مذاکره مستقیم ایران و امریکا منتفی است

فرارو- سیاست خارجی ایران و ایالات متحده، در قبال یکدیگر، پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا، پیچیده‌تر شده و گمانه زنی‌ها درباره رفتار‌های احتمالی دونالد ترامپ در قابل ایران ادامه دارد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اخیرا، با تاکید بر این که انتخاب ترامپ به مردم آمریکا مربوط است، گفت: «درسال‌های گذشته با ۱+۵ صحبت و مذاکره کردیم و به توافق هسته‌ای رسیدیم، اما آن که از توافق خارج شد آمریکا بود و نه ما. آمریکا بود که سیاست فشار حداکثری را در پیش گرفت و ادعا کردند که ایران ۴۰ سالگی خود را نخواهد دید، اما الحمدالله مردم ایران علی رغم همه مشکلات سربلند بیرون آمدند.»

به گزارش فرارو، این بخش از سخنان مهاجرانی با برداشت‌های متنوعی رو به رو شد که بخشی مبتنی بر افزایش احتمال مذاکره بود. با توجه به این شرایط پرسش‌هایی در خصوص آینده روابط ایران و ایالات متحده و به ویژه نوع مذاکرات مطرح است. عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر سیاست خارجی در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

مذاکره مستقیم با امریکا منتفی است

عبدالرضا فرجی راد به فرارو گفت: «صحبت‌های اخیر سخنگوی دولت ایران، نشان از آن دارد که بعد از پیروزی ترامپ، گفتگو‌هایی در سطح دولت و حاکمیت شروع شده و مورد بحث قرار گرفته که از حالا به بعد باید چه سیاستی را باید در پیش بگیرند. پیش از این که نشستی برگزار شود و تصمیم جدیدی گرفته شود، اظهارنظر‌هایی که می‌شد، بیشتر در رابطه با این بحث بود که برای ما فرقی نمی‌کند چه شخصی در قدرت باشد. اما به نظر می‌رسد بعد از چند روز، تصمیم گیری‌های جدیدی گرفته شده که چگونه باید در قبال ترامپ رفتار شود و تصمیم بر ان شده که عجله به خرج داده نشود و صبر شود تا مشخص شود بعد از ظهور مجدد ترامپ، قرار است چه پالس‌هایی از سوی او به کشور ما ارسال شود. بخش آخر مصاحبه خانم مهاجرانی کاملا نشان می‌دهد که در یک جمع بندی، مذاکره مستقیم با ترامپ تقریبا منتفی است، اما مذاکره غیرمستقیم (همانطور که با بایدن، در طول ۴ سال گذشته انجام شد)، منوط خواهد بود به این که ترامپ چگونه برخورد خواهد کرد.»

وی افزود: «اگر برخورد ترامپ مثل همان برخورد‌هایی باشد که در کارزار انتخاباتی انجام داد، تا حدودی می‌توان گفت در مقایسه با گذشته مثبت‌تر است و طبیعتا بر اساس این موضوع می‌توان حدس زد که ترامپ مذاکره غیرمستقیم را می‌پذیرد، بنابراین منتظر پیغام‌ها هم هستند. شاید نخستین پیام را ایران با حضور مسئول امنیتی عراق که وارد تهران شد، یا رئیس ستاد کل ارتش سعودی که به ایران آمد، گرفته باشد. البته ممکن است یکی از آن‌ها حامل پیامی در رابطه با بحث حمله احتمالی ایران به اسرائیل بوده باشد. اما در دو ماهی که ترامپ در حال تشکیل کابینه است و هنوز به کاخ سفید ورود نکرده، احتمال بسیار بالایی وجود دارد که پیام یا پیام‌هایی از جانب ترامپ به جمهوری اسلامی برسد و بر اساس آن پیامها، جمهوری اسلامی تصمیم بگیرد که مذاکره غیرمستقیمی داشته باشد یا خیر. تصور من این است که ترامپ پیام منفی اولیه نخواهد فرستاد، چون در کارزار‌های انتخاباتی نشان داده است که تاکید دارد می‌خواهد با ایران به تفاهم برسد. در مرحله فعلی، معتقدم مذاکره غیرمستقیم با دولت جدید ایالات متحده، پذیرفته شده است.»

باید دید مذاکره کننده با ایران تندرو خواهد بود یا خیر

این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: «تنها چیزی که ممکن است مذاکرات غیرمستقیم را تحت الشعاع قرار دهد این است که افرادی که ترامپ انتخاب کرده و اشخاص مطرحی هم هستند، گرایش‌هایی تندرو دارند. برای مثال نماینده آمریکا در سازمان ملل، یک ایران ستیز است و بار‌ها هم مخالفت خود را با جمهوری اسلامی ثابت کرده است. همینطور، روبیو که گفته می‌شود برای وزارت امور خارجه گزینه مطرحی است، وزیر احتمالی امنیت ترامپ نیز ایران ستیز است. اگر این اشخاص بتوانند روی تفکر ترامپ تاثیر بگذارند و ترامپ را با توجه به شرایط منطقه از مذاکره منصرف کنند که بحثی جدا است، اما این را می‌دانیم که ترامپ فردی خودمحور است و وقتی خود تصمیمی را گرفته باشد، در مرحله نخست، به دنبال پیگیری تصمیم خود می‌رود، مگر این که نتیجه نگیرد و تازه به فکر مشورت با اطرافیان بیفتد؛ بنابراین معتقدم که اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، فعلا تصمیم بر این است که مذاکرات غیرمستقیم ادامه پیدا کند.»

وی افزود: «وقتی ترامپ در سال ۲۰۱۶ به قدرت رسید، پمپئو به عنوان یک فردِ محوری در دولت ترامپ، طرح ۱۲ ماده‌ای بسیار تندی را علیه جمهوری اسلامی اعمال کرد. در نهایت نتیجه آن تحریم‌ها و خروج از برجام و عدم ورود ایرانیان به امریکا شد. در نتیجه این تندروی جواب نداد. درواقع ترامپ این تجربه را دارد و شاید بر اساس همین تجربه افراد قدیمی را سر کار نیاورده است. ایران بعد از همه ان اتفاقات، به دنبال احیای مذاکرات بود و واسطه‌هایی هم فرستاده بود؛ بنابراین ما تجربه تیم قبلی سیاست خارجی ترامپ را که تندرو هم بودند داریم؛ بنابراین نمی‌توانیم اکنون بگوییم وزیر امور خارجه جدید ترامپ یا سایر افرادی که تندرو هستند، نظرات انتخاباتی ترامپ را کاملا تغییر دهند. ترامپ در جریان انتخابات مسئله صلح و عدم جنگ را بسیار پررنگ کرده بود و طبیعتا نمی‌تواند در مرحله اول نظرات انتخاباتی خود را تغییر دهد. من معتقدم باید دقت کنیم که ترامپ چه شخصی را برای گفتگو با ایران انتخاب می‌کند و این موضوع مهمتر از هر چیزی است. باید ببینیم مذاکره کننده با ایران تندرو است یا فردی اهل مذاکره. بر اساس همین موضوع است که می‌توان اظهار نظر دقیق تری داشته باشیم.»