فرونشست زمین

علیرضا داوودنژاد کارگردان سینما درباره این مستند گفت: با دیدن مستند «بر سر خاک» دیگر از زندگی در تهران احساس امنیت نمی‌کنم. به نظرم لازم است همه مردم ایران این فیلم را ببینند. مخصوصاً مردم استان مرکزی و تهران.

اصفهان در بحرانی‌ترین شرایط آبی قرار دارد و فرونشست زمین به صورت جدی در حال پیشروی است. کارشناسان، از رسیدن زبانه‌های فرونشست به داخل شهر اصفهان و بخش‌های مرکزی و حتی بافت تاریخی این شهر خبر می‌دهند. نرخ سالیانه فرونشست در منطقه شمالی اصفهان حدود ۱۵ سانتیمتر است. یکی از نمونه‌های اثرات فرونشست زمین ، وضعیت شهرک نیروی هوایی ارتش در منطقه «خانه اصفهان» است. در این شهرک که احداث آن به قبل از انقلاب برمی‌گردد، حدود شش هزار نفر از افسران و خلبانان و خانواده‌های آن‌ها زندگی می‌کردند. در سال‌های گذشته، ساختمان‌های این شهرک درگیر آثار فرونشست زمین شده‌اند؛ به حدی که ساکنان آن در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند و هم‌اکنون تعداد انگشت‌شماری در این شهرک زندگی می‌کنند. تداوم پدیده فرونشست در کشور، از جمله در اصفهان، می‌تواند عاقبت این شهرک را متوجه دیگر مناطق مسکونی اصفهان و چه‌بسا استان‌های دیگر کند.

خانمی در حال راه رفتن در خیابان بود که ناگهان زمین زیر پایش خالی شد، ویدیویی از لحظه رخ دادن این حادثه را ببینید.

براساس مطالعات سازمان زمین‌شناسی و همچنین سازمان نقشه‌برداری کشور در ۳۰۰ دشت ایران از مجموع ۶۰۹ دشت فرونشست زمین محرز شده است و اگر در بقیه دشت‌ها هم گزارشی منتشر نشده به این دلیل بوده که مطالعات انجام نشده است.

بنای تاریخی مسجد حکیم یا مسجد جورجیر از مساجد چهار ایوانی مربوط به پایان دوره صفوی است است که در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان قرار دارد. این بنا به گفته پایشگران فرونشست در اصفهان، دچار ترک‌های فرونشستی شده است. علاوه براین یه دلیل برداشت آب چاهی که در ضلع غربی این بنا قرار گرفته است دچار فرونشست موضعی به ویژه در دیوار الحاقی غربی شده است.

رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: با توجه به اینکه یک سوم دشت‌های کشور تحت‌تاثیر فرونشست زمین قرار دارند حل این مشکل و یا کند کردن روند آن باید در برنامه‌ها و سیاست‌های دولتمردان قرار بگیرد.

تهدید و آسیب‌های جبران ناپذیر بر بنا‌های تاریخی اصفهان از جمله نگرانی‌های کارشناسان برای آینده پیش روی این کلانشهر است که در اثر برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی ایجاد شده است.

استاد گروه آب شناسی دانشگاه شیراز با اشاره به مطالعات انجام شده در تخت جمشید، گفت: در این مطالعات شکافی به طول ۳۰۰ متر و عرض یک متر و به عمق ۱۰۰ متر ایجاد شده است و در نقش رستم ۳۰ سانتی‌متر افت را نشان می‌دهد و از این رو است که وضعیت تخت جمشید نگران کننده است.

بر اساس استاندارد جهانی اگر میزان فرونشست زمین از چهار میلیمتر در سال بیشتر باشد باید شرایطی بحرانی اعلام کنند در حالی که سالیانه در دشت‌های استان تهران ۳۶ سانتیمتر، فارس ۵۴ سانتمیتر، خراسان ۲۵ و اصفهان ۲۳ سانتیمتر فرونشست زمین داریم.

ما در کشور ایران به دلیل خشکسالی‌های ممتد از یک طرف و استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی از طرف دیگر، بعد از گذشت چند دهه مسلما به مرحله‌ای بحرانی رسیده‌ایم. در این مرحله که عوارض سطحی فرونشست زمین نیز خود را آشکار می‌سازد، سطح زمین شکاف‌های عجیب و خوفناک و خطرزایی پیدا کرده است.

