بازی شطرنج جهانی؛ پیوند جنگ اوکراین با توافق هسته‌ای ایران

فرارو- بحران‌های دیپلماتیک متداخل کشور‌هایی از سراسر جهان را با طیف وسیعی از روابط و برنامه‌های پیچیده به سوی خود جذب کرده اند.

به گزارش فرارو به نقل از دیلی تلگراف، روسیه تلاش کرده از حمایت خود برای احیای توافق هسته‌ای ایران به عنوان اهرمی برای به حداقل رساندن تاثیر تحریم‌ها به دلیل تهاجم خود به اوکراین استفاده کند. بحران جنگ در اوکراین و مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی همزمان با یکدیگر پیش می‌روند. در اینجا باید پرسید هر یک از بازیگران اصلی شطرنج جهانی از یکدیگر چه می‌خواهند و چرا؟

ایالات متحده امریکا

دولت بایدن به شدت خواهان احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) است که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ امریکا را از آن خارج ساخت.

این توافق باعث می‌شود تحریم‌های وضع شده علیه ایران در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای آن کشور لغو شوند. برای ایالات متحده این به معنای بازگشت نفت ایران به بازار است، زیرا بحران انرژی ناشی از تحریم‌های روسیه به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین آشکار می‌شود.

به گفته مقام‌های امریکایی، علیرغم جنگ اوکراین ایالات متحده هم چنان «به تعامل» درباره موضوع توافق با ایران ادامه می‌دهد. با این وجود، امریکا به صراحت اعلام کرده که به خواسته‌های روسیه مبنی بر ادامه روابط تجاری و سرمایه‌گذاری کامل با متحد خود ایران نمی‌پردازد. درعوض، امریکا به روسیه اجازه می‌دهد تا هم چنان که توافق هسته‌ای اولیه ایران در سال ۲۰۱۵ اجازه می‌داد به تامین تجهیزات برای نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ایران ادامه دهد.

بریتانیا و اتحادیه اروپا

بریتانیا، فرانسه و آلمان سه قدرت اصلی اروپایی به سختی تلاش کرده‌اند تا توافق هسته‌ای را با «فوریت» احیا کنند تا به زعم خود از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای جلوگیری نمایند.

آنان مسکو را متهم کرده‌اند که به دنبال سوء استفاده از مذاکرات هسته‌ای در وین برای فرار از برخی تحریم‌های اعمال شده بر سر بحران اوکراین است و هشدار داده‌اند اقدامات روسیه باعث افزایش خطر احتمال فروپاشی توافق هسته‌ای با ایران می‌شود. تحریم‌های نفتی غرب علیه روسیه باعث می‌شود شکاف انرژی پر شود بنابراین سه قدرت اروپایی مشتاق بازگشت نفت ایران پس از حصول توافق هسته‌ای تازه هستند.

«بوریس جانسون» هم چنین با مقام‌های عربستان سعودی و امارات متحده عربی گفتگو خواهد کرد، زیرا او به دنبال پایان دادن به «اعتیاد» غرب به نفت و گاز روسیه است. بریتانیا در این تلاش در حال هماهنگی با ایالات متحده است.

روسیه

«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه روز سه شنبه در مسکو با «حسین امیرعبداللهیان» همتای ایرانی و متحد خود دیدار کرد.

لاوروف گفته بود این که مسکو تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ایران را مسدود می‌کند، صحت ندارد.

او هم چنین گفته بود که از آمریکا «ضمانت کتبی» دریافت کرده مبنی بر این که تحریم‌ها علیه مسکو به دلیل جنگ اوکراین مانع همکاری در چارچوب توافق با ایران نخواهد شد و به روسیه اجازه می‌دهد به تجارت هسته‌ای با ایران ادامه دهد. به نظر می‌رسد نزدیکی روسیه به ایران به هموار شدن شرایط برای حصول توافق هسته‌ای کمک کرده است.

در همین حال، روسیه کماکان خواستار کسب «تضمین‌های امنیتی» از اروپا و ایالات متحده در مورد گسترش پیش روی ناتو به سوی شرق اروپا است.

ایران

تهران مایل است تحریم‌ها با احیای توافق هسته‌ای لغو شده و به آن کشور اجازه داده شود تا صادرات نفت خود را به شدت افزایش دهد.

این موضوع زمانی روی می‌دهد که روسیه متحد ایران قادر به صدور نفت به کشور‌های اروپایی که آن را بر سر اوکراین تحریم کرده‌اند نخواهد بود. ایران می‌تواند شکاف ایجاد شده را پر کند.

ایران از موضع روسیه در مورد توافق هسته‌ای دفاع کرده و اعلام نموده که مسکو «هیچ مانعی ایجاد نکرده» و به ایفای «نقش بسیار مثبت و سازنده» ادامه خواهد داد.

با این وجود، ایران هم چنین مشتاق دریافت تضمین‌هایی از سوی ایالات متحده است مبنی بر آن که رئیس جمهور آینده آمریکا از توافق هسته‌ای احیا شده خارج نشود.

عربستان سعودی و امارات

عربستان سعودی به شکلی ناگهانی بسیار محبوب شده، زیرا کشور‌های غربی با کمبود انرژی روسیه روبرو هستند.

علاوه بر سفر جانسون، بایدن مشتاق آن است که پادشاهی سعودی نفت بیش‌تری تولید کند و قیمت جهانی را پایین نگه دارد.

با این وجود، روابط بین ایالات متحده و عربستان سعودی که بایدن آن را دولتی «سرکش» خوانده در سطح پایینی قرار دارد.

در همین حال، امارات متحده عربی و اسرائیل متحد نزدیک آمریکا در حال لابی کردن با ایالات متحده برای تنظیم یک استراتژی تازه امنیتی در خاورمیانه هستند که دفاع موشکی بیش‌تر و به اشتراک‌گذاری اطلاعات را شامل می‌شود.

آنان بر این باورند که اگر توافق با ایران احیا شود تهران می‌تواند از افزایش درآمد نفتی خود برای تامین مالی گروه‌های حامی خشونت در سراسر خاورمیانه استفاده کند.

شیخ «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر با تمام طرفین در حال رایزنی است. او روز شنبه با همتای ایرانی خود و سپس با «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا گفتگو کرد.

انتظار می‌رود او یکشنبه در مسکو با لاوروف درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و بحران اوکراین گفتگو کند.