انتقاد خشایار دیهیمی از تقلب برخی ناشران

این مترجم درباره مشکلات موجود قراردادهای نشر بین مؤلفان و ناشران به ایسنا گفت: به نظر من مؤلفان و ناشران در بخش قراردادهای نشر خیلی مشکلی ندارند؛ چون آن‌ها برای انتشار یک کتاب به‌طور طبیعی توافق می‌کنند و مثل همه قراردادهای دیگر، ناشر و مؤلف هم آزادند در صورت نپذیرفتن شرایط به سراغ ناشر دیگری بروند و کتاب خود را با شرایط دیگری به چاپ برسانند؛ اما در این عرصه مشکل در جای دیگری پیدا می‌شود که بسیار هم ویران‌کننده است و به مسائل بعد از انتشار کتاب مربوط می‌شود.

او در ادامه به تشریح برخی از مشکلات مؤلفان با ناشران که پس از بستن قرارداد پیش می‌آید، پرداخت و در این زمینه اظهار کرد: به طور مثال مؤلف و ناشر برای چاپ کتاب با هر شرایطی به توافق می‌رسند و کتاب چاپ می‌شود، اما در ادامه ناشران به قرارداد پایبند نمی‌مانند و جایی هم برای پیگیری موضوع وجود ندارد. دیهیمی سپس به تجربیات خود در این زمینه اشاره کرد و گفت: در رابطه با مشکلاتی که خود من با ناشران داشته‌ام، بسیار پیش آمده که از طریق قوه قضاییه، اتحادیه ناشران و وزارت ارشاد مشکلم را پیگیری کرده‌ام؛ اما به هیچ نتیجه‌ای نرسیده‌ام و این پیگیری‌ها باعث نشده که حقوق من به عنوان یک مؤلف یا مترجم رعایت شود. بنابراین وقتی ناشر به تعهد خود عمل نمی‌کند، دست مترجم و مؤلف به این دلیل که هیچ نهادی برای پیگیری وجود ندارد، بسته است.

او در ادامه در همین راستا به تجربه دیگری از انتشار کتاب‌هایش در فضای نشر کشور اشاره کرد و گفت: حدود هشت سال است برای گرفتن حقوقم از انتشارات «طرح نو» دوندگی کرده‌ام. این انتشارات 32 جلد از کتاب‌های مرا منتشر کرده؛ ولی حق و حقوقم را نداده است. در طول این مدت من از سوی اتحادیه ناشران و وزارت ارشاد پیگیر مسئله بوده‌ام؛ اما به هیچ نتیجه‌ای نرسیده‌ام. این ناشر حتی کتاب‌هایم را به من پس نمی‌دهد و هنوز در حال چاپ آن‌هاست. علت آن هم این است که در کشور هیچ نهاد کارشناسی‌ای وجود ندارد که در این‌گونه موارد احکامی صادر کند که منجر به تنبیه ناشر و نهایتا لغو مجوز آن بشود، بنابراین به نظر می‌رسد با وجود چنین مشکلاتی کاملا جای یک نهاد که بتواند در این‌گونه موارد حکمی نافذ و قطعی صادر کند، خالی است. البته در حال حاضر در اتحادیه ناشران هیأتی تحت عنوان هیأت حل اختلاف وجود دارد که به این‌گونه مسائل رسیدگی می‌کند، اما مشکل اینجاست که قوه قضاییه حکمی را که این هیأت صادر می‌کند، به عنوان حکم نهایی نمی‌پذیرد و به حکم صادره از این اتحادیه در محاکم قضایی ترتیب اثر داده نمی‌شود. با توجه به این موضوع اگر این اختیار به اتحادیه تفویض شود، می‌توان این امید را داشت تا حکم اتحادیه در اندازه حکم قضایی نافذ باشد و به این شکل ناشران را محکوم کرد.

این مترجم در بخش دیگری از سخنانش درباره معیوب بودن حلقه چاپ و فروش کتاب که در نهایت منجر به پایین بودن درآمد نویسنده و مترجم در کشور شده است، گفت: در حوزه چاپ و نشر ایران تنها یک نفر مقصر نیست؛ چون اصولا زنجیره نشر کشور ما دچار مشکلات است و نمی‌توان تنها یک حلقه‌اش را درست کرد. مسئله پخش، ویترین، تعداد کتاب‌فروشی‌ها و ناشران و نبود تناسب بین تعداد ناشران با کتاب‌فروشی‌ها خود از مشکلات بزرگ این چرخه معیوب است. خشایار دیهیمی در پایان همچنین گفت: در مملکت ما چاپ و نشر کتاب همچنان به شکل سنتی ادامه پیدا می‌کند و هیچ تحولی در آن رخ نداده است. در صورتی که درباره دیگر محصولات، عرضه و ارائه دائما با نوآوری همراه بوده است، ولی در حوزه کتاب هنوز همان شیوه سنتی ادامه دارد.