انسان‌ها از چه زمانی لباس‌های خود را دوختند؟

فرارو- ۳۹۶۰۰ سال پیش در اروپا هوا بسیار سرد بود. یخچال‌های طبیعی به سواحل پرتغال رسیدند و تقریبا کل شبه جزیره ایبری آب و هوایی مشابه سیبری را داشت که در آن ماموت‌های پشمالو پرسه می‌زدند. آخرین عصر یخبندان به اوج خود نزدیک می‌شد که گروه‌هایی از انسان‌های امروزی هومو ساپینس به این بخش از اروپا رسیدند و نئاندرتال‌ها را به حاشیه راندند. آنان باید این کار را در حالی انجام می‌دادند که پوست‌های تنگی پوشیده بودند. براساس نتیجه مطالعه‌ای که هفته جاری منتشر شد باستان شناسان در مکانی نزدیک بارسلونا یک شئی استخوانی را شناسایی کردند که برای سوراخ کردن و دوختن چرم مورد استفاده قرار می‌گرفت.

به گزارش فرارو به نقل از ال پائیس، "مونتسرات سانز" باستان شناس دانشگاه بارسلون می‌گوید: "ما پیش‌تر آن را روی زمین، شناسایی کرده بودیم و مجموعه‌ای از اثرات روی آن وجود داشت که ناشی از دندان یک گوشتخوار یا بریدگی یا چیزی معمولی نبود".

سانز در سال ۲۰۰۷ میلادی همراه با همکارانش در حال حفاری یک گودال شن واقع در کانیارز یک سایت ساحلی دوران پارینه سنگی اولیه در کاتالونیا در اسپانیا بود. این مکان که در تراس رودخانه قرار دارد به دلیل حجم بالایی از استخوان‌های اسب، گاو و سایر علفخوارانی که در آن جا پیدا شده احتمالا باید منطقه شکار کفتار‌ها و گربه سانان بوده باشد.

با این وجود، در میان بسیاری از استخوان‌های حیوانات تیم تحقیق سنگ کوارتز و سنگ چخماق را پیدا کردند که به روشی تراشیده شده بود که تنها می‌توانست توسط برخی از اولین انسان‌های مدرن وارد شده از شرق به آنجا آورده شده باشد.

تیم پژوهشی به همراه سنگ‌ها استخوان‌های خاصی را نیز پیدا کردند که توجه شان را جلب کرد. سانز می‌گوید: "شاید اردوگاهی در آن نزدیکی وجود داشته یا هوموساپینس‌ها از آن منطقه عبور کرده و آنجا را رها کرده‌اند".

اکنون تجزیه و تحلیل میکروسکوپی و مجموعه‌ای از آزمایش‌ها به کشف کنندگان اجازه داد تا تشخیص دهند که قطعه کشف شده ابزاری برای دوختن پوست بوده است.

این قطعه با ۱۰ سانتی متر عرض ناقص است موضوعی که شناسایی آن را پیچیده‌تر می‌سازد. با این وجود، با توجه به شکل و اندازه آن احتمالا بخشی از لگن یا استخوان فک یک گیاهخوار بزرگ شاید یک اسب یا گاو بوده است. اگرچه کلاژن آن به اندازه کافی حفظ نشده که بتوان تاریخ اش را تعیین کرد، اما با کمک سایر بقایای نزدیک دانشمندان موفق به تعیین قدمت آن شده اند. باید حدود ۳۹۶۰۰ سال پیش در اواسط دوران پارینه سنگی زبرین کنده کاری شده باشد. این تاریخ با آغاز فرهنگ اوریگناسیایی که توسط هومو ساپینس‌ها در بخش عمده‌ای از اروپا ایجاد شد مطابقت داشت.

سوراخ‌های استخوان کاملا خاص هستند. باستان شناس کاتالانی می‌گویند: "از یک طرف چندین گروه سوراخ دارد، اما چشمگیرترین نکته مجموعه از علائم متقارن در طرف دیگر است".

این علائم ده‌ها فرورفتگی موازی و تقریبا مساوی هستند که در سال ۲۰۰۷ میلادی توجه پژوهشگران را به خود جلب کردند و اکنون آنان معتقدند که کشف کرده اند که کاربرد آن برای چه کاری بوده است. سانز می‌گوید: "از دوران پارینه سنگی زبرین پیش‌تر ابزار‌های کوچکی برای سوراخ کردن کشف شده بودند که احتمالا برای کار بر روی پوست مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما پایه آن گم شده بود و اکنون ما آن را یافته ایم".

