۲ عاملی که اخلاق پزشکی را نابود می‌کند

نشست خبری دهمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی رونمایی دایره‌المعارف اخلاق پزشکی امروز با حضور رئیس سازمان نظام پزشکی، رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران و جمعی از مدیران سازمان نظام پزشکی برگزار شد. این کنگره ۲۵ تا ۲۷ بهمن در مجموعه باغ موزه دفاع مقدس برگزار خواهد شد و بیش از ۶۰۰ نفر در این همایش ثبت‌نام کرده‌اند.

به گزارش همشهری آنلاین، دکتر باقر لاریجانی، رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران محور و دبیر کنگره اخلاق پزشکی محور‌های این سمینار را آموزش، پژوهش و ارائه خدمات در حوزه پزشکی بیان کرد و گفت: همچنین به بحث مسئولیت اجتماعی پزشکان هم توجه شده است. البته ریشه بسیاری از چالش‌ها در حوزه سلامت به بحث‌های اخلاق پزشکی برمی‌گردد. به همین دلیل باید ساختار‌های مرتبط با اخلاق پزشکی تقویت شوند. این در حالی است که کشور ما یکی از موفق‌ترین کشور‌ها در حوزه اخلاق پزشکی است.

به گفته لاریجانی در ساختار کشور ما در دانشگاه‌های علوم پزشکی و وزارت بهداشت تمام حوزه‌هایی که سوژه انسانی دارند از مسیر کمیته اخلاق عبور می‌کنند و این در منطقه و برخی نقاط دنیا بی‌نظیر است. در ارائه خدمات هم روش‌هایی برای کنترل روابط بیمار و پزشک داریم و هر قدر در این زمینه تلاش می‌کنیم باز هم نیاز به خدمات بیشتر وجود دارد.

دبیر کنگره اخلاق پزشکی در ادامه از رونمایی دایره‌المعارف اخلاق پزشکی در این سیمنار خبر داد و گفت: بیش از ۱۰۰ مدخل پزشکی در حوزه اخلاق پزشکی در این مجموعه وجود خواهد داشت. با چند موسسه بزرگ تحقیقاتی در مباحث اخلاقی و فرهنگی همکاری داشتیم. یک مجموعه بسیار وسیع در دسترس خواهد بود و در آینده هم ارتقا و به‌روزرسانی آن ادامه خواهد داشت. با گروهی از پزشکان مسلمان جهانی هم قرار‌هایی داریم که این دایره‌المعارف به زبان‌های انگلیسی و عربی هم ترجمه و در اختیار آن‌ها قرار بگیرد.

عاملی که اخلاق پزشکی را کم‌رنگ می‌کند

لاریجانی در پاسخ به این سوال که ارتباط تنگاتنگی بین دارو و پزشکان وجود دارد و با توجه به مباحث اخیر درباره سکو‌های فروش دارو، آیا این مباحث در کنگره امسال مطرح خواهد شد، بیان کرد: اخیرا یک دستورالعمل برای اخلاق داروسازی منتشر کردیم و کار‌های زیادی هم در این باره انجام شده است. به جز آن راهنما‌های اخلاقی در حوزه داروسازی هم در حال انجام است. البته همه مباحث را نمی‌توان در این سیمنار مطرح کرد.

همچنین محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی هم توضیح داد: درباره سکو‌های دارویی حتما باید حریم و اطلاعات بیماران حفظ شود. این مساله اکنون وجود ندارد و اگر صیانت از این حوزه به شکل ۱۰۰ درصد وجود نداشته باشد، قطعا مشکلات متعددی وجود خواهد داشت. این مساله هم اخلاق پزشکی است و باید به آن پرداخته شود.

لاریجانی در پاسخ به این سوال که آیا افزایش ظرفیت‌های پزشکی و کاهش کیفیت آموزش می‌تواند منجر به آسیب در حوزه اخلاق پزشکی شود، بیان کرد: مساله آموزش پزشکی و کیفیت آن یک مساله جدی است. در آموزش پزشکی ما سرآمدی بالایی داریم و باید آن را حفظ کنیم. اگر آموزش پزشکی به هر دلیلی دچار چالش شود، مساله اخلاقی هم در آن به خوبی رعایت نخواهد شد.

وی تاکید کرد: در حوزه آموزش پزشکی ما نیاز به تجدید نظر داریم به این دلیل که ظرفیت بالای فعلی چالش‌های جدی برای آموزش پزشکی ایجاد کرده و همه صاحب‌نظران حوزه پزشکی هم نسبت به آن هشدار می‌دهند.

این مسئول ادامه داد: ما به عنوان یک مرجع در منطقه مطرح هستیم، اما این وضعیت می‌تواند به این شرایط آسیب بزند. مسئولان باید به این حوزه نگاه جدی داشته باشند و لااقل تا زمانی که زیرساخت‌های لازم در این حوزه فراهم شود، موضوع افزایش ظرفیت پزشکی را مورد تجدیدنظر قرار دهند.

