بسته «ما» یا بسته «آنها»؛ اختلاف اکنون این است؛ اینکه کدام بسته پیشنهادی محور مذاکرات هستهای ایران و گروه ۱+۵ در «مسکو» باشد. اختلافی که البته چندان هم تازه نیست.
در مذاکرات «بغداد» بود که اختلافات بر سر بستههای پیشنهادی ایران و گروه ۱+۵ نمود پیدا کرد؛ آنچنان که یکی از معدود مذاکرات هستهای سالهای اخیر که با امیدواریهای بسیار آغاز شده بود بینتیجه به پایان رسید. دو طرف حتی با زیر بغل زدن بستههای خود چند قدمی را تا بن بست مذاکرات پیش رفتند. البته چند گام مانده به این مقصد عقب گرد کردند؛ عقب گردی رو به جلو و با هدف تداوم همراهی در مسیر مذاکرات.
مکان بعدی مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ که تعیین شد زمان بین نشست «بغداد» تا «مسکو» اختلافات بر سر بستههای پیشنهادی به حاشیه رفت؛ البته نه به طور کامل. اختلاف تازه، «اصرار» ایران برای برگزاری نشست معاونان پیش از مذاکرات «مسکو» در مقابل «انکار» گروه ۱+۵ بود.
علی باقری، معاون سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هستهای ایران، هفته گذشته طی سه نامه، هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون، مذاکره کننده ارشد هستهای گروه ۱+۵ را دعوت به برگزاری جلسات کارشناسی به منظور تعیین دستور کار نشست «مسکو» کرد. باقری با تاکید بر اینکه بر اساس توافق نشست «بغداد» معاونان موظف به تعیین دستور کار مذاکرات بعدی شدهاند، وقفه در برگزاری جلسات کارشناسان را موجب کند شدن روند و وقفه در مسیر پیشرفت گفتگوها دانست.
با این حال هلگا اشمید در پاسخ به نامههای باقری که تنها یکی از آنها رسانهای شد تاکید کرد که برگزاری چنین نشستهای بدون پاسخ جمهوری اسلامی ایران به بسته پیشنهادی گروه ۱+۵ ضرورتی ندارد. پیشنهاد گروه ۱+۵ در مذاکرات بغداد بر ضرورت توقف غنیسازی ۲۰درصدی اورانیوم از سوی ایران متمرکز شده بود؛ پیشنهادی که پیش از این نیز به عنوان یکی از درخواستهای کشورهای عضو گروه ۱+۵ از ایران مطرح بود. درمقابل، این گروه مشوقهایی نظیر تامین ایزوتوپهای پزشکی مورد نیاز که جمهوری اسلامی ایران غنیسازی ۲۰درصدی اورانیوم را برای دستیابی به آن دنبال میکند و نیز تامین لوازم یدکی و قطعات مورد نیاز هواپیماهای غیرنظامی ایران را در قالب بسته پیشنهادی خود ارایه کرد. در میان پیشنهادهای این گروه لغو، تعلیق یا تعویق تحریم علیه ایران هم به هیچ عنوان به چشم نمیخورد.
اشمید در یکی از نامههایش که منتشر شد به باقری نوشت: «مایلم یادآوری کنم که در طول مذاکراتمان در بغداد گروه E۳+۳ (گروه ۱+۵) یک پیشنهاد صریح را ارایه کرد که از یک طرف به نگرانیهای کلیدی ما درباره فعالیتهای غنیسازی ۲۰ درصدی میپردازد، و در همان حال فرصتهای جالبی را برای همکاری در زمینه حوزههای هستهای و دیگر حوزهها که به نفع ایران خواهد بود، ارایه میکند. گروه E۳+۳ در آن زمان تمایل خود را به گفتوگوهای عمیق، از جمله در سطح کارشناسان ابراز کرده بود تا جزییات این پیشنهاد مورد بررسی قرار گیرد. متاسفانه، ایران در بغداد آمادگی این را نداشت که پیشنهاد ما درباره ورود به مذاکرات پیرامون مفاد این پیشنهاد را بپذیرد. اگر ایران اکنون آماده ورود به این مذاکرات باشد، ما بسیار دلگرم خواهیم شد.
معاون اشتون در ادامه به دلیل عدم آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای بررسی جزییات پیشنهاد گروه ۱+۵ برگزاری نشست کارشناسان را بیفایده دانست.
