سناریوهای پیدا و پنهان انتخابات ریاست‌جمهوری

فرارو- یک کارشناس مسائل سیاسی گفت: «قبل از اعلام نظر شورای نگهبان آقای احمدی نژاد تمام تلاش های پنهان و نیمه آشکار خود را در جهت تایید صلاحیت نامزد مورد نظر بروز خواهد داد و در صورت رد صلاحیت آقای مشایی این تلاش های پنهان و نیمه آشکار به حوزه عمومی و افکار جامعه ملی انتقال پیدا خواهد کرد تا فضاسازی مناسب برای پیروزی کاندیدای نیابتی آقای مشایی آماده شود.»

دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه، تحلیل گر و آینده پژوه سیاسی در گفتگو با فرارو گفت: «انتخابات آینده ریاست جمهوری ایران در بافت متن تلاقی سیگنال های درونی و برونی در محور افقی و عمودی صورت خواهد گرفت. به طوری که در محور افقی ما شاهد اراده و تمایل حکومت از یکسو و از سوی دیگر خواست مردم هستیم.»

وی ادامه داد: «به عبارت دیگر آنچه سیگنال های موجود نشان می دهد فضای انتخابات با توجه به آنچه در پیشینه انتخابات اخیر موجود است از نظر فضای گفتمانی به سمت این واقعیت تمایل پیدا کرده که آیا اراده حکومت در انتخابات، مسیر رای دهی مردم را مشخص خواهد کرد یا تمایلات بافت های گوناگون نیروهای اجتماعی در درون مردم.»

وی افزود: «از این لحاظ می توان گفت تا حدودی این فضاسازی هم اکنون به نمایش گذاشته شده و سیگنال هایی در این زمینه بروز و ظهور پیدا می کند که مهم ترین سیگنال را می توان در عدم مشخص شدن تکلیف نهایی حضور اصلاح طلبان در انتخابات آینده مورد وثوق قرار داد.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «در محور عمودی هم ما شاهد فشارهای بیرونی و تلاش برای برجسته کردن التهابات درونی هستیم. به عبارت دیگر ما از یکسو تحریم های فشرده و چندلایه بین المللی ناشی از پرونده هسته ای ایران را مشاهده می کنیم و از سوی دیگر التهابات درونی ناشی از تحمل این فشارها را در لایه های گوناگون اقشار اجتماعی شاهد هستیم.»

وی ادامه داد: «لذا در این فضا اساسا تمامی سیگنال ها مبین ایجاد فضای قطبی شدن در درون محیط انتخاباتی است.»

این آینده پژوه سیاسی گفت: «از این رو سناریوی نخست انتخابات آینده سناریوی "میدان خالی از دِگَران" است. در این سناریو اصولگرایان در یک مجموعه تعریف شده واحد، میدان رقابت را از آن خود می کنند. اما این اصولگرایان به دو دسته تقسیم می شوند. اصولگرایان حکومتی و اصولگرایان دولتی.»

وی ادامه داد: «اصولگرایان حکومتی اصولگریانی هستند که خود را به نظام جمهوری اسلامی متعهد می دانند و نه دولت احمدی نژاد؛ اما اصولگرایان دولتی کسانی هستند که خود را به دولت احمدی نژاد متعهد می دانند و در پی بارز کردن چهره برجسته ای در اصولگرایان دولتی به نام آقای مشایی در جهت کاندیداتوری ریاست جمهوری هستند.»

وی افزود: «لذا سناریوی نخست که سناریوی "خالی از وجود دِگَران" است دِگَر اصلی خود را در مجموعه نظام جمهوری اسلامی در حالت درون رقابتی اصلاح طلبان معرفی می کند و با تمام ابزارهای قانونی و فشارهای موجود تلاش می کند اصلاح طلبان به میدان رقابت وارد نشوند.»

وی ادامه داد: «در این جاست که قطب بندی درونی انتخابات به سمت و سوی اصولگرایان دولتی و حکومتی سوق پیدا می کند که به گونه ای انشعاب عملیاتی در اصولگرایان برای آینده تحرکات سیاسی در ایران خواهد بود که می تواند در عین ایجاد فرصت، مخاطرات عمده ای را هم برای آینده تحرکات سیاسی در ایران فراهم کند؛ چرا که در این میدان خالی از دِگَران، دیگر ائتلاف یا اخلاقیات سیاسی نمی تواند برای گرفتن رای و استمرار قدرت کارآمد باشد.»

مطهرنیا تصریح کرد: «لذا این شرایط سطح اصطکاک میان اصولگرایان دولتی و اصولگرایان حکومتی را به حد بسیار بالایی افزایش می دهد.»

این تحلیل گر مسائل سیاسی گفت: «سناریوی دوم سناریوی "بازی با دِگَر" است. یعنی آنکه در صحنه انتخابات، رقابت اصلی میان اصولگرایان دولتی و اصولگرایان حکومتی باشد، اما این اصولگرایان حکومتی و دولتی در حاشیه رقابت یک محیط امن برای حضور اصلاح طلبان میانه رو یا به عبارتی اصلاح طلبان فاقد توانایی رقابت جدی با اصولگرایان فراهم سازند.»

