چالش‌های پیشنهاد تازه روحانی

فرارو- یک استاد دانشگاه درباره علت پیشنهاد رئیس جمهور درباره شکل گیری نشست های ماهانه جناح های مختلف سیاسی برای ارائه پیشنهاد در جهت حل مشکلات کشور گفت: «دولت به این نتیجه رسیده که برای حل مسائل علاوه بر کار اجرایی نیازمند آن است که افکار عمومی را به یک مفهوم و افکار نخبگان جامعه را به مفهوم دیگر به هم نزدیک کند و بتواند تصویر معقولی از اقدامات انجام شده ارائه دهد. ضمن اینکه از ظرفیت های موجود سیاسی در حوزه های تخصصی و فکری استفاده کند.»

رئیس‌جمهور در ضيافت افطاري با فعالان سياسي به طرح پيشنهادی پرداخت و گفت: «نمايندگان جناح‌ها و تشكل‌هاي سياسي ماهيانه نشستي را برگزار كنند و در آن به بررسي و ارائه راهكار درباره مسائل و معضلات اصلي كشور بپردازند كه همگان روي آن اشتراك نظر دارند.»

هدف رئیس جمهور از طرح چنین پیشنهادی در سال پایانی دولت چیست؟

دکتر امیر محبیان استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصولگرا در گفتگو با فرارو گفت: «از دو منظر بدبینانه و خوش بینانه می توان به پیشنهاد رئیس جمهور نگاه کرد. از منظر بدبینانه چنین تصور می شود که رئیس جمهور قصد دارد دو جناح را درباره برخی موضوعات به هم نزدیک کند تا خود به عنوان نقطه وحدت دو جناح، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری آینده شود.»

وی ادامه داد: «اما در نگاه خوش بینانه می توان گفت رئیس جمهور به این نتیجه رسیده است که توافق جریانات مهم موجود بر روی مسائل ملی می تواند در پیشبرد این مسائل بسیار کمک کند و اگر مسائل ملی که عمدتا دولت متولی اجرای آن است به محل اختلاف جناح ها تبدیل شود عملا دولت گرفتار خواهد شد و قادر نخواهد بود اولا تمامی نیروی خود را برای حل این مسائل بسیج کند و گرفتار حاشیه ها خواهد شد و ثانیا حتی اگر به حل مسائل بپردازد چون در حوزه اختلاف قرار می گیرد تصویر مناسبی به افکار عمومی منتقل نخواهد شد.»

وی افزود: «لذا دولت به این نتیجه رسیده که برای حل مسائل علاوه بر کار اجرایی نیازمند آن است که افکار عمومی را به یک مفهوم و افکار نخبگان جامعه را به مفهوم دیگر به هم نزدیک کند و بتواند تصویر معقولی از اقدامات انجام شده ارائه دهد. ضمن اینکه از ظرفیت های موجود سیاسی در حوزه های تخصصی و فکری استفاده کند.»

این تحلیل گر مسائل سیاسی تصریح کرد: «همچنین وقتی دولت بتواند این توافق و همگرایی جناح ها را بر روی مسائل عملی و عینی جامعه شکل دهد عملا گروهها و جریان های سیاسی با واقعیت های عینی جامعه آشنا شده و در نتیجه از آن حالت شعارگونگی خارج می شوند که این موضوع به دولت بسیار کمک خواهد کرد.»

محبیان با بیان اینکه در پیشاروی این پیشنهاد مشکلاتی وجود دارد اظهار کرد: «اگرچه به نظر من نیت رئیس جمهور این است که جریانات را از شعار محوری به سوی مسئله محوری و از سود بردن از مسائل به سمت حل مسائل انتقال دهد که کار درستی هم است، اما در مرحله اجرا مشکلاتی پیشاروی این طرح وجود دارد.»

