پوتین به مثابه استاد بزرگ شطرنج آغازی قوی، اما پایانی ضعیف داشت

فرارو- دیوید ایگناتیوس؛ ستون‌نویس «واشنگتن پست». روس‌ها شطرنج بازان بزرگی هستند با این وجود، لحظاتی وجود دارند که حتی پولادین‌ترین استادان بزرگ، پیشرفت‌های اولیه‌شان روی صفحه شطرنج مسدود شده و باید استراتژی خود را تعدیل کنند.

به گزارش فرارو به نقل از واشنگتن پست، به نظر می‌رسد که «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه این هفته در حال انجام چنین ارزیابی مجددی در مورد اوکراین است. نیروهای او در امتداد مرز قرار دارند و آماده تصرف سریع مواضع اوکراین هستند. با این وجود، پوتین فاقد یک پایان بازی است که ممکن است بازی شطرنج دیپلماتیک روز سه شنبه را توضیح دهد.

آیا این بازی نشانه‌ای از علاقه ظاهری پوتین به یک راه حل دیپلماتیک است؟ اقدامات جسورانه او در آغاز بازی با واکنش قاطعانه و غافلگیرکننده پرزیدنت بایدن و متحدان‌اش در ناتو مواجه شد رویکردی که می‌تواند ارزشمندترین دستاوردهای پوتین را در معرض خطر قرار دهد. پوتین همواره ماشین حسابی با چشم سرد است که اجازه می‌دهد تا بازی انجام شود. او زرادخانه‌ای نظامی در برابر اوکراین و پایتخت آسیب‌پذیر آن کی یف در اختیار دارد. عناصر ارتش روسیه با سامانه موشکی ویرانگر اسکندر می‌توانند هفته‌ها در نزدیکی مرز باقی بمانند. پوتین با این مکث تاکتیکی گزینه‌هایی را برای خود فراهم ساخته است. او ممکن است از طریق مذاکره امتیازات کافی برای اعلام پیروزی بگیرد یا می‌توانست بهانه‌ای مطرح سازد و از طریق کتاب بازی اقدامات مخفی روسیه برای توجیه حمله به اوکراین دستاویزی داشته باشد و ادعا کند که دیگر امکانات و فرصت‌ها به پایان رسیده اند.

تنها کاری که پوتین نمی‌تواند انجام دهد این است که آرزو کند توانایی ایالات متحده برای ایجاد درد شدید او را از بین نبرد. بحران اوکراین یک آزمون غیر محتمل از شخصیت‌ها را به نمایش گذاشته است: پوتین جاسوس سابق گستاخانه از تهدید قدرت نظامی استفاده کرده و تمایل خود را برای کنترل اوکراین و بازنویسی قوانین امنیتی اروپا مطرح کرده است حتی در صورتی که هرگونه قصد حمله را در ظاهر رد کرده باشد. با این وجود، او با یک بایدن سرسخت مواجه شده سیاستمداری حرفه‌ای و خونگرم که در بیان جمله‌هایش دچار لکنت می‌شود، اما در مورد بحران اوکراین در اعمال‌اش دچار ضعف و لکنتی نشد. بایدن با یک سلاح استراتژیک که در آن ایالات متحده برتری قاطعی دارد، اما معمولا مورد استفاده قرار نگرفته با پوتین مقابله کرده است: توانایی امریکا در انفجار اطلاعات محرمانه درباره فعالیت‌های روسیه در فضای اطلاعات جهانی. پوتین در حالی که دستیاران‌اش از رفتار «هیستریک» ایالات متحده گلایه دارند گیج به نظر می‌رسد.

پوتین رئیس جمهوری روسیه امسال ۷۰ساله می‌شود. او این قدرت نظامی را دارد که زور و بازوی خود را نشان دهد و میراث خود را با به دست آوردن دوباره بخشی از اتحاد جماهیر شوروی قدیمی درخشان سازد. پوتین چنان در انزوا عمل می‌کند که مقام‌های خارجی گاهی اجازه دیدن او را نیز ندارند.

