احیای مکانیزم ماشه؛ ابزار جدید کاخ سفید علیه تهران
رویکرد ترامپ که بر مبنای دکترین «صلح از طریق قدرت» بنا شده، تهران را در برابر یک معادله سخت قرار میدهد: یا در برابر فشارهای واشنگتن سر خم کند یا بهای سنگینی در زمین بازی استراتژیک بپردازد. اما تجربه تاریخی نشان داده که سیاستهایی که تنها بر تهدید استوار هستند، بهجای دستیابی به اهداف مطلوب، معمولاً عواقب پیشبینینشده و حتی مخربی به همراه دارند.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: کلاهبرداری در تمدن غرب رایج است. آمریکا در دو قرن اخیر سالی یک جنگ کرده است. ترامپ در عمل باید ثابت کند اهل صلح است. آیا معنا دارد یک نفر تابلوی صلح بلند کند، اما ملتها را تهدید کند؟
دیپلماسی زیر فشار حداکثری؛
مسعود پزشکیان با انتصاب محمدجواد ظریف بهعنوان معاون راهبردی، سیگنالی از آمادگی ایران برای مذاکره با آمریکا ارسال کرد؛ اما فشار اصولگرایان و سیاست «فشار حداکثری» ترامپ این روند را متوقف کرد. همزمان ایران و روسیه توافق راهبردی امضا کردند که همکاریهای هستهای و عدم اشاعه را تقویت میکند. با تداوم فشارهای واشنگتن، ایران تأکید دارد که تحت فشار مذاکره نخواهد کرد؛ اما همچنان به همکاریهای بینالمللی و تعهدات «انپیتی» پایبند است.
هوارد سولومن کاردار موقت نمایندگی ایالات متحده آمریکا نزد سازمانهای بینالمللی مستقر در وین روز سهشنبه در نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ادعا کرد: «اگر ایران خواهان توافق (هستهای) است، مسیر آن با توقف فعالیتهای تشدیدکننده هستهای، انجام تعهدات پادمانی، ایجاد اعتماد بینالمللی و اجازه دادن به آژانس برای ارائه اطمینان از صلحآمیز بودن برنامه هستهایاش آغاز میشود.»
«کاسپر ولدکامپ» وزیر امور خارجه هلند از گفتوگوی خود با «سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران درباره تحولات غرب آسیا خبر داد.
شبکه سیانان خبر داد عربستان سعودی قصد دارد نقش میانجی را میان ترامپ و ایران ایفا کند.
ادعای المانیتور:
یکی از نزدیکان نتانیاهو به بن کاسپیت از المانیتور گفت: «نتانیاهو در وضعیت برد-برد قرار دارد. اگر ترامپ به توافق هستهای با ایران دست یابد، میتوان فرض کرد که این توافق بسیار بهتر از توافق سال ۲۰۱۵ خواهد بود.» او افزود: «اگر نه، درهای جهنم برای ایران باز خواهد شد، اما این بار واقعاً.»
سناریوهای پیش روی ایران و آمریکا؛
با روی کار آمدن دونالد ترامپ و رویکردی پیچیدهتر نسبت به ایران، تهران باید بین مذاکره و مقاومت تعادلی بیابد. با اینکه مقامات ارشد ایران تمایل به مذاکرات را نشان دادهاند، تجربههای گذشته و بیاعتمادی به آمریکا مانع توافق فوری است. با وجود فشارهای اقتصادی و منطقهای، رویکرد ایران به دیپلماسی با احتیاط و واقعگرایی همراه است. آینده روابط تهران-واشنگتن به تصمیمات هوشمندانه و متقابل وابسته میباشد.
الکسی ددُف سفیر روسیه در تهران با اشاره به قصد غرب برای کنار گذاشتن روسیه و چین از روند مذاکراتی با ایران گفت: بدون مسکو و پکن، این مذاکرات هرگز به هدف خود نمیرسد و ثمربخش نخواهد بود. به عبارت دیگر، ما طرفدار این هستیم که این قالب ۱+۵ از یک سو و ایران از سوی دیگر حفظ شود.
زاخارووا همچنین تأکید کرد: سازوکار بازگشت تحریمهای علیه ایران برای شرایطی طراحی نشده بود که ایالات متحده نخستین کشوری باشد که مفاد توافق هستهای و مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را نقض کند و باعث ایجاد بحران درازمدت در اجرای آن شود.
تحریم یا مذاکره؛ سردرگمی ترامپ در قبال ایران
دونالد ترامپ اعلام کرد که خواهان «توافق هستهای راستیآزماییشده» با ایران است، اما همزمان با بازگشت به سیاست «فشار حداکثری» فرمان اجرایی تحریمهای شدید را امضا کرد. ایران این رویکرد را شکستخورده دانسته و تأکید کرده که بهدنبال سلاح هستهای نیست. ترامپ، که پیشتر برجام را «فاجعهبار» خوانده بود، اکنون مذاکره را محتمل میداند.
رئیسجمهور آمریکا در پیامی با گفتن این که مایل است ایران کشوری موفق باشد، نسبت به انجام شدن توافقی قابل راستیآزمایی با ایران در زمینه برنامه هستهای آن اعلام آمادگی کرد.
