ایماژ رسانه‌ای عربستان سعودی در پی قتل خاشقچی، شهادت باقر النمر، اعدام و فرار شاهزاده‌ها و فاجعه منا آنقدر سیاه و تاریک بود که یک سفیدشویی اساسی و پرهزینه با عنوان موسم ریاض را با آغوش باز بپذیرد، اما بعد از ۵ فصل و بالاگرفتن انتقادات این بار یک برنامه مذهبی کلید خورد: در مسیر قدم‌های او! ماجرا چیست؟
عربستان سعودی در سال ۲۰۲۴ م. شاهد رشد ۷۳ درصدی صنعت توریسم خود نسبت به سال ۲۰۱۹ بوده و در نیمه اول این سال، موفق به جذب ۱۷٫۵ میلیون گردشگر خارجی شده است. این تعداد گردشگر منجر به رشد ۲۰۷ درصدی درآمد‌های گردشگری این کشور شده است.
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از خبرگزاری عربستان سعودی، الانباء، این رشد را نشان‌دهنده اثربخشی و کارآمدی استراتژی‌ها و برنامه‌های بخش گردشگری پایدار در راستای چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان دانسته و سازمان گردشگری سازمان ملل متحد نیز اعلام کرد این کشور در نرخ رشد تعداد گردشگران بین‌المللی در صدر فهرست سازمان ملل قرار گرفته است.
این در حالیست که پادشاهی بن سلمان تا همین اواخر و به دلیل تصویر سختگیرانه و پلیسی مورد اقبال گردشگران نبود. پرونده‌های بین المللی پیچیده‌ای درباره قتل جمال خاشقچی (۲۰۱۸)، وضعیت حقوق بشر زنان، قتل و آزار شیعیان به خصوص شیخ نمر النمر (۲۰۱۵) و حتی شکنجه، اعدام و فرار شاهزادگان سعودی (۲۰۱۶) به اروپا و آمریکا چهره رسانه‌ای محمد بن سلمان و سلطنت این مملکت را دچار مشکلاتی جدی و بین المللی کرده بود.
تمایل گردشگران برای ورود به این کشور تا همین چند سال قبل حداقل بود و تنها فرصت گردشگری عربستان، زمان حج بود که آن هم به دلیل سوء مدیریت آیین حج و رخ دادن فاجعه منا (۲۰۱۵) و وقوع همه گیری کووید به حداقل رسیده بود، اما سعودی یک کامبک شگفت‌انگیز انجام داد!
سلطنت سعودی به فکر ساخت ایماژ یا تصویری بین المللی و امروزی از خود افتاد. این کشور با راه انداختن برنامه‌های پر سرو صدایی مثل "موسم الریاض"، فصل ریاض، که در ۴ ماه خنک زمستان برگزار می‌شود، میزبان سلبیریتی‌ها و افراد مشهور جهان شده و به هوای آنها، پای گردشگرانی از منطقه و دیگر کشور‌های جهان را به کشورش باز کرده است.
موسم ریاض از سال ۲۰۱۹ شروع شد و امسال در پنجمین دوره برگزاری اش میزبان ۲۱۰۰ شرکت خارجی در ۷٫۲ میلیون متر مکعب فضا بود. این برنامه شامل بازی‌های کامپیوتری، شوی لباس، نمایشگاه‌های هنری، کنسرت و بازار‌های خیابانی، سیرک و حتی برخی مسابقات ورزشی بود.
این فستیوال، تصویر عربستان سعودی را در کنار شادی و قدردانی افراد مشهوری مثل سلین دیون، جنیفر لوپز، کامیلا کابیلو از غرب و هانده ارچل، عمر دیاب و نانسی عجرم از خاورمیانه منتشر و در ذهن مردم حک کرد، زیرا گذشته از رسانه‌های رسمی و مشهور، حساب‌های اجتماعی چند میلیونی این افراد نیز حضورشان در عربستان را مکررا پوشش دادند.
