خشکسالی

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور گفت: اگر طی آذرماه و دی ماه برف خوبی دریافت شود، با توجه به اینکه با افت دما به‌ویژه در مناطق کوهستانی همراه می‌شود، یخ می‌زند و ماندگاری بالاتری دارد و می‌تواند در بهار چشمه‌ها را پر آب کند، ولی متاسفانه در این دو ماه برف چندانی نبارید بنابراین با خشکسالی برفی شدیدی در مناطق کوهستانی روبرو هستیم.

مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی می‌گوید: «توسعه در سرزمین‌های خشک داخل فلات ایران غیرمنطقی است. بیش از ۵۰ درصد جمعیت باید به سمت سواحل بروند. تهران به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و مدیریت ضعیف آب، نرخ فرونشستِ قابل توجهی تجربه می‌کند. محدوده فرونشست زمین به بخش‌های جنوب و جنوب غربی تهران رسیده است.»

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس گفت: تالاب بختگان کاملاً خشک شده و کارکرد اکولوژیک آن به حداقل رسیده است، اما وضع تالاب کمجان کمی رضایت‌بخش است.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور گفت: پیش‌بینی‌های هفتگی نشان می‌دهد، از اواسط هفته آینده موج بارشی از کشور عبور خواهد کرد که به‌ویژه در مناطق غربی بارش‌های خوبی را به دنبال خواهد داشت و حتی مناطق جنوبی و شرق را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

به گفته سازمان ملل متحد، افغانستان یکی از کشور‌هایی است که بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی متضرر می‌کند و برای سومین سال متوالی از خشکسالی رنج می‌برد.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی معتقد است که برای اثرگذاری پروژه هارپ بر آب‌وهوا نیاز به انرژی بالایی است که انرژی درگیر در سامانه‌های گرم‌کننده یونوسفر مانند هارپ بسیار کوچک‌تر از انرژی خورشیدی است.

بررسی وضعیت سطح پوشش برف کشور در هفته دوم دی ۱۴۰۲ در هم‌سنجی با پارسال، نشان‌دهنده کاهش حدود ۷۵ درصدی سطح پوشش برف و وضعیتی نامطلوب آن است.

یک کارشناس حوزه آب گفت: بارگذاری‌ها باید برداشته شوند تا آبخوان‌ها حفظ شوند، یعنی بخش کشاورزی باید حذف و صنعت و گردشگری که آب کمتری مصرف می‌کنند، توسعه داده شود و در کنار آن واردات مواد غذایی انجام شود تا بتوان تاحدی بخشی از مشکلات آبخوان‌ها را رفع کرد، ولی در هر حال به طور خوشبینانه ۴۰ درصد آسیبی که به جغرافیای ایران وارد شده قابل بازگشت نیست.

کاهش بارش‌ها ازیک‌طرف و افزایش مصرف از طرف دیگر وضعیت ۱۳ سد کشور را با کاهش شدید حجم آب مواجه کرده است.

بسیاری از رفتار‌های غلط در حوزه منابع ملی، منفعت مالی دارد. برای مثال برنج کاری یا کشت نیشکر در خوزستان منفعت مالی دارد. برنج کاری و کشت نیشکر، منافعی از جمله اشتغالزایی دارد. اما واقعیت این است که همین پروژه‌ها با سود مالی بالا، اگر منجر به پایداری نشود در ادبیات جهانی پروژه‌های معتبری نیستند و در مجامع جهانی نیز قابل دفاع نخواهند بود. دولت‌های مختلف در سراسر جهان بدون زور و اجبار، متعهد می‌شوند که برای حفظ منابع محیط زیست، تلاش کنند. هر سال کشور‌های مختلف در اجلاس جهانی محیط زیست گرد هم امده و تعهداتی می‌دهند که تا تاریخی مشخص، تا چه حد در راستای تحقق اهداف محیط زیستی گام خواهند برداشت. در کنفرانس «کاپ ۲۸» که اخیرا برگزار شد، شاهد همین موضوع بودیم.

واقعیت این است که هنوز اهمیت این نکته را که آب سرمایه ملی و امنیتی است، درنیافته‌ایم و نشانه‌اش این که این دغدغه همچنان به صورت «فصلی» خبرسازی می‌شود!

هرمزگان با رشد منفی ۷۰.۹ درصد در رده دومین استان کم بارش سال آبی جاری تا ۱۶ دیماه ۱۴۰۲ قرار گرفته است؛ بارش‌ها در استان‌های مرکزی و فارس نیز هر کدام ۶۷ درصد کاهش یافته است.

