شبان شهيدي مؤدب *: روز گذشته وزير امورخارجه در جلسه غير علني مجلس شوراي اسلامي حضور يافت تا با ارائه گزارش توافق اجلاس لوزان سوييس هم نمايندگان را از ما‌وقع مطلع نمايد و هم آنان را از نگراني بيرون آورد. هر چند اين نگراني مختص نمايندگان محترم نبوده و موکلان آنان نيز ضمن اعتماد به تيم مذاکره کننده پرسش‌هاي خاص خود را دارند.
گرچه نبايد نگراني بجاي افرادي را که از توافق لوزان اطلاع کافي ندارند را با بهانه‌جويي شماري از سياسيون شناخته شده يکسان تلقي کرد. ذکر اين نکته نيز لازم است که شايسته نيست تا با مقايسه‌هاي نابجا مخالفت‌هاي بعضي از جناح‌هاي سياسي داخلي را با اشکال تراشي‌هاي جنگ‌طلبان در آمريکا همسان گرفت.
به توافق چارچوبي لوزان مي‌توان از چند منظر نگريست و در هر يک از اين نگريستن‌ها نبايد علت اصلي اقبال جمهوري اسلامي به فناوري هسته‌اي را فراموش کرد زيرا اگر چه پژوهش‌هاي هسته‌اي در ايران لااقل بيش از نيم قرن سابقه دارد و با اينکه رفتن بسوي بهره‌گيري از انرژي هسته‌اي در کشور ما از سالهاي قبل از پيروزي انقلاب آغاز شده با اين حال اقبال مجدد به استفاده از انرژي هسته‌اي براي صرفا توليد برق عملاً از شروع دوره سازندگي دردولت جناب‌هاشمي رفسنجاني آغاز شد که کشور بشدت در مضيقه توليد برق براي مصارف خانگي و صنعتي بود.
قاعده در آن زمان مسئولان ذي‌ربط يک سياست راهبردي دراز مدت براي تامين انرژي کشور را ترسيم و با مقايسه قيمت تمام شده کيلووات ساعت برق توليدي و لحاظ عدم وابستگي بخارج براي تامين سوخت در دراز مدت به اين نتيجه رسيده‌اند که توليد برق از انرژي هسته‌اي براي کشور ارزان‌تر از برق حاصل از مجراي سوخت فسيلي تمام مي‌شده است باضافه اينکه بناها و تأسيسات ناتمام نيروگاه بوشهر جذابيت ايجاد مي‌کرده و براي رفتن بسوي برق هسته‌اي مزيد برعلت بوده است.
پس از اين مقدمه و با تأكيد بر اينکه هنوز مذاکرات براي موافقت مکتوب شروع نشده و تا قبل از آن امکان تغييرات وجود دارد به ذکر چند نکته مي‌پردازيم.
يکم ـ راکتور تحقيقاتي آب سنگين اراک
وقتي اظهارات گذشته و حال مسئولان را در نظر مي‌گيريم که بارها گفته‌اند ايران در فناوري هسته‌اي به چرخه کامل سوخت دست يافته بايد بدانيم بنا به اين گفته‌ها دانشمندان و مهندسان ما از اکتشاف اورانيم گرفته تا غني‌سازي آن و از ساخت ميله‌هاي سوخت گرفته تا طراحي راکتور به توانايي‌هاي لازم دست يافته‌اند و اگر چنين باشد براي دراز مدت که قرار است چندين راکتور توليد برق ساخته شود ما خواهيم توانست ميله‌هاي سوخت توليد کنيم و از آنجا که از نظرمسايل ايمني اين ميله‌ها مي‌بايست شرايط خاصي را در داخل قلب راکتور تحمل کنند بدون اينکه خود يا غلاف آنها آسيب ببينند بايد نمونه‌هايي از آنها مدت‌ها در درون راکتورهاي پرقدرت تحقيقاتي در معرض تابش نوترون‌ها قرارگيرد. سازمان انرژي اتمي به اين منظور راکتور تحقيقاتي آب سنگين اراک را طراحي و اقدام به ساخت آن کرده است ضمن اينکه چنين ابزاري داراي کاربردهاي پژوهشي مفيد هسته‌اي غيرنظامي نيز مي‌باشد. البته اين وسيله تحقيقاتي مهم هنوز کامل نشده و به بهره‌برداري نرسيده است.
از سوي ديگر چون اين راکتور از سوخت اورانيم طبيعي استفاده مي‌کند و در طول زمان بهره‌برداري از آن مقداري پلوتونيم توليد مي‌شود طرف‌هاي مذاکره با اين بهانه که ايران مي‌تواند از پلوتونيوم توليد شده استفاده نظامي نمايد به آن حساس شده و گفته‌اند که اين راکتور بايد باز طراحي شده و نبايد در آن پلوتونيم توليد شود. البته معلوم نشده که اين باز طراحي چگونه و توسط چه مرجعي و با چه نوع کارآيي انجام خواهد شد.