وی ادامه داد: «این سناریو به گونه ای رقم می خورد که اصولگرایان حکومتی و دولتی در رقابتی جدی با یکدیگر قرار می گیرند؛ اما برای پیروزی در این رقابت نیازمند جذب و جلب رای دهندگان اصلاح طلب به سمت و سوی خویش خواهند بود.»

وی افزود: «به عبارتی می توان گفت در این سناریو یک کمپین ائتلاقی در هر دو سو با قسمتی از اصلاح طلبان امکان بروز پیدا می کند. اصولگرایان حکومتی تلاش خواهند کرد به سمت و سوی اصلاح طلبان معتدل حرکت کنند و اصولگرایان دولتی تلاش خواهند کرد با ایجاد تزاحم با اصولگرایان حکومتی اینگونه نشان دهند که به نفع اصلاح طلبان افراطی است که آرای خود را به نفع اصولگرایان دولتی جهت تقابل با رقیب اصلی آنها در تحرک تندروانه سیاسی واریز کنند.»

مطهرنیا در توضیح سناریوی سوم انتخابات آینده گفت: «سناریوی سوم سناریوی مطلوبی است که از منظر منطق سیاسی تلاش خواهد کرد فضایی را ایجاد کند که از یک طرف اصولگرایان حکومتی و از طرف دیگر اصولگرایان دولتی و از سوی سوم اصلاح طلبان به میدان رقابت آیند و با تضمین سلامت تبلیغات انتخاباتی (و نه انتخابات) سه قطب قدرت در جامعه سیاسی امروز ایران به رقابت با هم بپردازند.»

وی ادامه داد: «آنچه که امروز برای بنده نگران کننده است، نه سلامت انتخابات؛ بلکه سلامت تبلیغات انتخاباتی است؛ به طوری که فقدان سلامت تبلیغات انتخاباتی در دوره های گذشته تا حدودی بر سلامت انتخابات انعکاس و پژواک پیدا کرد.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «از این منظر سناریوی سوم سناریوی "تبلیغات سالم انتخاباتی" است که سناریوی مطلوب نظام در جهت فضاسازی مناسب برای حماسه آفرینی سیاسی است که در پیام نوروزی رهبری مطرح شده است.»

مطهرنیا با بیان اینکه سناریوی دوم سناریوی مطلوب اصولگرایان حکومتی و سناریوی اول سناریوی مطلوب اصولگرایان دولتی است گفت: «تلفیق این سه سناریو واقعیت انتخابات ایران را در مرحله پیش از تایید کاندیداهای ریاست جمهوری و مشخص شدن آرایش سیاسی نشان می دهد که سیگنال های موجود نشاندهنده "تُرد زدگی" سیاسی است.»

وی تصریح کرد: «در اینجاست که باید مسئولان نظام و کسانی که اساسا به منافع عمومی، امنیت ملی و آینده ایران می اندیشند، مدیریت این فضا را به گونه ای به انجام برسانند که این "تُرد زدگی سیاسی" به یک ترک خوردگی عمیق مشروعیتی تبدیل نشود.»

مطهرنیا در پاسخ به این سوال که به نظر جنابعالی کاندیدای مورد حمایت دولت در انتخابات پیش رو چه کسی خواهد بود؟، گفت: «اصولگرایان دولتی با مدیریت محمود احمدی نژاد و محتواپروری تیم هایی مانند تیم آقای مشایی به حاکمیت طرز تفکر خود در آینده می اندیشند و به رئیس جمهوری به عنوان ابزاری ضروری جهت استمرار موجودیت قدرتمند این طرز تفکر در آینده نزدیک نگاه می کنند.»

وی ادامه داد: «لذا رئیس جمهوری و حفظ پایگاه ریاست جمهوری برای آنها مهم است و نه شخص رئیس جمهور. بنابراین سناریوی مطلوب آنها سناریوی پوتین – مدودف است و این سناریو در فضای زمینه سازی های ماه آینده در جهت کاندیداتوری آقای مشایی مطرح است.»

وی افزود: «من بر این باورم که کاندیدای مطلوب دولت، آقای مشایی است؛ اما مطلوبیت اصلی برای دولت در دست نگاه داشتن پُست ریاست جمهوری است.»

وی تصریح کرد: «لذا سناریوی تلفیقی این دو آن است که مشایی به میدان آید، فضاسازی های لازم صورت بپذیرد و با مقاومت ساختارهای حکومتی فرد دیگری در قالبی جدید اما با اتکا به این زمینه سازی وارد میدان رقابت شود.»

مطهرنیا در پاسخ به این سوال که واکنش احمدی نژاد به ردصلاحیت احتمالی کاندیدای مورد حمایت ایشان چه خواهد بود؟، گفت: «بنده بر این باورم که قبل از اعلام نظر شورای نگهبان آقای احمدی نژاد تمام تلاش های پنهان و نیمه آشکار خود را در جهت تایید صلاحیت نامزد مورد نظر بروز خواهد داد و در صورت رد صلاحیت آقای مشایی این تلاش های پنهان و نیمه آشکار به حوزه عمومی و افکار جامعه ملی انتقال پیدا خواهد کرد تا فضاسازی مناسب برای پیروزی کاندیدای نیابتی آقای مشایی آماده شود.»