وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت که قصدی برای مذاکره با دولت جدید آمریکا وجود ندارد و زمینهای هم برای چنین مذاکره ای موجود نیست.
جلال ساداتیان در گفتوگو با فرارو تحلیل کرد:
واقعیت این است که برجام دیگر تمام شده است، حتی اگر قرار باشد استخوان بندی و ظاهر برجام حفظ شود، اما محتوا و بطن آن کاملا فاسد شده و از بین رفته است. غروب برجام هم نزدیک است؛ بنابراین دور جدید مذاکرات به معنای واقعی جدید است. ضمن این که برخی جزئیات جدید نیز به مذاکرات افزوده شده که قبلا وجود نداشت. با توجه به شرایط منطقهای، بحث برد موشکی ایران و بحث مسائل منطقهای نیز، قطعا در دستور کار طرفین قرار دارد؛ بنابراین کار تیم مذاکره کننده بسیار سخت است. افزون بر این ها، سخنانی که آقای ظریف مطرح کردهاند نشان دهنده آمادگی ایران در برقررای ارتباط به شکل شفاف است.
منبع آگاه دیپلماتیک مطرح کرد:
از زمانی که ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری پیروز شد، تحلیلگران مختلف در حوزه سیاست خارجی در گفتوگو با رسانههای داخلی مطرح کردند که بخش زیادی از سیاست آینده ترامپ در قبال ایران، به تصمیمات تهران بستگی دارد. ایران تحت فشار و به نیت تسلیم تن به مذاکره نخواهد داد و به همین دلیل پنجره دیپلماسی را همیشه باز نگه میدارد. مذاکره مستقیم با آمریکا نیز پیش از این به صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام شده و بار دیگر نیز میتواند انجام شود.
«مسائل حادی بین ایران و اروپا مطرح است که در هیچ دورهای در گذشتههای دور و نزدیک سابقه نداشته است. ادعای حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین شاید در رأس این مسائل قرار دارد. جوّ رسانهای و مدنی و پارلمانی در اروپا نیز که بعد از ۱۴۰۱ بهشدت علیه تهران بوده، بر دولتها اثر داشته است. اگرچه مسائل منطقه نیز پیوسته در رابطه اروپا با ایران مورد توجه بوده، اما نقش این مسائل بعد از ۷ اکتبر بسیار برجستهتر و تأثیرگذارتر شده است.»
رسانههای غربی ابعاد نشست ژنو را بررسی کردند
به گفته منابع دیپلماتیک حاضر در نشست رسمی ژنو، تصمیم برای برگزاری دور بعدی مذاکرات پس از نشست روز جمعه در ژنو نشان میدهد که تهران و تروییکای اروپایی معتقدند هنوز فضای دیپلماتیک برای توافقی وجود دارد که به موجب آن ایران در ازای لغو تحریمهای اقتصادی در مورد برنامه هستهای خود شفافتر عمل کند. با این همه به باور گروهی دیگر احتمال دستیابی به توافق کلیتر تا پیش از ورود ترامپ به کاخ سفید بعید است.
«با انتخاب مجدد ترامپ بهعنوان رئیسجمهور امریکا و در به صدا درآمدن شمارش معکوس در خصوص پایان برجام در پاییز ۲۰۲۵، بار دیگر ژنو، بروکسل و اخیرا اسلو تبدیل به محل مذاکره ایران، تروییکای اروپایی و شاید امریکا شده است. در این راستا برخی تحلیلگران معتقدند با بازگشت مجدد ترامپ به کاخ سفید، احتمال تعمیق شکافها میان کرانه غربی و شرق اقیانوس اطلس وجود دارد.»
طعنه معنادار روزنامه دولت
«باید از علمالهدی پرسید چطور "دولت قبل نشان داد مقابله با مشکلات اقتصادی در دست دادن با دشمن نیست؟"، وقتی همیشه با اروپا و غرب مذاکره میکرد؟»
مدیرمسئول کیهان با انتقاد از مذاکرات ایران و اروپا در ژنو نوشت: «در صداقت آقایان تردیدی نیست، ولی با عرض پوزش باید گفت، در کاربلدی و ذکاوت سیاسی این عزیزان جای تردید است! آقایان! باور بفرمایید سرتان کلاه گذاشتهاند!»
بعید است طرف ایرانی بدون گرفتن امتیازهای قابلتوجه برای رفع تحریمها حاضر به پذیرش خواستههای غرب باشد و چنین امتیازهایی از طرف غرب، نیازمند همکاری و مشارکت کامل آمریکا در مذاکرات است.