فرارو گزارش میدهد:
با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، سیاست آمریکا در قبال ایران به دو روایت متضاد تقسیم شده است: جریانهای ضدایرانی بر شکست دیپلماسی و لزوم فشار حداکثری، از جمله تحریمها و اقدام نظامی تأکید دارند، در حالی که برخی تحلیلگران بر کارآمدی دیپلماسی و هزینههای بالای رویارویی نظامی هشدار میدهند. در این میان، ایران با تقویت بازدارندگی، توسعه دیپلماسی و بهرهگیری از اختلافات داخلی آمریکا تلاش میکند راهبردی متوازن برای مقابله با این چالشها را اتخاذ کند.
انتصاب ویتکاف؛ تمایل به دیپلماسی یا همسویی با سیاستهای اسرائیل
با آغاز دوره دوم ریاستجمهوری ترامپ، سیاستهای وی درباره ایران دوباره مورد توجه قرار گرفت. با خروج از برجام و اعمال فشار حداکثری در دوره اول، ترامپ اکنون ترکیبی از دیپلماسی و تهدید را دنبال میکند. انتصاب استیو ویتکاف و مواضع متناقض ترامپ درباره ایران، تحلیلگران را در پیشبینی اقدامات آینده او سردرگم کرده است. همزمان، با نزدیک شدن به پایان اعتبار برجام، سرنوشت این توافق و برنامه هستهای ایران در هالهای از ابهام قرار دارد.
فریدون مجلسی در گفتوگو با فرارو مطرح کرد:
باید درک کنیم برای رسیدن به نتیجه باید منعطف باشیم و بدانیم کشورهای مختلف، لزومی نمیبینند به خواستهای ما توجه کنند مگر این که قانع شوند ما قصد سازش داریم و این بار برای دید و بازدید نیامدهایم. متاسفانه سبک مذاکرهای که «آقای جلیلی» باب کرد، تا سالها، مسیر مذاکرت را به سمتی غلط و بی حاصل برد. این نوع مذاکرات به جای نتیجه بخشی، «ضد تاثیر» هم داشت. هیچ کشوری علاقه ندارد به جای مذاکره پای نصیحت بنشیند.
کاهش نفوذ نئوکانها در ساختار امنیتی آمریکا؛
دوره دوم ریاستجمهوری دونالد ترامپ با تغییرات در سیاست خارجی و کاهش نفوذ نئوکانها همراه است. دولت جدید ضمن حفظ رویکرد دیپلماتیک با ایران، بر پایان جنگهای منطقهای تأکید دارد. انتصاب شخصیتهایی با دیدگاههای واقعگرایانه و محدودگرایانه، بهجای جنگطلبان قبلی، نشاندهنده تغییر رویکرد کاخ سفید است.
محمدجواد ظریف در اجلاس داووس خواستار مذاکرات جدید با ایالات متحده درباره برنامه هستهای ایران شد و تأکید کرد که ایران هیچ تمایلی به ساخت سلاح هستهای ندارد. وی به فشارهای تحریمی آمریکا و تأثیر منفی آن بر اقشار آسیبپذیر اشاره کرد و بر لزوم گامهای بیشتر در جهت آزادیهای اجتماعی، بهویژه حقوق زنان، تأکید کرد. همچنین، ظریف از حمایت ایران از گروههای مقاومت در منطقه دفاع کرد.
رسانه آمریکایی به نقل از دیپلماتهای اروپایی از خواست تروئیکای اروپایی برای انعقاد توافق هستهای تازه با ایران خبر داد.
عزت الله یوسفیان ملا در برنامه کامنت فرارو مطرح کرد:
عزت الله یوسفیان ملا، نماینده ادوار مجلس به فرارو گفت: «رئیس کمیسیون تخصصی برجام، آقای زاکانی بودند. گزارش آقای زاکانی در مجلس به رای گذاشته شد، اما دشنامش را به آقای لاریجانی دادند. اینها را که میبینیم از برخی مسائل نگران میشویم، اگر چه نمایندگان، کاملا از این موضوع مطلع بودند، اما در بیرون همه حملهها علیه برجام به آقای لاریجانی بود. اکثریت اعضای کمیسیون تخصصی که برای برجام تشکیل شد همگی از نزدیکان و همفکران آقای زاکانی بودند، پس چرا به آقای لاریجانی دشنام داده میشد؟ بعدها آقای رئیسی دنبال اجرای همین برجام بود.»
حشمت الله فلاحت پیشه در گفتگو با فرارو مطرح کرد:
تجربه سالهای اخیر نشان داده که شعارهای تند و طرح مسائلی مثل رسیدن به بمب هستهای نه تنها سودی برای کشور نداشته، بلکه فضای دیپلماسی را به ضرر ایران، تنگتر کرده است. افرادی که در ایران روی هوا شعار میدهند، در خارج از کشور یک دیپلماسی یک جانبه را به مسئولان کشور تحمیل کرده اند، به شکلی که در گام اول، نمایندگان وزارت خارجه، فقط باید در خصوص بلوفهای پیشین، روشنگری کنند و این یکی از آفات سیاست خارجی است که دولتهایی که به اسم تغییر در سیاست خارجی سر کار میآیند، در نهایت مرعوب جریاناتی میشوند که در سیاست خارجی فقط شعار میدهند و هزینه شعارهای آنان از منافع ملی داده میشود و در نتیجه مذاکرات پیش رو، یکی از انفعالیترین مذاکراتی خواهد بود که در تاریخ چند سال اخیر، ایران انجام داده است.