فرونشست زمین

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری تبریز گفت: با توجه به بیلان منفی آبخوان‌ها، احتمال تخریب آبخوان‌ها و وقوع پدیده فرونشست و تحمیل خسارات غیر قابل جبران در دشت تبریز دور از انتظار نیست.

تصاویری از ریزش ناگهانی خیابانی در شمال تایلند منتشر شده است.

دوربین تعبیه شده روی داشبورد یک خودرو لحظه فرونشست یک خیابان و سقوط کامیون در آن را ثبت کرده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس برای دومین‌بار در یک‌سال گذشته گزارشی درباره‌ی خطرات فرونشست زمین در ایران منتشر کرده است. تقریبا تمام استان‌های ایران درگیر این بحران خاموش است. علت چیست و چه باید کرد./فارس

آقامیری با بیان اینکه وضعیت تهران در حوزه فرونشست خوب نیست و اگر بخواهیم با همین روند ادامه دهیم، فرونشست زمین در تهران هر روز بیشتر می‌شود، گفت: اگر کاری نکنیم فرونشست آنقدر ادامه می‌یابد که زیرساخت‌های شهری را درگیر می‌کند.

انتشار تصویری از لحظه بلعیده شدن یک خودرو در فرونشست زمین ، واکنش زیادی را در برداشته است.

به‌طور خاص در ایران تقریبا برای تمام استان‌ها بازه‌ای از مقادیر نرخ فرونشست گزارش شده است. به علت افزایش بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و افزایش کسری تجمعی آبخوان‌ها در سال‌های اخیر، مقدار فرونشست زمین در بسیاری از نقاط کشور رو به افزایش بوده است.

یکی از دلایل گسترش پدیده فرونشست زمین در سالیان اخیر، عدم‌تناسب بخشی از اهداف و سیاست‌‌‌‌‌‌های توسعه‎ای کشور (مانند خودکفایی در تولید غذا) با ظرفیت واقعی منابع آب به‌خصوص منابع آب زیرزمینی بوده است.

برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی یکی از عوامل موثر در تشدید فرونشست بوده و اکنون وسعت و شدت فرونشست در سه استان تهران، خراسان رضوی و اصفهان بیش از سایر استان‌هاست.

آینده «استان‌های درگیر بالاترین نرخ فرونشست زمین » در دو سناریو بررسی شد. نتایج یک تحقیق از روند نشست زمین در پهنه‌هایی از کشور که محل سکونت نیمی از جمعیت ایران است، نشان می‌دهد، سرعت بالای برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی در این مناطق باعث شده است از یکسو میزان «افت ذخایر آبی» زیرزمین تا ۴ برابر دهه‌های قبل و از سوی دیگر، نرخ سالانه فرونشست به حداقل ۵/ ۱ برابر سال‌های گذشته برسد. این بحران انسان‌ساز براساس مطالعات تیم تحقیق، ۷تهدید زیست‌محیطی و اقتصادی برای کشور در پی دارد مگر آنکه با «تدابیر ملموس» از سمت سیاستگذار مهار شود. محققان در این مطالعه تاکید می‌کنند، بحران فرونشست برخلاف بحران زلزله، قابل کنترل است؛ اما «فرصت، محدود است». در صورتی که روند برداشت از آب‌های زیرزمینی به روال حداقل یک دهه گذشته ادامه یابد، تلخ‌ترین سناریوی پیش‌رو، «تکمیل فرآیند فرونشست» و «مرگ آبخوان‌ها» خواهد بود که باعث بحران‌های جدید زیست‌محیطی و کشاورزی می‌شود. راهکارهای دستیابی به سناریوی دوم در جمع‌بندی این تحقیق، فهرست شده است.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی با بیان اینکه استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان دارای بیشترین جمعیت در معرض خطر فرونشست زمین هستند، گفت: استان خراسان رضوی از نظر وسعت پهنه‌های فرونشستی در رتبه اول قرار گرفته است؛ این استان از نظر تعداد کل واحدهای مسکونی فاقد اسکلت در معرض خطر فرونشست زمین ، رتبه اول را داراست.

