کشف ماده لیتیوم در ایران به چه معناست؟

هفته گذشته خبری در ایران منتشر شد که در هیاهوی رسانه‌ای داخل و خارج کشور گم شده و توجه چندانی به آن نشد.

به گزارش عصر ایران، اعلام کشف یک معدن بزرگ لیتیوم در استان همدان ایران می‌تواند پیامد‌های مهم اقتصادی و راهبردی برای کشور داشته باشد.

لیتیوم یک ماده معدنی بسیار راهبردی در جهان است که اهمیت آن روز به روز و سال به سال در حال افزایش است و پیش بینی می‌شود مصرف آن تا ۲ دهه آتی به بیش از ۵ برابر میزان کنونی برسد و از سوی دیگر کمی منابع این ماده معدنی مهم، اهمیت معادن کشف شده آن در سطح دنیا را دو چندان می‌کند.

در این رابطه وبگاه نشریه هندی" ایندین اکسپرس" نوشت: مقامات ایرانی مدعی شدند که معدنی حاوی ۸.۵ میلیون تن سنگ لیتیوم در استان همدان این کشور کشف کرده اند. لیتیوم یک ماده خام حیاتی برای تولید باتری است که در انواع دستگاه‌های الکترونیکی از تلفن‌های همراه گرفته تا خودرو‌های برقی استفاده می‌شود.

یک مقام ارشد وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران روز دوشنبه گذشته گفت که یک معدن واقع در غرب استان همدان حاوی حدود ۸.۵ میلیون تن سنگ لیتیوم است.

به گفته مقامات ایرانی، این کشف در غرب استان همدان انجام شده و انتظار می‌رود به زودی ذخایر سنگ لیتیوم بیشتری کشف شود.

اگر این خبر درست باشد، این کشف یک دستاورد بزرگ برای ایران خواهد بود که اقتصاد آن دهه‌ها تحت تحریم‌های آمریکا آسیب دیده است. با توجه به نقش مهم لیتیوم در ساخت باتری ها، انتظار می‌رود طی دهه‌های آتی و همزمان با اقبال جهانی به مصرف انرژی‌های پاک و جدید به جای انرژی‌های فسیلی، نقش مواد معدنی همچون لیتیوم حتی بسیار مهم‌تر از امروز شود. این اولین کشف ماده معدنی لیتیوم در ایران است.

بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی آمریکا، بزرگترین منابع لیتیوم شناسایی شده جهان (بدون احتساب ایران) به شرح زیر است: بولیوی، ۲۱ میلیون تن؛ آرژانتین، ۲۰ میلیون تن؛ شیلی، ۱۱ میلیون تن؛ استرالیا ۷.۹ میلیون تن چین ۶.۸ میلیون تن و اخیرا منابع لیتیوم استنباط شده ۵.۹ میلیون تنی در منطقه جامو و کشمیر هند کشف شده است.

اهمیت لیتیوم در دنیای امروز

لیتیوم در زندگی مدرن امروز همه جا وجود دارد و در انواع دستگاه‌های الکترونیکی، از تلفن‌های همراه گرفته تا خودرو‌های برقی یافت می‌شود – اساسا هر چیزی که به باتری قابل شارژ نیاز دارد، حاوی ماده معدنی لیتیوم است.

این در درجه اول به دلیل وزن کم لیتیوم در مقایسه با سایر فلزات (مانند نیکل، مورد استفاده در باتری‌های سنتی) و همچنین پتانسیل الکتروشیمیایی برتر آن است.

لیتیوم به ویژه در زمینه افزایش نگرانی‌ها از تغییرات آب و هوایی اقلیم زمین، به عنوان جایگزینی ارزشمند به جای مواد فسیلی آلاینده معرفی شده است. در حال حاضر، تمام خودرو‌های الکتریکی در بسته‌های باتری خود از لیتیوم استفاده می‌کنند و تقاضا در دهه‌های آینده به‌طور تصاعدی افزایش خواهد یافت.

گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۰ در مورد انرژی‌های پاک تخمین می‌زند که تولید مواد معدنی مانند گرافیت، لیتیوم و کبالت می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ نزدیک به ۵۰۰ درصد افزایش یابد تا تقاضای رو به رشد برای فناوری‌های انرژی پاک را برآورده کند.

این کشف گزارش شده چه معنایی برای ایران دارد

از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ایران، روابط ایران با غرب تیره و تار بوده است.

اولین تحریم‌ها علیه ایران از همان سال ۱۹۷۹ توسط آمریکا اعمال شد و در حالی که تحریم‌ها در پی مصالحه بر سر بحران اشغال سفارت خانه آمریکا در تهران، در سال ۱۹۸۱ برداشته شد دوباره در سال ۱۹۸۷ با ادعای "حمایت ایران از تروریسم بین المللی" اعمال شدند. از آن زمان تاکنون، ایران با تحریم‌های مختلفی از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل مواجه شده است که شدت آن‌ها بسته به فضای سیاسی بین المللی در نوسان است.

این تحریم‌ها که از دهه نخست قرن بیست و یکم برای تاثیرگذاری بر برنامه بحث‌برانگیز غنی‌سازی اورانیوم تشدید شده اند، در طول سال‌ها بر اقتصاد ایران و مردم آن تاثیر گذاشته است و توانایی ایران را برای مشارکت در اقتصاد جهانی با مشکل مواجه کرده و کشور را با کمبود‌های دائمی در همه بخش‌ها، از مواد غذایی و کالا‌های مصرفی گرفته تا فناوری، مواجه کرده‌اند.

در این زمینه، کشف گزارش شده سنگ معدن لیتیوم یک دستاورد بزرگ برای اقتصاد ملی ایران خواهد بود. محمدهادی احمدی، یکی از مسئولان وزارت صنعت ایران روز جمعه در مصاحبه‌ای از پتانسیل صادرات فوق‌العاده این فلز گرانبها و استفاده احتمالی آن توسط بسیاری از صنایع داخلی ایران استقبال کرد.

چالش‌های پیش رو

با این حال، این کشف به طور فوری روی اقتصاد تحت تحریم ایران تاثیر نخواهد گذاشت. به گفته احمدی، آماده سازی معادن لیتیوم کشف شده در همدان با وسعت پنج تا شش کیلومتر مربع برای بهره برداری، حدود ۴ سال زمان نیاز دارد.

نکته مهم این است که در بیانیه‌های رسمی ایران هنوز به مرحله اکتشاف اشاره نشده و یا اطلاعات فنی در مورد ذخایر ارائه نشده است. در حالی که ایران ممکن است به خوبی ذخایر سنگ لیتیوم را کشف کرده باشد، اهمیت واقعی این یافته تنها زمانی قابل ارزیابی است که اطلاعات بیشتری در مورد ذخایر مذکور منتشر شود.

بر اساس چارچوب سازمان ملل متحد برای طبقه بندی ذخایر و منابع سوخت جامد و کالا‌های معدنی (UNFC ۱۹۹۷)، منابع با استفاده از سه معیار اساسی که بر قابلیت بازیافت آن‌ها تاثیر می‌گذارد طبقه بندی می‌شوند.

اکتشاف اخیر لیتیوم در هند به عنوان G۴ طبقه بندی شده: به این معنی که آن‌ها محصول یک مطالعه شناسایی هستند، نه مطالعات پیشرفته‌تر امکان سنجی و توسعه تجاری.

این احتمال وجود دارد که کشف ایران نیز در این مرحله از طبقه بندی باشد. در این صورت، کار بیشتری برای تثبیت قابلیت تجاری ذخایر و همچنین تنظیمی که بتوان در آن استخراج معادن انجام داد، مورد نیاز است. به ویژه در شرایط تحریم‌های اقتصادی که ایران با آن مواجه است، این یک چالش خواهد بود.