در عوض، به برخی از آن‌ها دستور داده شده که به مسکو پرواز کنند و از طریق یک تلفن ثابت با وی صحبت کنند. پوتین یک ماه پیش به نظر متقاعد شده بود که جنگ روانی او علیه اوکراین به نفع روسیه است. با این وجود، مقام‌های کاخ سفید بر این باورند که این تاکتیک ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد: برخی از مقام‌های روس در حال زیر سوال بردن سیاست قبول مخاطره و سیاست رفتن تا مرز جنگ برای از میدان به در کردن حریف پوتین هستند. کشورهای غربی که از قلدری روسیه ناآرام شده‌اند حول اتحاد ناتو که تنها تا دو سال پیش پیمانی تحلیل رفته به نظر می‌رسید گردهم آمده اند. پوتین این هفته یک جلسه نمایشی از استراتژی اصلاح شده خود را به نمایش گذاشت. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روز دوشنبه به رهبر کرملین نزدیک شد و با او درباره بسیاری از رهبران خارجی که از او خواسته بودند تا حمله نکند سخن گفت. سفر مقام‌های ارشد فرانسه و آلمان به روسیه واقعا یک رژه کامل بود و به پوتین توجه جهانی‌ای که او نیازمند آن بود را بخشید و احترامی را که میل داشت به وی ابراز شود را کسب نمود. پوتین در حالی که گویی فیلمنامه‌ای از دوران تزار را اجرا می‌کند از وزیر امور خارجه خود پرسید: «به نظر شما، آیا فرصتی برای توافق وجود دارد یا این تنها تلاشی برای کشاندن ما به یک روند مذاکره بی‌پایان است که نتیجه منطقی ندارد»؟ «لاوروف» پاسخ داد: «همیشه یک فرصت وجود دارد» و پوتین نیز تایید کرد. اگر بحران اوکراین خیلی جدی نبود دیالوگ صحنه‌سازی شده آن دو خنده دار بود و می‌شد به آن خندید.

پاسخ بایدن، اما صریح‌تر بود. او سخت گیر به نظر می‌رسید و در سخنرانی روز سه شنبه در کاخ سفید با دست بالا و پر از کارت‌های قوی بازی می‌کرد. بایدن با اشاره به حمایت پوتین از مذاکرات به سادگی گفت: «موافقم». او پیشنهاد‌هایی را که برای تقویت امنیت ارائه کرده فهرست کرد و به موارد بیشتری اشاره نمود و گفت که «جای زیادی برای دیپلماسی وجود دارد». بایدن همان طور که پیش‌تر انجام داده بود سعی کرد با احساس غرور ملی زخم خورده پوتین ارتباط برقرار کند. او از نبرد مشترک علیه آلمان نازی صحبت کرد و به روس‌ها اطمینان داد: «شما دشمن ما نیستید». در لایه زیرین این زبان آشتی جویانه پیام سختی بود که بایدن از زمان شروع این بحران منتقل کرده است: پیمان ناتو که برخی از متحدان آسیایی امریکا نیز به آن ملحق می‌شوند در صورت حمله پوتین «فشار شدیدی» را بر موسسات مالی و صنایع کلیدی روسیه اعمال خواهد کرد. بایدن قول داد: «ما جهان را جمع خواهیم کرد».

به نظر می‌رسد که او از حمایت متحدان کافی برای تحقق این تهدید برخوردار است و به نظر می‌رسد پوتین این را به خوبی می‌داند. مقام‌های کاخ سفید بر این باورند که اقدامات پوتین زنگ خطری برای غرب بوده و از این نظر تقویت کننده استراتژیک بزرگی برای موقعیت در حال افول ایالات متحده بود.

مسیر پوتین ممکن است از قبل برای کی یف تعیین شده باشد. تصور این که او دو بار در سال گذشته ارتش عظیمی را به مرز اوکراین منتقل کرده تا در نهایت صرفا بخواهد عقب نشینی کند دور از ذهن به نظر می‌رسد و پذیرش آن دشوار است. با این وجود، استاد بزرگ شطرنج کرملین ممکن است متوجه شده باشد که با ارزش‌ترین دارایی‌هایش در خطر هستند و حتی با یک آغاز ترسناک احتمالا نمی‌تواند در یک مسابقه طولانی در برابر غربی که در برابر تجاوز روسیه متحد به نظر می‌رسد برنده شود.