وی ادامه داد: «اولا وقتی صحبت از گفتگوی دو جناح می شود باید توجه داشت که هر جناحی در درون خود زیر مجموعه هایی دارد که به راحتی گرد هم جمع نمی شوند چه برسد به اینکه در کنار جناح مخالف قرار بگیرند. لذا وقتی صحبت از جناح می شود معلوم نیست مخاطب کدام بخش از جناح ها هستند.»

وی افزود: «اگر فرض کنیم جناح ها در درون خود به توافق رسیدند و 20 نفر را مشخص کردند که برای حل مسائل با جناح دیگر نشست داشته باشند. اولا رسیدن به این 20 نفر یک معضل جدی و کار دشواری است. ثانیا حتی اگر این افراد مشخص شوند کنار هم قرار گرفتن دو جناح سیاسی با دو گرایش و رویکرد کاملا متفاوت اگرچه ناممکن نیست، اما بسیار دشوار است که به یک رویکرد واحد برسند. ثالثا فرض کنیم دو جناح روی موضوعاتی (که البته باید مشخص شود چه موضوعاتی و در چه سطحی باشد) به توافق رسیدند و یک مصوبه از این جلسه بیرون آمد، اکنون دولت قصد دارد با این مصوبه چکار کند؟ آیا این مصوبه را صرفا یک اعلام نظر یا یک مشاوره بداند یا آن را مصوبه ای بداند که باید اجرا کند؟»

این استاد دانشگاه با بیان اینکه طبیعتا چنین نشستی جایگاه حقوقی ندارد و می تواند جایگاه مشورتی داشته باشد، اظهار کرد: «اگر دولت پیشنهاد جناح ها را کاملا قبول کند این سوال پیش می آید که آیا این روند ادامه پیدا خواهد کرد و دولت قرار است یک مجمع تشخیص مصلحت جدیدی در برابر خود قرار دهد و مصوبات آن را اجرا کند»

وی ادامه داد: «اما اگر دولت صرفا این پیشنهادت را دریافت کند و بخش هایی که به نظرش مفید است را اجرا و بخش های دیگر را کنار بگذارد آنگاه با همین جناح ها وارد یک چالش کارشناسی می شود و باید آنها را قانع کند که چرا بخشی از نظر آنها قابل اجرا نیست. در این صورت ممکن است بخشی از این نخبگان توقع فزاینده ای داشته باشند که مصوبات آنها که مورد توافق دو جناح است باید برای دولت لازم الاجرا باشد و اگر دولت اجرا نمی کند پس چرا چنین مجمعی ایجاد کرده است.»

وی افزود: «اما اگر دولت نظرات این مجمع را کلا رد کند که آنگاه ممکن است مخالفان جدیدی هم بر مخالفان قبلی افزوده شود و این انتظارات شکست خورده به نوعی احساس محرومیت و یا حتی احساس تحقیر و اهانت تبدیل شود و معضل جدی برای دولت شکل گیرد.»

محبیان گفت: «لذا اگرچه من معتقدم پیشنهاد رئیس جمهور از روی نیت خیر بوده و می تواند مفید هم باشد اما نباید بحث را سرسری گرفت و باید این پیشنهاد را به صورت دقیق و کارشناسی بررسی کرد و اگر دولت آن را به عنوان یک راهبرد تعریف کرده که جریانات سیاسی را حول مسائل عینی و برای حل مشکلات مردم بسیج کند و نیروی خود را در مسیری قرار دهد که با هم افزایی نیروهای ملی درون کشور با قدرت بیشتری عمل کند لازمه آن این است که دولت یک کمیته اولیه ای را ایجاد کند و نخبگان صاحب فکر از هر دو جریان که دغدغه حل مسائل را دارند جمع کند تا زیر و بم این پیشنهاد مورد بررسی قرار گیرد و نقاط ضعف و قوت آن مشخص شود و در عین حال خطوط ارتباطی برای جناح ها و احزاب مختلف شناسایی شود که این کار پروسه زمان بری است.»

