در مهمانی‌های آن دوران، چه در محافل زنانه و چه در مجالس مردانه، قلیان جایگاهی ویژه داشت. نه تنها نشانه‌ای از احترام به مهمان بود بلکه به نوعی معرف سبک زندگی و فرهنگ مهمانی‌های ایرانی محسوب می‌شد. برخی از سفرنامه‌نویسان خارجی به این نکته اشاره کرده‌اند که مصرف بالای قلیان در مهمانی‌های طولانی مدت، یکی از بارزترین ویژگی‌های ضیافت‌های ایرانی بود.
فرارو- «قلیان از میان جمعیت، دهن به دهن می‌گردد. اول چایی، بعد قهوه بعد باز هم قلیان. دوباره همین چرخه تکرار می‌شود و، چون مدت زمانِ این مهمانی‌ها چندان هم کوتاه نیست، این رفتار به تناوب تکرار می‌شود. ایرانی‌ها، اما از این تکرار‌ها نه خسته می‌شوند و نه دچار ملال می‌شوند؛ اینها بخشی از گفته‌های «مادام کارلا سرنا» نویسنده و کاوشگر بلژیکی راجع به قلیان کشیدن در دوره قاجاریه است؛ نویسنده‌ای که در دوره ناصرالدین شاه به ایران آمده بود.
به گزارش فرارو، در نگاه نخست، قلیان‌کشیدن شاید تنها یک عادت روزمره به نظر برسد، اما در ایران عصر قاجار، این سنت چیزی فراتر از یک سرگرمی ساده بود. قلیان نه‌تنها بخشی جدایی‌ناپذیر از محافل و بزم‌ها بود بلکه به نوعی آیین اجتماعی تبدیل شده بود که با آداب و رسوم خاص خود همراه بود.
در مهمانی‌های آن دوران، چه در محافل زنانه و چه در مجالس مردانه، قلیان جایگاهی ویژه داشت. نه تنها نشانه‌ای از احترام به مهمان بود بلکه به نوعی معرف سبک زندگی و فرهنگ مهمانی‌های ایرانی محسوب می‌شد. برخی از سفرنامه‌نویسان خارجی به این نکته اشاره کرده‌اند که مصرف بالای قلیان در مهمانی‌های طولانی مدت، یکی از بارزترین ویژگی‌های ضیافت‌های ایرانی بود.
پولاک، پزشک دربار، در سفرنامه‌اش نوشت که در مهمانی‌های ایرانی، قلیان نه فقط وسیله‌ای برای سرگرمی، بلکه عنصری جدایی‌ناپذیر از تشریفات بود. اگر مهمانی رسمی بود، قلیان‌های بزرگ و مزین به نقره و عاج آورده می‌شد. اگر بزم خودمانی بود، قلیان‌های کوچک‌تر و سبک‌تر، اما همچنان حاضر در گوشه‌ای از مجلس، نفس‌نفس‌زنان می‌سوختند و کام دل حاضران را شیرین می‌کردند.
کارلا سرنا، دیگر جهانگرد مشهور، از این سنت به‌عنوان یک «نظم تفریحیِ فرهنگی» یاد کرده و به حضور قلیان در هر دو بخش اندرونی و بیرونی خانه‌ها اشاره می‌کند. در خانه‌های اشرافی، قلیان‌کشیدن آن‌چنان اهمیت داشت که افرادی به‌عنوان «قلیانچی» مسئول آماده‌سازی و سرو آن برای بانوان بودند.
اما قلیان تنها یک وسیله برای دودکردن نبود بلکه پُلی برای تعامل اجتماعی، وسیله‌ای برای پذیرایی رسمی و آیینی که از خلال آن، جایگاه افراد در جمع مشخص می‌شد. در دل دود‌های معطر قلیان، حکایتی از مهمانی‌های مجلل، بزم‌های شبانه و فرهنگی دیرینه نهفته بود که تا سال‌ها، بخش جدایی‌ناپذیر از سبک زندگی ایرانیان باقی ماند.