رصد‌های سازمان نقشه‌برداری از نقاطی که در تهران دچار فرونشست شده‌اند، نشان از گسترش قابل توجه نرخ فرونشست تهران در کمربندی آزادگان می‌دهد. همچنین گسترش فرونشست دشت شهریار به مناطق شهری ۹، ۱۰، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۱ نتایج دیگر این رصد است، حتی این آسیب‌ها به سازه‌های مسکونی هم وارد شده است.

فرماندار پوئبلا، گفت که بزرگ شدن این گودال تا وقتی طبیعت بخواهد ادامه خواهد داشت، تا وقتی که فشار وارده از طرف آب کم شود. مسئله مهم اکنون حفظ امنیت مردم است. 

رییس سازمان زمین شناسی با بیان اینکه فرونشست باعث ایجاد بحران‌های امنیتی برای کشور خواهد شد، گفت: خشکسالی باعث مهاجرت افراد از جنوب به شمال کشور و خالی از سکنه شدن بخش‌های بزرگی از کشور می‌شود و در آمار‌ها مشاهده می‌شود که از ۴ میلیمتر فرونشست در اتحادیه اروپا به عنوان بحران یاد می‌شود، در حالی که در اصفهان تا ۱۷ سانتیمتر و در تهران ۳۶ سانتیمتر در سال مشاهده شده است.

بر اساس مطالعات انجام شده، استان اصفهان با ۳۱ شهر واقع بر پهنه‌های باخطر بالای فرونشست زمین در ردیف اول از نظر سکونتگاه‌های شهری است که بیشترین زون فرونشست را دارد و بعد از آن استان‌های تهران با ۳۰ شهر، کرمان با ۲۵ و خراسان‌رضوی با ۲۴ شهر رتبه‌های بعدی را از منظر این مخاطره به خود اختصاص داده‌اند.

حاصل این نابخردی شگفت‌آور در مدیریت آب، پدیدارشدنِ فروچاله‌ها و شکاف‌هایی در استان فارس است که در هیچ جای دیگری نه فقط در ایران، نه فقط در خاورمیانه که در جهان یافت نمی‌شود و ما برای آنکه فاجعه‌ی مرودشت، کام‌فیروز، نقش رستم و دشت فسا تا جهرم را جبران یا ترمیم کنیم به اندکی زمان! بین پنجاه تا هفتادهزارسال نیاز خواهیم داشت!

معاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: در بسیاری از ساخت و ساز‌ها می‌بینیم که گودبرداری‌ها ایمن سازی نمی‌شود و ریزش این گود‌ها منجر به فوت افرادی می‌شود که لازم است شهرداری در این زمینه سختگیری بیشتری داشته باشند.

رئیس کمیته بودجه و نظارت شورای شهر تهران گفت: اصلی‌ترین مشکلات مناطق ۱۸ فرونشست زمین ، جمع آوری آب‌های سطح و آب آشامیدنی و سد معبر و به تبع آن ترافیک است.

پس از پایان بارندگی‌ها، خیابان‌های اهواز شاهد فرونشست وحشتناکی بود.

وی، تهیه نقشه‌های یک ۲۵ هزار را از دیگر اقدامات این سازمان نام برد و با تاکید بر این‌که بیش از ۹۵ درصد از این نقشه‌ها بر اساس عکس‌های هوایی تهیه شده است، ادامه داد: در بخش سنجش از دور این سازمان علاوه بر تصاویر هوایی از تصاویر ماهواره‌ای نیز استفاده شده است، همچنین نسبت به راه‌اندازی سیستم‌های اطلاعات مکانی که یکی از نیازهای مبرم کشور است، اقدام کرده‌ایم.

در این راستا، سیدحسن رضوی- مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران- با بیان این‌که در دو دشت ورامین و شهریار بیش‌ترین میزان فرونشست رخ داده است، اظهار کرد: میزان فرونشست در دشت ورامین به حدود نزدیک یک میلی متر در روز رسیده است. علت اصلی این اتفاق برداشت بیش از حد آب از منابع آب زیرزمینی برای بخش کشاورزی است.