و آنها را در منطقه‌ای خارج از سرزمین خود اسکان خواهد داد. دونالد ترامپ اگرچه مکان دقیق این اسکان جدید را مشخص نکرد، اما بار دیگر بر تمایل خود برای پذیرفته‌شدن ساکنان غزه توسط مصر و اردن تأکید کرد. با این حال، هر دو کشور به‌شدت با قبول چنین مسئولیتی مخالفت کرده‌اند. بر اساس گفته دیپلمات‌های منطقه‌ای، رهبران مصر و اردن عمیقاً نگرانند که ترامپ آنها را تحت فشار قرار دهد تا فلسطینیان را به‌عنوان آوارگان بپذیرند.
اجرای این طرح احتمالی، اعتراضات گسترده‌ای را در سراسر منطقه به همراه خواهد داشت. فلسطینیان، همانند اسرائیلی‌ها، بر باقی‌ماندن در سرزمین مادری خود اصرار دارند. کشور‌های عربی همسایه، حتی آنهایی که روابط نزدیکی با ایالات متحده دارند، تمایلی به حمایت از اخراج فلسطینیان از نوار غزه نشان نمی‌دهند. وزارت خارجه عربستان سعودی نیز در بیانیه‌ای مخالفت قاطع خود را با هرگونه تلاش برای «اخراج مردم فلسطین از سرزمینشان» اعلام کرده است.
اگر طرح ترامپ برای نوار غزه به اجرا درآید، احتمالاً اعضای تندروی راست‌گرای ائتلاف حاکم نتانیاهو آن را یک پیروزی بزرگ تلقی خواهند کرد. این جریان مدت‌ها به‌دنبال گسترش دائمی نفوذ اسرائیل در غزه و کرانه باختری بوده است. نتانیاهو که از متحدان نزدیک ترامپ به‌شمار می‌رود و نخستین رهبر خارجی بود که در دوره دوم ریاست‌جمهوری او به کاخ سفید رفت، از این ایده استقبال کرده است. او در سخنانی اعلام کرد: «ترامپ برای این منطقه آینده‌ای متفاوت در نظر دارد. این موضوع شایسته توجه است. ما در حال مذاکره در این خصوص هستیم. این طرح می‌تواند تاریخ را دگرگون کند.»
یکی از مقامات کاخ سفید به من (نویسنده) گفت که اظهارات ترامپ یک واکنش ناگهانی و بدون فکر نبوده، بلکه ناشی از اعتمادبه‌نفسی است که پس از پیروزی در انتخابات در او شکل گرفته است؛ اعتمادی که بر این باور استوار است که ترامپ می‌تواند توافقی نهایی حاصل کند و دهه‌ها تاریخ را تغییر دهد. ترامپ در گفت‌و‌گو با خبرنگاران اظهار داشت: «نگاه کنید، وضعیت غزه هرگز کارساز نبوده و جواب نداده است. من فکر می‌کنم آنها باید یک قطعه زمین خوب، تازه و زیبا بگیرند و بعد افرادی را پیدا کنیم که در آنجا سرمایه‌گذاری کنند، بسازند و آن را مناسب زندگی و دلپذیر کنند.»
دونالد ترامپ که بار‌ها علاقه خود را به دریافت جایزه نوبل صلح ابراز کرده، گاهی مواضعی جنجالی و غیرمنتظره اتخاذ می‌کند، اما سپس به مواضعی ملایم‌تر بازمی‌گردد. این روند در برخی موارد بر پایه منطقی مشخص پیش می‌رود و در موارد دیگر به‌نظر می‌رسد بیشتر شبیه به آشوب است. در دو هفته اخیر، رهبران کشور‌های مختلف از دانمارک تا پاناما و خاورمیانه تلاش کرده‌اند میان این دو حالت ترامپ تمایز قائل شوند.
به نظر می‌رسد دونالد ترامپ این طرح را برای افزایش فشار بر کشور‌هایی ارائه داده باشد که از پذیرش فلسطینیان خودداری کرده‌اند. مارک دوبوویتز، مدیرعامل بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در شبکه ایکس نوشت: «او اکنون فشار را بیشتر کرده است: اگر آنها را نمی‌پذیرید، خودمان آنها را منتقل می‌کنیم و غزه را تحت کنترل می‌گیریم. این همان روش کلاسیک ترامپ است: به افراط بروید تا آنچه قبلاً غیرقابل‌قبول به نظر می‌رسید، ناگهان منطقی به نظر برسد.»
صرف‌نظر از انگیزه‌های رئیس‌جمهور آمریکا، این پیشنهاد به معنای نفی یکی از اصول دیرینه سیاست خارجی ایالات متحده است: حق تعیین سرنوشت ملی. اصلی که بیش از یک قرن، هرچند نه همیشه به‌صورت کامل، راهنمای اقدامات واشنگتن در عرصه بین‌المللی بوده است. این مداخله مستقیم آمریکا در غزه با رویکرد قبلی ترامپ برای کاهش حضور نظامی ایالات متحده در خارج از کشور مغایرت دارد. او در گذشته مذاکراتی برای خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان را آغاز کرده بود، کمک‌های مالی به اوکراین را کاهش داده و حتی تهدید کرده بود نیرو‌های آمریکایی را از کره جنوبی، اروپا و سوریه خارج کند. این تناقض احتمالاً باعث مخالفت‌هایی از سوی برخی از متحدان جمهوری‌خواه او خواهد شد.
سناتور لیندسی گراهام، پس از شنیدن این طرح، به خبرنگاران در کنگره گفت: «فکر می‌کنم این پیشنهاد جالبی باشد. باید ببینیم دوستان عرب ما چه نظری در این مورد دارند. اما تصور می‌کنم بسیاری از مردم کارولینای جنوبی احتمالاً از اعزام نیرو‌های آمریکایی برای تصرف غزه چندان استقبال نخواهند کرد. این احتمالاً به یک چالش تبدیل خواهد شد.»
به نظر می‌رسد این طرح، دست‌کم تا حدی، به مسئله املاک و مستغلات مرتبط باشد. ترامپ که به‌طور طبیعی یک سازنده است، همراه با دامادش جرد کوشنر، بر ظرفیت‌های اقتصادی زمین‌های ساحلی نوار غزه تأکید کرده‌اند. کوشنر پیش‌تر اظهار داشت: «زمین‌های ساحلی غزه می‌توانند ارزش زیادی داشته باشند.» وی همچنین پیشنهاد داده بود که اسرائیل باید در جریان پاکسازی نوار غزه، غیرنظامیان را از این منطقه خارج کند.»
