فریب رندی لاوروف را نخوریم

هومان دوراندیش در عصر ایران، نوشت: موضع روسیه این است که حاکمیت ایران نسبت به جزایر سه‌گانه، محرز نیست. اگر این حاکمیت محرز شود، مسکو نیز به آن احترام خواهد گذاشت. یعنی احترام روسیه به حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه، مشروط به تایید این حاکمیت در دیوان بین‌المللی دادگستری.

حمایت مجدد روسیه از موضع امارات متحدۀ عربی در قبال جزایر سه‌گانۀ ایران، با انتقاد وزیر خارجۀ جمهوری اسلامی ایران (امیرعبداللهیان) و مشاور رهبری در امور بین‌الملل (علی‌اکبر ولایتی) مواجه شد. سرگئی لاورف وزیر خارجۀ روسیه هم در واکنش به این انتقادها، در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجۀ ایران گفته است که حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران همواره مورد احترام روسیه بوده است.

به نظر می‌رسد این جملۀ لاوروف "رندانه" است و ما ایرانیان که در رندی و اموری از این دست ید طولایی داریم، نباید از زیرکیِ نهفته در اظهار نظر دیپلمات کارکشتۀ روس‌ها غافل باشیم. بویژه اینکه رهبری نظام هم قبلا گفته‌اند که «دیپلمات یک کلمه‌ای را می‌گوید، معنای دیگری را اراده می‌کند.»

وزیر خارجۀ روسیه در ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه، بیانیه‌ای را امضا کرده که در آن از بررسی ادعای امارات نسبت به جزایر سه‌گانه در دیوان بین‌المللی دادگستری حمایت شده. ادعای امارات نفی حاکمیت ایران بر این جزایر است. اما لاوروف در گفتگو با وزیر خارجۀ ایران از احترام همیشگی روسیه به حاکمیت ایران سخن گفته است.

نشست وزیران خارجه روسیه و کشور‌های عربی در مراکش

آیا این سخن لاوروف در گفتگو با امیرعبداللهیان ناقض امضای آن بیانیه از سوی وی است؟ خیر. زیرا وزیر خارجۀ روسیه گفته است که ما به "حاکمیت ایران" احترام می‌گذاریم. با توجه به امضای آن بیانیه از سوی روسیه، موضع روسیه را به این صورت می‌توان صورت‌بندی کرد:

روسیه به حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران احترام می‌گذارد.

ادعای امارات نسبت به جزایر ایرانی باید در دیوان بین‌المللی دادگستری بررسی شود.

در صورتی که این دیوان حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه را تایید کند، روسیه نیز به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بر این جزایر احترام می‌گذارد.

در واقع موضع روسیه این است که حاکمیت ایران نسبت به جزایر سه‌گانه، محرز نیست. اگر این حاکمیت محرز شود، مسکو نیز به آن احترام خواهد گذاشت. اینکه ما فقط به گفت‌وگوی تلفنی لاوروف و امیرعبداللهیان دلخوش باشیم، ساده‌لوحانه است. باید موضع روسیه را چه در گفت‌وگوی تلفنی لاوروف-امیرعبداللیهان و چه در بیانیۀ مجمع همکاری عرب-روسیه لحاظ کنیم.

این مواضع ظاهرا متناقض، واقعا متناقض نیستند. یعنی احترام روسیه به حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه "مشروط" است. مشروط به تایید این حاکمیت در دیوان بین‌المللی دادگستری.

به خوبی پیداست که روسیه در این ماجرا شریک دزد و رفیق قافله است. یعنی در ادعای امارات شراکت دارد و با ایران رفاقت. اما این رفاقت چنان نیست که دولت روسیه از امضای بیانیه‌ای که ناقض تمامیت ارضی ایران است، خودداری کند!

معنای این رفتار سیاسی چیزی جز این نیست که رابطه با امارات و سایر کشور‌های عربی منطقه برای روسیه مهم‌تر از آن است که آن را با تاکید بر تمامیت ارضی ایران مخدوش کند.

سرگئی لاوروف در گفت‌وگوی تلفنی با امیرعبداللهیان گفته است: «ما در مذاکرات تنظیم بیانیه پایانی نشست مراکش به صراحت، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را مورد توجه قرار دادیم.»، اما واقعیت این است که آثار این "توجه" در بیانیۀ مذکور پیدا نیست.

اگر ادعای لاوروف صحیح باشد، ماجرا از این قرار بوده که روسیه در مذاکرات با کشور‌های عربی خواستار احترام این کشور‌ها به تمامیت ارضی ایران شده‌اند، ولی آن‌ها به خواستۀ روسیه وقعی ننهاده‌اند و روسیه هم بیانیۀ مطلوب کشور‌های عربی را امضا کرده است!

کاملا پیداست که برای روسیه تداوم روابط مطلوب با کشور‌های عربی منطقه مهم‌تر از حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه است. البته بر روس‌ها ایراد چندانی نیست. آن‌ها به منافع ملی خودشان می‌اندیشند. ولی آیا بازنگری در روند رو به رشد پیوند‌های سیاسی عمیق ایران و روسیه، درنگی در راستای منافع ملی ایران نیست؟