بر اساس اطلاعات سازمان هواشناسی، از اول تا ۱۶ دی‌ماه به‌طورمیانگین ۵.۴ میلیمتر بارش در کشور به ثبت رسیده است که در مقایسه با بلندمدت ۶۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

وضعیت بارش‌ها در کشور با وجود ریزش‌های جویی که تاکنون رخ داده همچنان نامطلوب ارزیابی می‌شود، در این میان وضعیت در استان تهران به‌مراتب بدتر شده، به‌گونه‌ای که بارش‌ها در این استان ۵۷ درصد کاهش داشته که این امر ضرورت رعایت مصرف به میزان حداقل ۱۰ درصد را ضروری می‌سازد.

تصاویری از آخرین وضعیت دریاچه سد لار در شمال استان تهران در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که نگرانی فعالان محیط زیست را به همراه داشته است. تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد، ذخیره آب این سد نسبت به زمان مشابه در سال‌های گذشته کاهش چشمگیر دارد. سد خاکی لار در دهستان بالا لاریجان بخش لاریجان شهرستان آمل واقع شده است. سد لار آب آشامیدنی مناطق شمالی استان تهران و آب مورد نیاز آبیاری‌های کشاورزی منطقه را تامین می‌کند.

برای پیشگیری از بحران‌های آبی مشابه با آن چه که اکنون در کشور رخ داده، روش‌هایی وجود دارد، برای مثال ما باید روش‌های انتخابی مدیریت منابع آبی را بر اساس برنامه ریزی‌های هوشمندانه‌ای انجام دهیم. نباید خودمان با دست خود، شرایط کشور را به سمت محدوده آسیب پذیری ببریم. وقتی نزولات جوی ما در خوشبینانه‌ترین حالت، یک سوم متوسط جهانی است، شعار‌های «خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی» اصلا توجیه پذیر نیست. کشور ما در شرایطی است که در خوشبینانه‌ترین حالت، ۲۳۰ الی ۲۴۰ میلی متر بارش دارد (در شرایط عادی کمتر از ۱۱۰ میلی متر میانگین بارش داریم)، تاکید غیرمنطقی روی تولیدات کشاورزی به همین شرایطی منتهی می‌شود که در کشور میبینیم. در حال حاضر سرانه «آب تجدید پذیر» در ایران به شدت افت کرده است و از اعداد بسیار بزرگ به ۱۲۰۰ الی ۱۱۰۰ متر مکعب در سال به ازای هر نفر، رسیده است. از طرف دیگر، سرانه مصرف بسیار بالایی داریم که حدود ۹۰۰ تا ۱۰۰ مترمکعب به ازای هر نفر در سال است.

در این فصل زمستان، اخبار نگران‌کننده‌ای در مورد درختان منتشر می‌شود که می‌تواند درک ما از انعطاف‌پذیری جنگل‌ها در مواجهه با تغییرات آب‌وهوایی را تغییر دهد.

ال‌نینو، یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی جهان است به معنی پسربچه است که هر ۲تا ۷ سال یک‌بار باعث ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر سیّارهٔ زمین می‌شود از جمله این ناهنجاری‌ها می‌توان به سیلاب‌های ناگهانی، خشک‌سالی، قحطی و اپیدمی اشاره کرد.

وقتی یک بلای طبیعی در نقطه‌ای از جهان شکل می‌گیرد، بلافاصله برخی آن را به هارپ مرتبط می‌کنند. اخیرا نیز در ایران، کاهش ‌ نزولات آسمانی و همچنین تشکیل‌نشدن ابرهای باران‌زا را به موضوع هارپ ارتباط داده‌اند.

ما باید اقتصادمان را از یک اقتصاد به شدت «آب محور» تبدیل به اقتصادی کنیم که وابستگی کمی به آب دارد. آب باید بستر توسعه باشد، نه این که از فروش آب، تولید پول کنیم. این افتخاری نیست که ما اعلام کنیم میزان صادرات غیرنفتی ما در بخش کشاورزی ۱۲ برابر شده است. درست مثل این است که یک مجروح داشته باشیم که یک دستش مجروح است با کمبود خون رو به رو شده است و به مجروح بگوییم دست دیگر خود را هم جلو بیاور تا خون تو را بگیریم و تولید درامد کنیم. ما باید در حد نیاز‌های داخلی و در محصولات استراتژیکی مثل برنج، جو و گندم و ذرت تولیدی در حد ۳۰ میلیارد متر مکعب داشته باشیم و بقیه اب را به عنوان حق آبه محیط زیست و احیای رودخانه‌ها و تالاب‌ها استفاده کنیم. در حال حاضر، بخش کشاورزی ما، دست کم ۷۰ میلیارد متر مکعب، آب استفاده می‌کند