فصل یا موسم ریاض اخیر البته مورد انتقاد جدی جریانات مذهبی و کشور‌های عربی قرار گرفت، زیرا هر سال، بیشتر از سال قبل در رسانه‌ها سر و صدا کرد. انتقادات عمدتا معطوف به نادیده گرفتن قوانین اسلامی در کشوری که تا پیش از این تنها با مراسم حج شناخته می‌شد و بی تفاوتی نسبت به وقایع جانسوز فلسطین است، اما به نظر می‌رسد دومین کام بک اینبار با رویکردی جدید برنامه ریزی شده تا دل این افراد هم نرم شود!
برنامه "علی خطاه" یا در مسیر قدم‌های او برنامه‌ای جدید و مذهبی است که قرار است در ۶ ماه خوش آب و هوا و در مسیری تاریخی برگزار شد تا هجرت پیامبر اسلام (ص) از مکه به مدینه را شبیه سازی کند. بر اساس پیش بینی‌ها این مسیر روزانه میزبان ۱۲ هزار زائر خواهد بود.
پروژه "در مسیر قدم‌های او" اگرچه در نگاه اول یادآور پیاده‌روی اربعین، تنها مشابه اسلامی آن، است، اما به شکلی لوکس و تجملی و در بازه زمانی وسیعی طراحی شده است. این پروژه شامل بازسازی ۴۱ مکان تاریخی به همراه پنج ایستگاه تعاملی است که رویداد‌های اصلی هجرت را برجسته می‌کند.
مسیر این برنامه بین مکه و مدینه با مسافت ۴۷۰ کیلومتر طراحی شده که ۳۰۵ کیلومتر آن قابل پیاده‌روی است؛ هرچند امکان شترسواری، ماشین سواری و حتی استفاده از وسایل کوتاه-برد برقی نیز فراهم شده و خدماتی، شامل بیش از ۳۰ رستوران و ۵۰ فروشگاه و ۸ محل شب مانی برای پشتیبانی زائران نیز ارائه می‌شود.
شاهزاده سلمان بن سلطان، امیر مدینه، با اشاره به اهمیت «افزایش درک تاریخی هجرت پیامبر اسلام»، گفت که این پروژه «بازتاب تعهد پادشاهی به حفظ میراث اسلامی و مراقبت از حرمین شریفین و میهمانان خانه خدا» است. ترکی الشیخ، رئیس هیئت مدیره اداره کل سرگرمی نیز خاطرنشان کرد که این پروژه در راستای تلاش‌های انجام شده برای حفظ تاریخ اسلام و انتشار آن در سطح جهانی است.
این در حالیست که عربستان سعودی تا کنون و به دلیل نگره غالب وهابیان و ایده‌های توتالیتری در سلطنت خود، اماکن تاریخی زیادی را که مربوط به صدر اسلام است تخریب کرده است؛ از مقبره‌های محترم ائمه و صحابه تا منزل تولد پیامبر، محله بنی هاشم، منزل امام صادق و بسیاری اماکن تاریخی دیگر مثل گنبد‌ها و قلعه‌های ساخته شده در دوره عثمانی که لیستی بلندبالا دارند.
اقداماتی که انتقادات زیادی را در پی داشته و حتی در رسانه‌های غربی از جمله ایندیپندنت نیز منعکس شده است با این حال در پروژه جدید از قصد بازسازی برخی از این اماکن خبر داده شده و به نظر می‌رسد نوعی سفید شویی و جلب نظر طیف‌های مختلف در صدر برنامه‌های گردشگری این کشور قرار گرفته است.
عربستان در حال ری برندینگ و استفاده حداکثری از رسانه برای دیده شدن و جلب سرمایه است و حالا باید دید چه حواشی جدیدی در طول اجرای این برنامه رخ خواهد.
مسیر پروژه علی خطاه و امکانات پیش بینی شده
