دوئل پهپادی در آمریکای لاتین

 جذابیت‌های خرید پهپادها پس از بروز جنگ اوکراین، رقابت جهانی بر سر فروش این سامانه چندکاربره را به آمریکای لاتین کشانده است. در این میان بولیوی و آرژانتین به اصلی‌ترین خریداران پهپادهای ایران و اسرائیل تبدیل شده‌اند که این مساله حساسیت‌ها را نسبت به این موضوع به دنبال داشته است. با این حال سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با رد ادعاها نسبت به نفوذ ایران در آمریکای لاتین فروش پهپاد به بولیوی را در راستای مبارزه با مواد مخدر به‌عنوان یک دغدغه جهانی ارزیابی کرده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، پس از ابراز علاقه بولیوی به خرید پهپادهای ایرانی و گزارش‌ها مبنی بر اینکه نیروی دریایی ونزوئلا شروع به استفاده از قایق‌های تهاجمی ساخت ایران کرده است، جمهوری اسلامی در حال تلاش برای گسترش نفوذ خود در آمریکای لاتین است. تلاشی که به ادعای المانیتور و فوربس که در دو تحلیل جداگانه اما همسو فروش پهپادهای ایرانی را مورد تحلیل قرار داده‌اند، حساسیت همسایگان بولیوی را برانگیخته است. این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه ایران با رد این ادعاها، کارکرد این پهپادها را در مبارزه با قاچاق مواد مخدر به عنوان دغدغه‌ای جهانی ارزیابی کرده است.

خرید تسلیحات جنگی در کار نیست

المانیتور در تحلیلی به تاریخ ۳۰ ژوئیه نوشت: ادموندو نوویلو آگیلار، وزیر دفاع بولیوی هفته گذشته در سفر به تهران با همتای ایرانی خود قراردادی منعقد کرد که انتظار می‌‌‌رود شامل تحویل پهپادهای ساخت ایران به لاپاز باشد. محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع ایران در یک نشست خبری مشترک در تهران آمادگی ایران را برای ارائه تجهیزات مورد نیاز ارتش بولیوی برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و تامین امنیت مرزهایش اعلام کرد. بر اساس گزارش خبرگزاری فارس، سرتیپ ایرانی گفت: چنین همکاری‌‌‌هایی «می‌تواند الگویی برای دوستان ما در آمریکای جنوبی باشد.»

وزیر دفاع بولیوی پس از بازگشت به لاپاز از علاقه دولتش به دریافت پهپادهای ایرانی صحبت کرد. در حالی که همچنان جزئیات مربوط به نوع هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی که قرار است ارسال شوند؛ مبهم است، توافق تهران قبلا نگرانی ایالات‌متحده را برانگیخته است. جان کربی، مدیر ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا در مصاحبه با صدای آمریکا گفت: «ما از همه کشورها می‌‌‌خواهیم... قبل از وارد شدن به ترتیبات دفاعی با کشوری مانند ایران، به دقت جنبه‌های آن را بررسی کنند.» این نگرانی در کشور همسایه بولیوی یعنی آرژانتین که دارای اختلافات سیاسی با ایران از سال ۱۹۹۴ بوده، بیشتر است. دولت آرژانتین از بولیوی خواسته تا جزئیات همکاری نظامی خود با جمهوری اسلامی را روشن کند. با این حال، وزیر دفاع بولیوی گفته است که دولت او به دنبال خرید تسلیحات جنگی از تهران نیست و این نگرانی‌های اغراق‌آمیز را رد کرده است.