یک روزنامه اصولگرا معتقد است که «وقتی حریف در حال جنگ است و وسطِ " مذاکره مذاکره "کردنهای دوستان در حال طراحی پلن B، اوج روباهصفتی دشمن را نشان میدهد. در چنین فضایی صحبت از مذاکره جز شکستن وحدت، هیچ دستاوردی برایمان نخواهد داشت.»
امام جمعه مشهد بیان کرد: عزیزانی که میخواهند با ارواییها مذاکره کند، اولأ مذاکره برای چه چیزی؟ شما که برخورد غرب را دیدید، آن روز که آمریکاییها برجام را پاره کردند، مگر اروپاییها با عنوان ۴+۱ با شما مذاکره نکردند؟ از آن زمان تا امروز به کدام تعهد خود عمل کردند؟ به خاطر یک بیانیه شورای حکام میخواهید مذاکره کنید؟
ابوترابی فرد، امام جمعه موقت تهران تاکید کرد: با ابزار فشار و تهدید نمیتوان با ایران مقتدر وارد مذاکره شد. به نظر میرسد غرب میتواند با اصلاح رفتار و احترام متقابل و توجه به منافع و حقوق مشروع ملت بزرگ و مقتدر ایران امکان گفت وگو و رسیدن به توافق را به وجود آورد. ایران در طول دوران عزت و اقتدار و عظمت خود همواره آماده گفت وگو و مباحثههای منطقی و صادقانه بوده است.
مقامات کشورمان بارها تکرار کردند که عملکرد دولت ترامپ را مد نظر قرار خواهند داد نه گفتار آنها را. پنجره دیپلماسی نیز باز نگه داشته شده است. به مرور مشخص خواهد شد که ایران پای میز مذاکره مستقیم با دولت جدید آمریکا خواهد رفت یا نه. این مذاکرات نیاز به اتخاذ تصمیماتی سخت دارد. چرا که با توجه به پیچیدگیهای فعلی نظام بینالملل و کشیده شدن پای ایران به بحرانهای اوکراین و حاشیه مدیترانه، فقط مساله هستهای روی میز نخواهد بود.
وزیر امور خارجه کشورمان تنها راه بازگشت به صلح و همزیستی را احیای سنتهای گفتگو، تعامل و همکاری تمدنها دانست و تأکید کرد که باید بر اشتراکات تمرکز کرده و ارزشهای انسانی مشترک را بهجای تفرقه و خصومت تقویت کرد.
فرجیراد دیپلمات پیشین:
استاد ژئوپلیتیک دانشگاه معتقد است گفتوگوهای ایران و اروپا «به یک دور ختم نخواهد شد و با توجه به تغییرات بینالمللی و روی کار آمدن ترامپ، اروپاییها تلاش میکنند گفتوگوها ادامه داشته باشد».
با وجود تحریمهای اخیر اتحادیه اروپا، بهویژه در زمینه هواپیمایی ایرانایر که مشکلات بزرگی همچون محدودیت دسترسی مردم ایران به دارو را پدید میآورد، بازبودن مسیر گفتگو برای دریافت حقوق کشورها در روابط بینالملل مهمترین اصلی است که باید رعایت شود.
معاون راهبردی رئیسجمهور با بیان اینکه قطعنامه شورای حکام علیه ایران از نظر حقوقی بیپایه و اساس است، گفت: «اروپا و آمریکا بدانند که در موضع مدعی نیستند، آنها باید پاسخگو باشند و تنها با ایجاد یک توازن و موضع برابر است که میتوانیم به توافق برسیم.»
ایران پیش از این ابراز ناامیدی کرده بود که اروپا از آمریکا مستقل عمل نکرده و نتوانسته تحریمهای اقتصادی علیه ایران را طبق وعده دادهشده در برجام لغو کند. اکنون بعید به نظر میرسد که حتی پیش از روی کار آمدن ترامپ بتوان به یک توافق کلی دست یافت، حتی اگر پیشرفت قابلتوجهی در مذاکرات بین اروپا و ایران در وین در سال ۲۰۲۲ حاصل شده بود، امروز دیگر اوضاع مانند گذشته نیست.
انتشار خبر مذاکرات آتی ایران با سه کشور اروپائی درباره مسائل لبنان، فلسطین و هستهای، موجی از امید را در کشورمان به وجود آورد. اولین نشانه استقبال افکار عمومی از این خبر و تأثیر مثبت آن در جامعه، پایین آمدن قیمت ارز و بالا رفتن شاخص بورس در اولین لحظات بعد از انتشار خبر مذاکرات بود.
یک روزنامه اصولگرا معتقد است: «مذاکرات هستهای که با هدف انتفاع صورت میگیرد، اگر فقط به توافق برای مکان برگزاری دور بعدی مذاکرات منتهی شود یا به کلاس پدیدارشناسی روح هگل و دیرینهشناسی مبدّل شود، هرچه باشد یک مذاکره موفق نیست».