رئیس سازمان نقشه برداری تهیه نقشه فرونشست زمین را از دستاورد‌های این سازمان در خصوص فرونشست ذکر کرد و یادآور شد: فرونشست در همه مناطق دنیا ایجاد می‌شود، ولی نرخ فرونشست زمین در کشور با بیشینه بالای ۲۰ سانتیمتر، ۵ برابر متوسط دنیا است.

سرپرست اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران از فرونشست زمین به عنوان زلزله خاموش یا سرطان زمین یاد کرد و گفت: بر اساس آمار در جنوب، مرکز و دشت‌های غرب و جنوب غرب استان تهران شاهد بیشترین فرونشست زمین هستیم.

بخشی از خیابان لطفعلی‌خان زند در محدوده اردو بازار شیراز، عصر دوشنبه ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ دچار فرونشست شد. براثر این حادثه که در محدوده بافت تاریخی فرهنگی شیراز حادث شد، محدوده‌ای بالغ بر ۲۰۰ مترمربع از خیابان فرونشست و شماری از اماکن تجاری، مسکونی و تاریخی واقع در اطراف آن دچار مخاطرات و آسیب‌هایی شد. براساس اعلام برخی ساکنان و کسبه، طی ماه‌های اخیر، این محدوده شواهدی را از احتمال فرونشست، بروز داده بود. این محدوده، حد فاصل محدوده بافت تاریخی فرهنگی اطراف حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) و بازار وکیل جنوبی است که محوطه‌ها، ساختمان‌ها و اماکن ثبت شده ملی و دارای ویژگی‌های تاریخی را در بر می‌گیرد.

در‌حال‌حاضر در استان کرمان نرخ فرونشست رقم بالایی است؛ اما محدوده دشت اصفهان-برخوار پرخطرترین دشت از نظر فرونشست است؛ چراکه یک کلان‌شهر را تحت تأثیر خود قرار داده است.

به‌صورت کلی حدود ۸ میلیون واحد مسکونی و ۲۴ میلیون نفر در کشور در معرض خطرات و آسیب‌های فرونشست قرار دارند. فرونشست در ایران ۵ تا ۷ برابر متوسط و با نرخ سالیانه ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر در سال (هر ۵ سال ۱ متر) فرونشست در کشور رخ می‌دهد.

علاوه بر احتمال انتساب زمین‌لرزه‌های تاریخی ری به پهنه گسله ایوانکی، شواهد عینی از بریدگی رسوبات عهد حاضر -هولوسن- و لرزه‌زابودن این گسل، با توان لرزه‌زایی با بزرگای ۷.۵ وجود دارد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گرشگری و صنایع دستی استان اصفهان گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که ترک‌های مسجد سید و مسجد جامع به دلیل فرونشست نیست. درمورد سازه مسجد امام هم نگرانی‌هایی وجود داشت که پس از پایش مشخص شد فعلاً از نظر فرونشست مشکلی آن را تهدید نمی‌کند.

گفته می‌شود اولین فرونشست منطقه‌ای ایران در سال ۴۶ خورشیدی در دشت رفسنجان رخ داد و سپس دشت‌های مشهد، همدان، کرمان، اراک و استان فارس درگیر شدند. در استان اصفهان نیز نخستین فرونشست زمین اواخر دهه ۶۰ تا اوایل دهه ۷۰ خورشیدی در دشت مهیار به وقوع پیوست و سپس عمده دشت‌هایش ممنوعه اعلام شدند.

حال خاکِ ایران بد است. دادخواهش باشیم. این فیلم هولناک واکنش طبیعت در مقابل کنش‌های ناهنجار انسانی‌ست که منجر به فرونشست‌های عظیم شده. برای به‌وجود آمدن ۱سانتی‌متر خاک زراعی ۷۰۰ سال زمان نیازست. استان فارس سالانه بیشتر از ۵۴سانتی‌متر فرونشست خاک دارد.