هواداران ایران، توافق با بولیوی مبنی بر این واقعیت را که چگونه یک برنامه هواپیمای بدون سرنشین توسعه یافته توسط ایرانیان راه را برای نفوذ تهران در آمریکای لاتین هموار می‌کند، جشن گرفتند. آنها از همان الگویی پیروی می‌کنند که برای تحویل هواپیماهای بدون سرنشین بحث برانگیز ایران به روسیه که به گفته غرب در جنگ علیه اوکراین استفاده می‌شود، وجود داشت. ایران مدت‌‌‌هاست که آمریکای لاتین را «حیاط خلوت آمریکا» می‌‌‌داند که می‌تواند «نفوذ استراتژیک خود را تعمیق بخشد». ماه گذشته، سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران از ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا بازدید کرد تا توافق‌نامه‌های متعددی را با سه کشور چپ امضا کند.

تهران مفتخر است که دستور کار ضد آمریکایی را با آنها به اشتراک بگذارد. دولت رئیسی در سیاست خارجی اعلام شده خود تاکید دارد که همکاری با متحدان غیر‌غربی می‌تواند جایگاه ایران را در عرصه بین‌المللی بازیابد و اقتصادش را اصلاح کند. در پی توافق همکاری نظامی تهران و بولیوی، پیش‌تر گزارش‌‌‌هایی منتشر شد که نشان می‌‌‌دهد ونزوئلا در حال حاضر از قایق‌‌‌های تندرو ایرانی استفاده می‌‌‌کند. در تمرین اخیر نیروی دریایی ونزوئلا به طور خاص قایق‌‌‌های ذوالفقار که موشک‌‌‌های کروز نصر-۱ ساخت ایران روی آنها سوار شده بود، مورد استفاده قرار گرفت.

نبرد پهپادی تهران و تل‌‌‌آویو در آسمان لاتین

همزمان مجله فوربس نیز در تحلیلی از این رویداد نوشت: ابراز علاقه کشور بولیوی به فناوری پهپادهای ایرانی نشان می‌‌‌دهد که کشورهای بیشتری در آمریکای جنوبی به خرید پهپادهای نظامی ایران علاقه‌‌‌مندند. به گزارش اکوایران، پس از آنکه آرژانتین از بولیوی در مورد خرید پهپادهای ایرانی توضیح خواست، ادموندو نوویلو، وزیر دفاع بولیوی علاقه کشورش نسبت به خرید این هواپیماها را تایید کرد. نوویلو گفت که بولیوی هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی را برای نظارت بر مناطق مرزی خود و ارائه تصاویر زنده برای نیروهای مسلح خود می‌‌‌خواهد.

به نوشته فوربس، این در حالی است که آرژانتین نیز به پهپادهای تولید شده در خاورمیانه علاقه نشان داده است. در ۲۷ دسامبر ۲۰۲۲، این کشور قراردادی را برای پهپادهای انتحاری Hero-۱۲۰ و Hero-۳۰ که توسط شرکت اسرائیلی Uvision ساخته شده بود، امضا کرد و این کشور را به اولین بازیگر آمریکای لاتین تبدیل کرد که این سری از پهپادها را می‌‌‌خرد. به ادعای فوربس، ایران نیز در برنامه تولید پهپادها در ونزوئلا شدیدا دخیل بوده و تحلیل‌‌‌ها نشان می‌‌‌دهند که تهران تولید پهپاد را به این کشور آمریکای جنوبی برون‌‌‌سپاری کرده است. در سال ۲۰۱۲، هوگو چاوز، رئیس‌‌‌جمهور وقت ونزوئلا تایید کرد که کشورش در حال ساخت هواپیماهای بدون سرنشین به عنوان بخشی از همکاری نظامی خود با ایران است. با این حال، او تاکید کرد که این پهپادها فقط دوربین داشته که نشان می‌‌‌دهد آنها پهپادهای نظارتی بودند.

