عربستان در حال بازسازی سهم و نفوذ خود در لبنان است

فرارو- «نجیب میقاتی» نخست وزیر لبنان قرار است طی دو هفته آینده به عربستان سعودی سفر کند این اولین سفر یک نخست وزیر از لبنان به قدرتمندترین کشور عربی پس از گذشت تقریبا چهار سال گسست بی‌سابقه در روابط دو کشور است.

به گزارش فرارو به نقل از سی ان ان، آخرین دیدار در سال ۲۰۱۸ میلادی توسط «سعد حریری» نخست وزیر وقت لبنان انجام شد که در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۹ ماه پس از تشکیل دولت آن کشور از سمت خود کناره گیری کرد. عربستان سعودی به طور تاریخی یکی از بزرگترین کمک کنندگان مالی به لبنان بوده است. با این وجود، روابط دو کشور در یک دهه گذشته به تدریج رو به وخامت گذاشته است. شکافی که به دلیل نفوذ فزاینده حزب الله در آن کشور ایجاد شد. این موضوع در سال ۲۰۱۷ میلادی زمانی که حریری متحد اصلی عربستان سعودی در لبنان در بیانیه‌ای تلویزیونی از ریاض از مقام‌اش استعفا داد مطرح شد. سیاستمداران لبنانی گفتند که وی پس از بازداشت در پادشاهی سعودی مجبور به اتخاذ این تصمیم شد.

حریری و عربستان سعودی این ادعاها را رد کردند. این تنش‌ها با قطع روابط دو کشور در ماه اکتبر و پس از انتقاد آشکار «جورج قرداحی» وزیر اطلاع‌رسانی لبنان از جنگ ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در یمن به اوج خود رسید. این اظهارات پیش از برعهده گیری سمت دولتی در کابینه از سوی قرداحی بیان شده بود، اما عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس نمایندگان خود را پس از انتشار مجدد انتقادات از بیروت خارج کردند. وزیر لبنانی نیز متعاقبا استعفا داد.

لبنان بیش از دو سال است که از بحران مالی رنج می‌برد بحرانی که بانک جهانی می‌گوید یکی از بدترین بحران‌های جهان از قرن نوزدهم به این سو بوده است. مشکلات آن کشور به دلیل مشاجرات سیاسی، فساد و مناقشه بر سر یک سیستم حساس تقسیم قدرت تشدید شده است. با این وجود، به نظر می‌رسد روابط با ریاض رو به بهبود است. عربستان سعودی و متحدان عرب آن گفته‌اند که سفرای خود را به بیروت بازگردانده اند. سفیر عربستان سعودی در لبنان نیز ضیافت افطاری ماه مبارک رمضان با حضور رهبران و مقام‌های سابق لبنان برگزار کرد.

روابط لبنان با عربستان سعودی و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس از سال ۲۰۱۷ میلادی و به ویژه در یک سال گذشته چقدر بدتر شده است؟

این روابط برای چندین سال مشکل ساز بوده است، زیرا سعودی‌ها اعتقاد داشتند که حزب الله نیروی سیاسی غالب در لبنان است. این تصور تا حدی با این واقعیت تشدید شده است که حزب الله در کنار انصارالله در یمن قرار گرفته و البته متحد نزدیک ایران است. این موضوع باعث بدگمانی عربستان نسبت به لبنان شده است. این وضعیت با این واقعیت بدتر شده است که روابط عربستان سعودی و حریری در سالیان اخیر واقعا خوب نبوده است.

نگاه سعودی‌ها البته به ایران است، اما رابطه با آمریکا و جنگ یمن یکی از دغدغه‌های اصلی بوده است.

آیا بهبود روابط عربستان سعودی با لبنان ارتباطی با بهبود رابطه کشورهای حلیج فارس با یکدیگر دارد؟

رویکرد تازه‌ای در تعامل کشورهای عربی با سوریه و لبنان وجود دارد. گشایش به سمت لبنان چیزی در راستای گشایش به سوی رژیم بشار اسد است. این دو موضوع از هم جدا نیستند. نگرش امروز دولت‌های عربی منطقه این است که آنان نیاز به تعامل بیش‌تر با سوریه و لبنان دارند. اگر آنان می‌خواهند ایران را در منطقه مهار کنند باید روابط خود را دوباره احیا کرده و سهم و نفوذ خود را در کشورهایی مانند سوریه و لبنان بازسازی و تقویت کنند. بنابراین، در این برهه زمانی منطقی است که آنان بخصوص اگر توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی حاصل شود موضع جدیدی اتخاذ کنند. دیگر نه یک سیاست انزواگرایانه بلکه سیاستی تعاملی برای افزایش نقش و نفوذ آنان در دو کشور سوریه و لبنان مورد نیاز است.

لبنان از بهبود روابط با عربستان سعودی چه سودی می‌برد؟ آیا عربستان سعودی و دولت‌های غربی می‌توانند به لبنان کمک کنند تا از آشفتگی اقتصادی خارج شود؟

به نظر نمی‌رسد تا زمانی که لبنان اصلاحات اقتصادی را انجام ندهد هیچ کشور عربی‌ای بخواهد به لبنانی‌ها کمک مالی کند. هیچ بازیگری نمی‌خواهد مانند گذشته در لبنان ضرر کند. اگر قرار است لبنان در آینده از کمک‌های اقتصادی بهره‌مند شود بدیهی است که این کمک‌ها عمدتا باید از سوی جهان عرب به ویژه کشورهای عربی خلیج فارس باشند. هر نخست وزیر سنی در لبنان به ویژه میقاتی نخست وزیر سنی کنونی علاقه‌مند و بسیار مشتاق است که روابط خوبی با کشورهای خلیج فارس داشته باشد.

با این وجود، کشورهای خلیج فارس به مواردی مانند پیشرفت تعامل لبنان با صندوق بین المللی پول توجه خواهند کرد. اگر لبنان اصلاحات لازم را انجام دهد و توافق آن کشور با صندوق بین المللی پول به نتیجه برسد احتمال خوبی وجود دارد که آنان به لبنان کمک کنند. با این وجود، تا آن زمان حداکثر کاری که دولت‌های عربی منطقه مایل به انجام آن هستند کمک به لبنان در زمینه‌های بشردوستانه است که اساسا به این معنی است که آنان از طریق دولت لبنان کار نخواهند کرد.