رئیس سازمان نظام پزشکی هم در ادامه درباره این آسیب بیان کرد: زمانی که به یک دانشگاه ۲۵ نفره ۱۲۵ دانشجو داده می‌شود، ساختار کیفی به هم می‌ریزد و نمی‌توان با فارغ‌التحصیل از اخلاق پزشکی حرف زد. به گفته یکی از روسای دانشگاه علوم پزشکی در ترم اسفند ۱۴۰۲ حدود ۲۸۰ دانشجوی بالینی قرار است در یک بیمارستان حضور داشته باشند که حداکثر ۱۵۰ بیمار دارد و ضریب اشغال این بیمارستان ۳۰۰ تختخوابی حداکثر ۵۰ است.

رئیس‌زاده با تاکید بر این که چنین شرایطی با آموزش پزشکی منافات دارد، عنوان کرد: در این وضعیت حرمت بیمار رعایت نمی‌شود و با اصول اخلاق پزشکی هم منافات دارد. در گذشته ما برای حضور بر بالین بیمار از او اجازه می‌گرفتیم، اما اکنون ۳۰ دانشجو باید بر سر بالین بیمار حاضر شوند و مشکلات متعددی وجود خواهد داشت. ما پیش از مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی هم با افزایش ظرفیتی که از سوی وزارت بهداشت وجود داشت این مشکلات را داشتیم و حالا با افزایش ۲۵ درصدی ظرفیت این شرایط تشدید شده که قطعا می‌تواند آموزش پزشکی در کشور را به شکل فانتزی و سوری تبدیل کند، چون صرفا دانشجو در مرکز درمانی و دانشگاه چرخی می‌زند و در نهایت هم فارغ‌التحصیل می‌شود که تبعات زیادی خواهد داشت.

او معتقد است اگر نظرات تخصصی و دغدغه‌های دلسوزان و اساتید باتجربه این حوزه همچنین قانون مورد توجه قرار نگیرد، از بُن و اساس چیزی از پزشکی کشور باقی نخواهد ماند، چه کیفیت آموزش و چه اخلاق پزشکی.

مگر می‌شود معیشت پزشکان را نادیده گرفت

رئیس سازمان نظام پزشکی درباره تعرفه‌گذاری دستوری و این که آیا می‌تواند بر رعایت اخلاق پزشکی تاثیر بگذارد هم بیان کرد: مقام معظم رهبری تاکید کرده‌اند که باید کاری شود بیمار به جز دغدغه بیماری هیچ رنج دیگری نداشته باشد. در قله اهداف ما این یک مفهوم روشن است. در خصوص ارائه خدمت هم این مساله وجود دارد و باید شرایط به گونه‌ای تامین شود که پزشک هیچ دغدغه‌ای جز پرداختن به بیمار نداشته باشد. لازمه این کار تامین بستر ارائه خدمت و رفع دغدغه‌ها از سوی مسئولان و سیاستگذاران کشور است.

وی تاکید کرد: اگر ما این دغدغه‌ها را خود جامعه پزشکی محول کنیم نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که ارائه کننده خدمت به صورت تمام و کمال در اختیار بیمار باشد. رعایت اخلاق پزشکی و حرفه‌ای را نباید فقط از جامعه پزشکی انتظار داشت. گام اول رعایت اخلاق پزشکی، تعهد حرفه‌ای و بسترسازی برای نهادینه شدن این کار توسط مسئولان ذی‌ربط برداشته می‌شود. این افراد باید منطبق بر عدالت، اسناد بالادستی و شأن جامعه پزشکی این دغدعه را برطرف کنند که پزشک یا هر عضو جامعه پزشکی فقط به ارائه خدمات فکر کند.

رئیس‌زاده با بیان این که در حوزه اخلاق پزشکی هم بحث ظرفیت و کیفیت مهم است و هم بحث تعرفه‌ها، افزود: در این باره از رسول مکرم اسلام هم حدیثی داریم که می‌فرمایند «اگر نان نباشد، نه نماز می‌خوانیم، نه روز می‌گیرم و نه فرایض را انجام می‌دهیم.» مگر می‌شود معیشت جوان پزشک توجه نشود و انتظار حکیم بودن از او داشت.

موضوع عمده پرونده‌های اخلاق پزشکی

سعید بیرودیان، دبیر کمیته اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی هم در پاسخ به سوالی درباره پرونده‌های مرتبط با حوزه اخلاق پزشکی بیان کرد: کمیسیون کارشناسی اخلاق پزشکی استان تهران از سال ۹۸ تشکیل شده و کلیه موارد از سوی هیات‌های انتظامی سازمان به این کمیسیون ارجاع می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این چند سال ۳۰ تا ۴۰ پرونده تشکیل شده که عمده موضوعات بحث روابط بین پزشک و بیمار است.