دوم ـ اورانيم موجود با غناي کم
به گفته دکتر ظريف ما در حال حاضر 8000 کيلو اورانيم غني شده زير 5 در صد داريم که بنا به ادعاي آمريکايي‌ها قرار است به فروش برسد و از ايران خارج شود و تنها 300 کيلو گرم از آن باقي بماند. از سوي ديگر توافق شده که در سايت غني‌سازي نطنز شمار 19000 سانتريفيوژ به يک سوم کاهش يابد و تنها حدود پنج هزار سانتريفيوژ اجازه کار داشته باشد. اينکه با چنين وضعي سازمان انرژي اتمي خواهد توانست در آينده براي راکتورهايي که ساخته خواهد شد تامين سوخت کند جاي ابهام دارد ضمن اينکه هنوز تصميم گرفته نشده که اين 5000 سانتريفيوژ از چه نسلي باشند.
سوم ـ سايت غني سازي فردو
وزير امور خارجه گفته‌اند که در فردو حدود يکهزار سانتريفيوژ غير فعال باقي مي‌ماند ليکن فردو به يک مرکز تحقيقات هسته‌اي پيشرفته تبديل مي‌شود ولي در آن غني‌سازي صورت نخواهد گرفت. در اين خصوص جاي نگراني وجود ندارد زيرا غني‌سازي تنها بخشي از تحقيقات پيشرفته هسته ايست.
چهارم ـ نقش نظارتي آژانس
آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در توافق‌نامه دو نقش را به عهده خواهد داشت؛ يکي نقش نظارتي ذاتي آن که براي تمام کشورهاي عضو اعمال مي‌کند و يکي نقش تاييدي که در صورت تاييد مرحله‌اي ايران به تعهداتش توسط آژانس تحريم‌هاي خاصي برداشته خواهد شد. شايد لازم باشد براي ايفاي اين وظيفه نظارتي سازو کارها بگونه‌اي تدبير شود که آژانس نتواند سياسي کاري کند ضمن اينکه اين سازمان بين‌المللي درگذشته و در مواردي بي‌طرفانه عمل نکرده است.
پنجم ـ نقش شوراي امنيت
يکي از ابتکارات تيم مذاکره‌کننده باز کردن پاي شوراي امنيت براي لغو يکجاي شش قطعنامه غير عادلانه عليه ايران است با اين حال اگر براي تشکيل جلسه مورد نظر شورا زمان دقيق تعيين نگردد جاي نگراني عميق باقي خواهد ماند.
ششم ـ باز پرداخت دارايي هاي بلوکه شده
اگر در متن توافق نامه نحوه و ميزان وجوه متعلقه ما بصراحت روشن نگردد ما درگير مقررات داخلي کشورهايي نظير چين و هند و روسيه خواهيم شد و گرچه اين سه کشور در مقايسه با چهار طرف غربي دوست تلقي مي‌شوند ولي وجوه متوقف شده نبايد دچار ارزهاي يوان و روپيه و روبل شوند و بخصوص نبايد ما به جاي ارزهاي معتبر کالاهاي بي‌کيفيت تحميلي دريافت کنيم.
پرداختن به ديگر مواد توافق‌نامه از حوصله اين نوشته خارج است ليکن ذکر اين نکته ضروريست که نبايد به گفته‌هاي غير تخصصي بعضي‌ها که ادعا مي‌کنند غني‌سازي با پذيرش توافق نامه لوزان سوييس تعطيل مي‌شود گوش فراداد.
زيرا اگر توليد برق از طريق انرژي هسته‌اي موضوعيت داشته باشد غني‌سازي طريقيت خواهد داشت و ميزان غني سازي ما مرتبط با ميزان توليد برق مورد نيازمان خواهد بود. اين يک واقعيت انکار ناپذير است که ايران به فناوري پيشرفته غني‌سازي دست يافته اما توانايي در غني‌سازي لزوما بمعناي توانايي در ساخت نيروگاه هسته‌اي بگونه‌اي که مقرون به صرفه باشد نخواهد بود. ملت ما بايد افتخار کند که به چنين
جايگاه رفيع علمي دست يافته است و همه ما بايد از تيم مذاکره‌کننده هسته‌اي مورد وثوقمان پشتيباني کنيم که جهد بليغ مي‌کند تا از دستاوردهاي گران سنگ اين فناوري در يک مصاف بين‌المللي صيانت کند.
*دکتراي فيزيک هسته‌اي
منبع: روزنامه اطلاعات
چطو در جمع «قشنگ و با اعتماد به نفس» حرف بزنیم؟ 
متفاوتترین گیاهان آپارتمانی لوکس که با قدشان غوغا میکنند 
راهنمای کامل استایل با پلیور زنانه در روز‌های سرد 
۲واقعیت ازدواج که روانشناسان میگویند به نفعتان است بپذیرید 
کوری آشپزخانه؛ ۶ نکته در مورد آشپزخانه شما که توجه مهمانها را جلب می‌کند 
چرا هود مکش ندارد + راههای رفع آن 
