اسکیزوفرنی: علایم، علل، درمان و مدیریت

فرارو- اسکیزوفرنی یک اختلال روانی است که معمولاً در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و با مشکلات شناختی و توهمات روانی همراه است.

به گزارش فرارو، این بیماری باعث ایجاد گسیختگی در تفکر، احساسات و رفتار فرد می‌شود، به‌گونه‌ای که شخص مبتلا قادر به تمایز واقعیت از تخیلات خود نخواهد بود.

علایم شایع اسکیزوفرنی

1. علایم اولیه (که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد):

   • دوری‌گزینی و انزوا: تمایل به فاصله گرفتن از دیگران و به درون‌گرایی.
   • از دست دادن انگیزه‌ها: کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره یا اهداف زندگی.
   • اختلالات هیجانی: کاهش یا نابجایی در بروز هیجانات.
   • هذیان‌ها: باورهای کاذب و غیرواقعی که فرد به آن‌ها اعتقاد دارد و نمی‌تواند آن‌ها را تغییر دهد.
   • توهمات: شنیدن صداها یا دیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند.
   • اختلال در تفکر: تکلم آشفته، غیرمنطقی و غیرمرتبط.
   • احساس تحت کنترل بودن: باور به اینکه دیگران افکار فرد را می‌شنوند یا آن‌ها را تحت کنترل دارند.

2. اسکیزوفرنی پارانویید:

   • در این نوع، فرد به شدت دچار سوءظن به دیگران می‌شود و رفتارهای پارانویید (مشکوک و بدبینانه) دارد.

علل اسکیزوفرنی

علت اصلی اسکیزوفرنی به‌طور دقیق شناخته نشده است، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد:

• عوامل ژنتیکی: اگر سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی وجود داشته باشد، احتمال بروز این بیماری در فرد افزایش می‌یابد.
• عوامل محیطی: استرس‌های محیطی، آسیب‌های روانی یا استفاده از مواد مخدر در برخی از موارد می‌تواند بر بروز این بیماری تأثیرگذار باشد.

عوامل تشدیدکننده بیماری

• داشتن سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی.
• مواجهه با استرس شدید یا آسیب‌های روانی.

پیشگیری

در حال حاضر پیشگیری خاصی برای اسکیزوفرنی شناخته نشده است، اما تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌تواند به کنترل علایم کمک کند.

عواقب و عوارض اسکیزوفرنی

• درمان مؤثر: در اکثر موارد، درمان مناسب می‌تواند به فرد کمک کند تا به درجات مختلف از استقلال فردی بازگردد. حدود ۳۰% از بیماران قادر به بازگشت به زندگی طبیعی و شغلی خود هستند.
• عوارض احتمالی:
  • ناتوانی مادام‌العمر.
  • خودکشی یا خودزنی.
  • رفتار خصمانه و پرخاشگرانه نسبت به دیگران.
  • اختلالات اجتماعی، نظیر غفلت در انجام وظایف، ولگردی یا دستگیری.

درمان اسکیزوفرنی

1. تشخیص:

   • تشخیص اسکیزوفرنی معمولاً بر اساس مشاهده علایم توسط پزشک و تایید آن از طریق تاریخچه پزشکی و ارزیابی روانی صورت می‌گیرد.
   • هیچ آزمون اختصاصی برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد، ولی بررسی‌های پزشکی برای رد سایر بیماری‌های مشابه می‌تواند مفید باشد.

2. هدف درمان:

   • هدف اصلی درمان بازگرداندن بیمار به عالم واقعیت است.
   • درمان معمولاً با داروهای ضدسایکوز برای کاهش علایم شروع می‌شود.
   • پس از کنترل علایم، درمان به کمک روان‌درمانی و توانبخشی ادامه می‌یابد تا فرد بتواند مهارت‌های اجتماعی و رفتاری طبیعی خود را دوباره بیابد.

3. درمان دارویی:

   • داروهای ضدسایکوز برای کنترل علایم و پیشگیری از عود بیماری تجویز می‌شوند. این داروها معمولاً به‌صورت خوراکی یا تزریقی مصرف می‌شوند.
   • در صورت شدید بودن علایم، داروهای آرامبخش (مثل بنزودیازپین‌ها) ممکن است در آغاز درمان تجویز شوند.
   • در بیشتر بیماران، درمان دارویی نیاز به استفاده مادام‌العمر دارد، اگرچه مقدار دارو پس از بهبودی علایم کاهش می‌یابد.

4. مشارکت خانواده:

   • خانواده‌ها و افراد نزدیک به بیمار باید در فرآیند درمان مشارکت فعال داشته باشند تا بتوانند به بیمار در بازگشت به زندگی روزمره کمک کنند و چالش‌ها و مشکلات وی را درک کنند.

فعالیت در زمان ابتلا به اسکیزوفرنی

• معمولاً محدودیت‌های زیادی برای فعالیت وجود ندارد، مگر اینکه پزشک تشخیص دهد.
• شرکت در روان‌درمانی و ورزش‌های ملایم می‌تواند برای بیمار مفید باشد.

رژیم غذایی

• یک رژیم غذایی متعادل و سالم برای حفظ سلامت جسمی بیمار ضروری است، زیرا استفاده از داروهای ضدسایکوز ممکن است منجر به افزایش وزن یا مشکلات متابولیک شود.

زمان مراجعه به پزشک

• اگر فرد مبتلا به اسکیزوفرنی علایم جدید یا تشدید علایم را پس از شروع درمان تجربه کند، باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
• همچنین اگر فرد با علایم جدید و غیرقابل توجیه مواجه شود، احتمال بروز عوارض جانبی داروها وجود دارد که نیاز به ارزیابی پزشک دارد.

اسکیزوفرنی یک بیماری پیچیده است که نیاز به درمان جامع و مداوم دارد. با درمان مناسب و حمایت خانواده، بسیاری از بیماران می‌توانند به زندگی مستقل بازگردند و علایم بیماری خود را کنترل کنند.