به ادعای این رسانه، ایران پهپادهای تاکتیکی تک‌‌‌موتوره مهاجر را در اختیار ونزوئلا قرار داده است. در فوریه ۲۰۲۲، اسرائیل ایران را به انتقال مهمات هدایت‌‌‌شونده دقیق به ونزوئلا برای این پهپادها متهم کرد. در اکتبر ۲۰۲۲، سرلشکر یحیی صفوی گفت: «۲۲ کشور خواستار خرید پهپاد از ایران هستند.» ونزوئلا یکی از کشورهایی بود که او نام برد. در حالی که به نظر می‌رسد ایران و اسرائیل آماده صادرات پهپادهای بیشتری به آمریکای جنوبی هستند، بازار وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین (پهپاد) در آن منطقه نسبتا کوچک است. ترکیه در سال‌‌‌های اخیر بارها به دلیل صادرات پهپاد بیرقدار تی‌‌‌بی۲ خود به ۳۰ کشور جهان خبرساز شده است. با وجود این ، هیچ یک از آنها کشورهای آمریکای جنوبی نبودند. همچنین افزایش قابل‌توجهی در تعداد پهپادهای وارداتی توسط کشورهای آفریقایی مشاهده شده است.

به عنوان مثال، اتیوپی هواپیماهای بدون سرنشین را از چین، ایران و ترکیه خریداری کرد. اسرائیل نیز از زمان توافق ابراهیم در سال ۲۰۲۰ به مراکش هواپیماهای بدون سرنشین می‌‌‌فروشد. ممکن است آمریکای جنوبی به زودی مانند آفریقا به دنبال صادرکنندگان پهپاد برود. جیمز پاتون راجرز از موسسه سیاست فناوری کورنل گفت: «علاقه بولیوی به فناوری‌‌‌های پهپادی ایرانی نشان می‌‌‌دهد که ما در مراحل اولیه رواج پهپادهای نظامی در سراسر این قاره هستیم.» به گفته راجرز: «این پهپادها معمولا همراه با عواملی از کشور تامین‌‌‌کننده برای کمک به آموزش و نگهداری صادر می‌‌‌شوند و هنوز مشخص نیست چه کسی به اطلاعات جمع‌‌‌آوری‌‌‌شده توسط این پهپادها دسترسی دارد. این نگرانی‌‌‌ها احتمالا تنش‌‌‌های امنیتی در منطقه را تشدید کرده و بنابراین، شفافیت در توانایی‌‌‌ها و اهداف این پهپادها کلید تضمین ثبات منطقه است.» پهپادهای ارزان‌قیمتی که ایران تعداد زیادی از آنها را می‌‌‌سازد برای خریداران آمریکای جنوبی جذابند؛ زیرا بسیاری از آنها قیمت پایینی دارند.

واکنش ایران

تحلیل المانیتور و فوربس در حالی است که ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره نگرانی آمریکا و آرژانتین از توافق ایران و بولیوی درباره ارسال پهپادهای ایرانی به بولیوی گفت: وزیر دفاع بولیوی گفت که به همسایگان خود در این خصوص اطلاع‌رسانی کردیم. نوع همکاری‌‌‌های ایران با بولیوی با توجه به درخواست این کشور با هدف کمک بولیوی برای مقابله با قاچاق مواد مخدر تنظیم شده بود. این همکاری‌‌‌ها با آمریکای لاتین هیچ‌گونه خطری برای سایر کشورهای منطقه ندارد و نخواهد داشت. کنعانی روز دوشنبه در نشست خبری با رسانه‌ها بیان کرد: واکنش‌‌‌های صورت‌گرفته با فرافکنی و در چارچوب سیاست‌‌‌های ایران‌هراسانه اتخاذ شده است. ایران در ارتباط با همکاری‌‌‌های خود با کشورهای آمریکای لاتین در چارچوب اصول و موازین شناخته‌شده بین‌المللی و مبتنی بر منافع مشترک عمل می‌‌‌کند. از مبارزه مشترک ایران و بولیوی در مبارزه با قاچاق مواد مخدر، کشوری نباید عصبانی و رنجور شود. مبارزه با مواد مخدر منفعت مشترک برای همه ملت‌‌‌هاست و باید مورد حمایت قرار بگیرد. دلیل عصبانیت آمریکا و آرژانتین را متوجه نشدیم که آیا با مبارزه با قاچاق مواد مخدر مخالفت دارند یا خیر.