ما وارد زمانی شدهایم که احتمال گفتوگو بین ایران و دولت جدید آمریکا، بیش از هفتههای گذشته است و شانس گفتوگو بالا رفته است. در نتیجه بعید میدانم در این مرحله، شاهد یک برخورد قهرآمیز و تنش آفرین با آمریکا باشیم؛ البته مشروط بر آن که شرایط عادی پیش برود. افراد تندرو همیشه بودهاند و خواهند بود. تندروها همه جای دنیا هستند؛ مهم این است که نظام چه تصمیمی گرفته باشد. به اعتقاد من با توجه به صحبتهایی که این روزها از مقامات میشنویم (به ویژه آخرین صحبتهای رئیس جمهور)، آنچه که رئیس جمهور و شورای عالی امنیت با تایید رهبری انجام خواهند داد، در نهایت، پیش خواهد رفت.
فرارو- سخنان اخیر دونالد ترامپ درباره ایران و اشاره او به این موضوع که امیدوار است پرونده هستهای ایران با نظارت مداوم به سرانجام برسد از یک سو و مصاحبه اخیر رئیس جمهور ایران از سوی دیگر باعث شده است موج جدیدی از گمانه زنیها درباره آینده مذاکرات ایران و ایالات متحده مطرح شود که برخی سناریوهای خوشبینانه و برخی دیگر منفی را شامل میشوند.
به گزارش فرارو، یکی از دلایلی که برخی گمانه زنیها درباره آینده مذاکرات خوشبینانهتر شده را شاید بتوان سخنان اخیر ترامپ دانست؛ جایی که میگوید: «تنها چیزی که درباره ایران گفتهایم، این است که میخواهم آنها کشور باعظمتی داشته باشند. آنها پتانسیل بالایی دارند؛ مردم شگفتانگیزی هستند. تنها چیزی که درباره ایران گفتم این است که آنها نمیتوانند سلاح هستهای داشته باشند... اگر آنها یکی داشته باشند، دیگران هم میخواهند داشته باشند و در این صورت همه چیز فاجعه خواهد بود.»
با توجه به اهمیت سه گانه موشک، نیروهای شبه نظامی منطقه و مسائل هستهای، اشاره ترامپ به حل مسائل هستهای درفاصلهای کوتاه تا فعال سازی مکانیسم ماشه نیز مورد توجه قرار گرفته و پرسشهایی را درباره موانع و دلایل مذاکره ایجاد کرده است. «عبدالرضا فرجی راد»، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر سیاست خارجی در گفتوگو با فرارو به این پرسشها پاسخ داده است:
«عبدالرضا فرجی راد» در همین ارتباط به فرارو گفت: «صحبتهای ترامپ، پیش از انتخابات و صحبتهایی که او و اطرافیانش طی روزهای اخیر داشتند، نشان میدهد نوعی از هماهنگی وجود دارد که مثل گذشته در رابطه با ایران منفی صحبت نکنند. این منفی صحبت نکردن، دلیلی بر این است که آنها به دنبال ایجاد تنش در گفتوگوهای اولیه نیستند و فعلا قائل به مذاکره هستند. اگر صحبتهای اولیه روبیو، وزیر امور خارجه ترامپ را که در سنا از خود دفاع میکرد، ملاک قرار دهیم، علیرغم انتقاداتی که با سیاستهای ایران داشت، اما به عنوان یک مخالف ایران و طرفدار سرسخت اسرائیل نشان داد که منافعی که او برای گفتگوی مشروط با ایران در نظر میگیرد، کم نیست. روبیو در سنا مطالبی را از روی کاغذ میخواند. بعید به نظر میرسد که این مطالب نوشته شده روی کاغذ، بدون هماهنگی با رئیس جمهور آمریکا نوشته شده باشد. به همین دلیل است که معتقدم صحبتهایی که اعضای کابینه ترامپ و خود او در این چند روز مطرح کردهاند، نشان میدهد که ملاک دولت ترامپ در برخورد اولیه با ایران، گفتوگو است. درواقع به نظر میرسد فاز اول، فاز گفتوگو باشد. اگر گفتوگو جواب داد، شرایط به سمت شکل توافقی جدید میرود، اما اگر گفتوگو جواب ندهد، به جای ادامه برنامه گفتوگو، ترامپ وارد برنامه «فشار حداکثری» علیه ایران میشود. اخیرا روبیو درباره مکانیسم ماشه، به اروپاییها چراغ سبز نشان داد که بتوانند مکانیسم ماشه را فعال کنند و آمریکا نیز آنان را همراهی کند.»
