تحلیل گر ارشد روابط بین الملل: همه در خاورمیانه برای جنگ بزرگ آماده می‌شوند

«به نظر می‌رسد واضح است که اسرائیلی‌ها که پیش از این مردان حماس را مردگانی متحرک توصیف کرده بودند در هدف قرار دادن آن‌ها جدی هستند. قتل مشکوک محمد ضیف، فرمانده نظامی حماس و اکنون ترور تایید شده هنیه نشان می‌دهد که اسرائیلی‌ها صرف نظر از مذاکراتی که اخیراً در رم در حال انجام بود در انتقام گرفتن از حماس پس از ۷ اکتبر جدی هستند.»

به گزارش جماران، شورای روابط خارجی با استیون کوک (Steven A. Cook) یک تحلیلگر و متخصص برجسته در زمینه سیاست‌های خاورمیانه و شمال آفریقا درباره تبعات ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس بر روند مذاکرات آتش بس و جنگ غزه گفت و گو کرده است.

کوک دارای تحصیلات عالی در زمینه سیاست بین‌الملل است و دکترای خود را از دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کرده است. استیون کوک نویسنده چندین کتاب معتبر در حوزه سیاست خاورمیانه است، از جمله کتاب‌هایی که به بررسی سیاست‌های داخلی ترکیه، مصر، و نقش نظامی در سیاست‌های این کشورها می‌پردازد.

آیا حملات در بیروت و تهران نشانه جنگ گسترده‌تر اسرائیل با ایران و گروه‌های نیابتی آن است؟

بله این در حال حاضر محتمل‌ترین نتیجه گیری از وضعیت است. اسرائیلی‌ها از ۷ اکتبر مورد حمله نیروهای نیابتی ایران قرار گرفته‌اند. در هفته‌های اخیر، ارتش اسرائیل (IDF) به بندر حدیده در یمن که تحت کنترل حوثی‌ها است، حمله کرده است. روز سه شنبه اسرائیل فواد شکر، یکی از مقامات نظامی حزب الله را در حومه بیروت پایتخت لبنان هدف قرار داد و یک شنبه اسماعیل هنیه رهبر حماس را در تهران ترور کرد.

هرچند که اسرائیلی‌ها هنوز مسئولیت ترور هنیه را بر عهده نگرفته‌اند اما با این حمله هم مهارت فنی خود را نشان دادند و هم این پیام را دادند که در «تغییر قواعد بازی» با محور مقاومت جدی هستند.

رهبر ایران قول انتقام ترور اسماعیل هنیه را که پس از تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران در پایتخت صورت گرفت، داده است. شکی نیست که حزب الله نیز خواهان انتقام ترور فواد شکر خواهد بود. حوثی‌ها نیز بدون شک در هرگونه تلافی‌جویی که ایران برنامه‌ریزی می‌کند، شرکت خواهند کرد.

حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها و همچنین شبه‌نظامیان در عراق و سوریه تحت نظارت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محور مقاومت ایران را تشکیل می‌دهند. درگیری بین اسرائیل و حماس در غزه گاهی فرصتی برای این همکاری فراهم کرده است.

آیا ترور هنیه به طور موثر به تلاش‌های کنونی برای دستیابی به آتش‌بس در غزه پایان می‌دهد؟

بله، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر، اندکی پس از حمله به هنیه در پستی در شبکه ایکس نوشت که اگر یکی از طرفین مذاکره کنندگان طرف دیگر را ترور کند، امکان مذاکره برای آتش بس وجود ندارد. البته نکته‌ای هم در سخنان او وجود دارد. قطری‌ها ثابت کردند که نمی‌توانند حماس را برای موافقت با آتش بس از طریق چندین ماه مذاکره متقاعد کنند.

علاوه بر این، به نظر می‌رسد واضح است که اسرائیلی‌ها که پیش از این مردان حماس را مردگانی متحرک توصیف کرده بودند در هدف قرار دادن آن‌ها جدی هستند. قتل مشکوک محمد ضیف، فرمانده نظامی حماس و اکنون ترور تایید شده هنیه نشان می‌دهد که اسرائیلی‌ها صرف نظر از مذاکراتی که اخیراً در رم در حال انجام بود در انتقام گرفتن از حماس پس از ۷ اکتبر جدی هستند.

به نظر می‌رسد رویداد آغازگر تشدید تنش در این هفته، حمله موشکی به غیرنظامیان در بلندی‌های جولان باشد که مقامات اسرائیلی آن را به حزب الله نسبت می‌دهند. آنجا چه اتفاقی افتاد؟

اسرائیل و حزب‌الله مستقر در لبنان درگیر درگیری سطح پایینی بوده‌اند که در ماه‌های اخیر مرگبارتر شده است. حزب الله پایگاه‌های نظامی اسرائیل را در بلندی‌های جولان هدف قرار داده بود، جایی که اسرائیل در جنگ ژوئن ۱۹۶۷ فتح کرد، اما ظاهرا در این میان یک موشک به اشتباه به زمین فوتبال در مجدل شمس، شهر بزرگ دروزی‌ها اصابت کرد.

دروزی‌های این منطقه به طور علنی به سوریه وفادار هستند، اگرچه سایر جوامع دروزی به خوبی در جامعه اسرائیل ادغام شده‌اند. با حمله به فواد شکر (یا حاج محسن)، مشاور نظامی رهبر حزب‌الله حسن نصرالله در بیروت، اسرائیلی‌ها می‌خواستند پیامی قوی به رهبری حزب‌الله درباره آسیب‌پذیری این گروه بدهند.

پیام این بود که ارتش اسرائیل، علی‌رغم ماه‌ها نبرد، این توانایی را دارد که به پایگاه حزب الله در بیروت خسارات قابل توجهی وارد کند. در داخل اسرائیل نیز فشارهای سیاسی برای اتخاذ رویکرد جدی‌تر دولت نتانیاهو نسبت به حزب الله وجود دارد. در چندماه اخیر، حدود هشتاد هزار اسرائیلی از ترس حمله به سبک ۷ اکتبر خانه‌های خود را ترک کرده‌اند.

چگونه می‌توان تنش‌های فعلی را کاهش داد؟

بدون شک، دیپلمات‌های آمریکایی و سایر بازیگران فعال در تلاش برای مذاکره برای پایان دادن به جنگ اسرائیل و حماس، تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تشدید درگیری‌های منطقه‌ای انجام خواهند داد، اما احتمالاً شکست خواهند خورد. ایرانی‌ها قول انتقام می‌دهند و اسرائیلی‌ها همچنان به دنبال ضربه زدن به ایران و نیروهای تحت حمایت آن در منطقه هستند. این یک لحظه غیر قابل پیش بینی است. بعید به نظر می‌رسد که بازیگران از یک مبارزه ویرانگر عقب نشینی کنند. این جنگی است که همه آن‌ها برای آن آماده شده اند.