وی ادامه داد: «اگر تصور دولت این است که در دوره آینده نیز بقا خواهد داشت این حرکت می تواند حرکت مثبتی باشد که نوعی از تقارب دیدگاههای مختلف و مدیریت افکار را داشته باشد و جریانات سیاسی احساس کنند فقط در حاشیه نیستند و دولت برای آنها اهمیت قائل است.»

محبیان در پاسخ به این سوال که آیا می توان گفت پیشنهاد رئیس جمهور معطوف به مشکلات سیاسی در کشور و اجرای طرح آشتی ملی میان جناح های مختلف نیز است؟، گفت: «البته من معتقد به قهر ملی نیستم که بخواهد طرح آشتی ملی مطرح شود؛ چراکه خیلی از دغدغه هایی که مطرح می شود ملی نیست بلکه دغدغه های گروهی و جناحی است.»

وی ادامه داد: «مشکلی که اکنون میان احزاب و جریان های سیاسی وجود دارد لزوما وجود دعوا و درگیری و قهر نیست بلکه فقدان فرایند گفتگو است. اکنون مکانی وجود ندارد که جریان های مختلف کنار هم جمع شوند و درباره موضوعات مختلف بحث کنند. وقتی بحث و گفتگو صورت بگیرد مشخص خواهد شد بسیاری از نظرات به هم نزدیک است.»

وی افزود: «لذا دیدگاه رئیس جمهور از این منظر درست است و خیلی از مسائلی که کلیدی است و دولت درگیر حل آنها است با دعواهای سیاسی یا از جاده خارج می شود یا در حاشیه خاکی قرار می گیرد یا به دره سقوط می کند.»

وی افزود: «این موضوع باعث می شود توان ملی (توان جناح های سیاسی) به جای آنکه در جهت پیشبرد کشور باشد همدیگر را خنثی کند و دولت عملا نتواند کاری انجام دهد. لذا من معتقدم به جای آنکه به گذشته برگردیم و بحث هایی همچون فتنه و آشتی ملی را مطرح کنیم باید زمینه هایی برای گفتگوی جریانات سیاسی به صورت مستقیم فراهم کرد تا به جای آنکه در رسانه ها به درگیری بپردازند و نیروی ملی را هرز دهند به نوعی گفتگو و جمع آوری توان و نیروی تخصصی و اجرایی بپردازند و از نگاه مسئله محورانه کمک کنند مشکلات کشور حل شود.»

محبیان در پاسخ به این سوال که آیا اصولگرایان از این پیشنهاد رئیس جمهور استقبال خواهند کرد و با اصلاح طلبان دور یک میز می نشینند؟، گفت: «این کار چیز عجیبی نیست. پیش از این هم نشست هایی میان اصولگرایان و اصلاح طلبان برقرار شده و اتفاقا نتایج نسبتا خوبی هم داشته است. در یک مقطعی در مورد بحث احزاب نشست هایی میان برخی اصولگرایان و اصلاح طلبان انجام گرفت که حداقل به نوعی تقارب میان چهره های سیاسی انجامید. همچنین نامه نگاری هایی میان برخی جریان های اصلاح طلب و اصولگرا صورت گرفته است که در مجموع منفی ارزیابی نشد.»

وی ادامه داد: «لذا این امکان وجود دارد و فرض بر این است که نیروهای انقلابی در داخل کشور نقاط وحدتی با هم دارند. فرض پیشنهاد رئیس جمهور هم این بود که نیروهای داخل کشور باید بر روی چهار محور اسلام، انقلاب، امام و رهبری توافق داشته باشند تا بتوانند در چنین نشستی شرکت کنند. لذا اگر این محورهای اصلی و مبنایی مورد توافق قرار بگیرد که مورد توافق هست آنگاه باقی مسائل را می توان در یک فضای مسالمت آمیز و از طریق یک روند خردمندانه گفتگو به نوعی از تقارب رساند و به حل مشکلات مردم پرداخت.»

وی افزود: «حداقل فایده این کار این خواهد بود که اگر سیاسیون مشکلات مردم را حل نمی کنند خود به مشکل جدیدی تبدیل نشوند.»