وی افزود: «مکانیسم ماشه به معنای فشار حداکثری و بازگشت به تحریمهای سازمان ملل است که تعهداتی برای دیگر کشورها به وجود میآورد. تحریمهای فعلی، تحریمهای ایالات متحده است. بنابراین، آمریکا هم اکنون در حال برنامه ریزی برای گفتوگو با ایران است، اما هنوز به جمع بندی نهایی نرسیده است. بر اساس سخنان مشاور امنیتی ترامپ، در ماه بعد، به جمع بندی خواهند رسید. ترامپ نیز اعلام کرد که ما در حال گفتوگو و مشورت هستیم. تحلیل من این است که ترامپ فعلا بنا را بر گفتوگو گذاشته و ابراز امیدواری هم کرده که گفتوگو به نتیجه برسد. البته درست است که اگر گفتوگو به نتیجه نرسد، فشارهای شدید شروع میشود، اما بعید میدانم ترامپ به دنبال درگیری نظامی با ایران باشد. علت هم این است که ترامپ در این دوره از انتخابات، بیشتر بر اساس یک جهان صلح آمیز و پرهیز از جنگ، مسائل را مطرح میکند و شاید نیم نگاهی هم به «جایزه صلح نوبل» دارد تا نام خود را در تاریخ سیاسی ایالات متحده ثبت کند.»
این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: «این روزها اهمیت توییت بازنشر شده توسط ترامپ را هم نباید نادیده بگیریم. توییتی که متعلق به یک استاد دانشگاه بود و نوشته بود نتانیاهو، ایالات متحده را در طول ۳ دهه اخیر به جنگهای متعددی در منطقه کشانده و حرفی توهین آمیز را نیز ضمیمه کرده بود. باز نشر این توییت از این جهت حائز اهمیت است که نشان میدهد ترامپ دنباله روی نتانیاهو نیست. او با این رفتار به نتانیاهو نشان داد علاقهای به جنگ با ایران ندارد و برنامههای ایالات متحده مبتنی بر نقشههای جنگی نیست. طرف ایرانی نیز نه فقط در صحبتهای رئیس جمهور، بلکه در صحبتهای آقای ظریف در داووس نشان داده که آماده گفتوگو با ترامپ، ایالات متحده و اروپا هست. حتی بعید میدانم تا کنون هیچ گفتگویی بین یک طرف ایرانی با یک طرف آمریکایی انجام نشده باشد. این مسئله باعث شده هر دو طرف آمریکایی و ایرانی، موضع گیریهای نسبتا مثبتی داشته باشند و موضع گیریهای ترامپ در روزهای اخیر، سیگنالهایی از احتمال گفتوگوهای اولیه بین طرفین میدهد. البته هنوز طرفین وارد گفتوگوهای اصلی نشدهاند. ضمن این که طرف آمریکایی نتایج دو دور گفتگویی که بین ایران و اروپا انجام شده را میداند و بررسی میکند تا ببیند طرف ایرانی چه خواستههایی دارد و چه طرحهایی پیشنهاد میدهند.»
وی در ادامه افزود: «ما وارد زمانی شدهایم که احتمال گفتوگو بین ایران و دولت جدید آمریکا، بیش از هفتههای گذشته است و شانس گفتوگو بالا رفته است. در نتیجه بعید میدانم در این مرحله، شاهد یک برخورد قهرآمیز و تنش آفرین با آمریکا باشیم؛ البته مشروط بر آن که شرایط عادی پیش برود. افراد تندرو همیشه بودهاند و خواهند بود. تندروها همه جای دنیا هستند؛ مهم این است که نظام چه تصمیمی گرفته باشد. به اعتقاد من با توجه به صحبتهایی که این روزها از مقامات میشنویم (به ویژه آخرین صحبتهای رئیس جمهور)، آنچه که رئیس جمهور و شورای عالی امنیت با تایید رهبری انجام خواهند داد، در نهایت، پیش خواهد رفت. سایرین هم مختار و آزادند نظر خود را اعلام کنند. در زمان گفتوگوهای برجامی هم شاهد برخی اختلافها بودهایم، اما وقتی نظام بر اساس اصول و قواعدی تصمیم خود را میگیرد، این تصمیمها همانطور که باید، پیش میرود.»