کلید این کشف "لوک دویون" متخصص باستان شناسی استخوان در دانشگاه بوردو فرانسه بود. برای تایید این که این علائم توسط انسان ایجاد شده و نتیجه تصادفی نیش حیوانات نبوده باید تایید شود که استخوان اصلاح شده برای چه کاری مورد استفاده قرار می‌گرفت. برخی فکر می‌کردند که استخوان یک عنصر تزئینی یا نمادین بوده، اما دویون این استدلال را رد کرد.

دویون می‌گوید: "در بستر فرهنگ اوریگناسیایی طرح‌های زینتی که ویژگی‌های طبیعی یا لباس را تقلید می‌کردند معمولا بر روی اشیاء حکاکی شده ظاهر می‌شدند. این موضوع در مورد شئی کانیارز صدق می‌کند".

او می‌افزاید: "ما همچنین این موضوع را رد می‌کنیم که یک استخوان یک شئی نمادین باشد، زیرا تغییرات باید به وضوح قابل مشاهده و سازماندهی شوند تا اطمینان حاصل شود که معنایی که قرار است منتقل کنند توسط اعضای مختلف گروه قابل درک باشد".

او توضیح می‌دهد که جدا از ۱۰ سوراخ هم تراز که به راحتی قابل تشخیص هستند ۱۸ سوراخ دیگر به شکل نامنظمی مرتب شده اند.

این مطالعه که نتایج آن به تازگی در نشریه Science Advances منتشر شده پس از انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌ها با استفاده از ماکت‌های حکاکی شده استخوان و ابزار‌های کوچک سنگی برای سوراخ کردن از این نتایج حمایت می‌کند.

دویون با تایید این نتایج می‌گوید: "تجزیه و تحلیل دقیق ۲۸ سوراخ در استخوان نشان می‌دهد که آن سوراخ‌ها با استفاده از تکنیک مشابه، اما با دست کم شش ابزار سنگی مختلف ایجاد شده اند که خود نشان دهنده آن است که در یک دوره زمانی نسبتا طولانی مورد استفاده قرار گرفته است. با سوراخ کردن نمونه‌های چرم ضخیم ما توانستیم سوراخ‌هایی با مشخصات گرد مشابه ایجاد کنیم". پس از مقایسه نتایج همه چیز نشان می‌دهد که توزیع علائم روی سطح استخوان با هدف ایجاد یک بخیه خطی بوده است.

ساخت لباس‌های سفارشی باید برای بقای مردم دوران پارینه سنگی که در آب و هوای سرد زندگی می‌کردند ضروری بوده باشد. طبق بررسی‌های دریایی در آن زمان دمای شبه جزیره ایبری بیشتر شبیه سیبری امروزی بود تا یک کشور مدیترانه‌ای امروزی. ده‌ها هزار سال پیش در سایت کانیارز میانگین دمای سردترین ماه هرگز بالاتر  از منفی ۸ درجه سانتی گراد نمی‌رفت، در حالی که میانگین دمای زمستان امروز ۵ درجه سانتی گراد است.

باستان شناسان ظاهر لباس‌های تنگ را که برای گرم‌تر نگهداشتن بدن است را در ارتباط با فناوری سوزن دوخت استخوانی می‌دانند. در حالی که سوزن در آفریقای جنوبی حدود ۷۳۰۰۰ سال پیش و در سیبری و چین حدود ۴۵۰۰۰ سال پیش مورد استفاده قرار می‌گرفت زمانی تصور می‌شد که سوزن‌ها تا حدود ۲۶۰۰۰ سال پیش به اروپا نرسیده اند. با این وجود، استخوان سوراخ شده کشف شده نشان می‌دهد که پوست در اروپا حدود ۱۴۰۰۰ سال زودتر از آن چه پیش‌تر گمان می‌رفت دوخته شده بود.

"فرانچسکو دی انریکو" محققی در دانشگاه برگن در نروژ استدلال می‌کند که "مسئله کلیدی برای سازگاری انسان با محیط‌های سرد توانایی ایجاد لباس‌های متناسب است".

او می‌افزاید: "برای دوخت آن لباس‌ها قطعا مانند امروز ابزار و روش‌های مختلفی وجود داشته اند. سوراخ کردن پوست چرم و رد کردن نخ از سوراخ‌ها یکی از آن روش‌ها بوده است".

"دی انریکو" در مورد آنچه در کانیارز کشف شد به "ال پائیس" می‌گوید: "سوزن‌های چشمی مهم هستند، زیرا احتمالا نشان دهنده اصلاح تکنیک‌های قبلی می‌باشند. با این وجود، توانایی سوراخ کردن پوست برای دوخت لباس‌های سفارشی نشان دهنده نقطه عطف واقعی در تاریخ سازگاری بشر است". انسان‌های اولیه علاوه بر لباس مجبور به دوخت کفش، کیف و چادر برای سرپناه نیز بودند.