همین عدم انعطاف دو طرف، در روزهای گذشته بیش از پیش امیدواریها را نسبت به سرانجام «مسکو» کاهش داده بود و کمتر ناظری وجود داشت که بر موفقیت احتمالی گفتگوهای هستهای ایران و گروه ۱+۵ در مسکو شرط بندی کند. با این حال ورق به یکبار برگشت و با تماس تلفی سعید جلیلی و کاترین اشتون بار بخت و اقبال به «مسکو» رو کرد.
دوشنبه شب مذاکره کنندگان هستهای ایران و گروه ۱+۵ حدود یک ساعت تلفنی با یکدیگر گفتگو کردند. خبرگزاریها هم از توافق این دو بر سر دستور کار مذاکرات «مسکو» خبر دادند و با تیتر «گشایش در مذاکرات» به استقبال گفتگوهای این دو رفتند. این خبر کافی بود تا یک بار دیگر امیدها نسبت به سرانجام مذاکرات «مسکو» زنده شود؛ امیدهایی که دوام چندانی نداشت.
چرا که دو روز پس از تماس جلیلی و اشتون، نگاه متفاوت رسانههای داخلی و خارجی از توافقات حاصل شده حکایت از آن دارد که اختلافات دو طرف بر سر مذاکره در «مسکو» حول محور پیشنهادهای یکدیگر به قوت خود باقی است.
در همین حال رسانههای خارجی از جمله واشنگتن پست در گزارشی درباره توافقات جدید نوشت: «مذاکره کننده ارشد ایران اعلام کرده که آماده گفتگو در مورد پیشنهاد شش کشور مبنی بر انتقال اورانیوم با غنای ۲۰ درصد است و مذاکره در این زمینه را گام نخست توافقات هستهای بیشتر دانسته است.»
امروز نیز یک رسانه روسی مدعی شد که ایران پذیرفته است درباره پیشنهاد غرب در خصوص توقف غنی سازی اورانیوم با درصد بالا مذاکره کند. به گزارش مهر، روزنامه «مسکو تایمز» به نقل از مقامات اتحادیه اروپا ادعا کرده است که ایران مذاکره درخصوص پیشنهاد غرب جهت توقف غنی سازی اورانیوم با درصد بالا در اجلاس مسکو را پذیرفته است.
برخلاف رسانههای خارجی، رسانههای داخلی خبر دادند که کاترین اشتون در تماس تلفنی با سعید جلیلی پذیرفته است تا گروه ۱+۵ در «مسکو» حول محور بسته پیشنهادی ایران گفتگو کند. البته این تنها نگاه رسانههای داخلی نبود.
جلیلی نیز درباره محتوای تماس تلفنی خود به اشتون به ایسنا گفته بود که کاترین اشتون در این تماس ابراز آمادگی کرده است تا در مسکو درباره پیشنهادهای پنجگانه جمهوری اسلامی ایران در بغداد اعم از موضوعات هستهای و غیرهستهای گفتوگو کند. به گفته جلیلی، کاترین اشتون با تاکید بر لزوم موفقیتآمیز بودن نشست مسکو ابراز امیدواری کرد بتوان براساس پنج پیشنهاد ایران و پیشنهادهای ۱+۵ به نقاط مشترک دست یافت.
بر این اساس نگاهی کوتاه به تحلیل رسانههای داخلی و خارجی حکایت از آن دارد که توافقات حاصل شده برای هرکدام از طرفین در دو سمت متفاوت قرار دارد؛ «خیلی دور، خیلی نزدیک.»
از سوی دیگر با وجود آنکه برای غربیها این توهم به وجود آمده که هیت مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران با آمادگی برای گفتگو درباره توقف غنی سازی ۲۰ درصد به «مسکو» میرود امروز مواضع مطرح شده در جلسه علنی مجلس با حضور سعید جلیلی، حکایت از آن داشت که هنوز زود است که بخواهیم نسبت به مذاکرات پیش رو خوش بین باشیم.
در عین حال هم نباید به طور کامل ناامید بود چرا که سخنان و مواضع مطرح در مجامع عمومی و رسانه ها با آنچه که در جریان مذاکرات مطرح می شود گاهی بسیار تفاوت دارد. بنابراین تنها باید منتظر ماند و دید که در نهایت، در «مسکو» کدام «بسته» روی میز مذاکرات هستهای ایران و گروه ۱+۵ باز خواهد شد؛ بسته «ما» یا بسته «آنها».