زوایای پنهان جنگ روسیه و اوکراین

فرارو- نشریه اشپیگل در گزارشی میدانی، با دو تن از فرماندهان نیرو‌های ویژه اوکراینی (که در جبهه‌های شرقی این کشور در منطقه "دونباس" و در شهر "مارینکا"، با نیرو‌های روسی و جدایی طلبان تحت حمایت آن‌ها در حال نبرد هستند) همراه شده و به ثبت برخی تحولات مرتبط با این جنگ، به صورت عینی و زنده پرداخته است.

اشپیگل در گزارش خود به طور خاص تاکید دارد که با توجه به فرسایشی شدن جنگ و البته تقویت توان تسلیحاتی اوکراینی ها، آن‌ها تا حد زیادی توانسته اند ابتکار عمل را از نیرو‌های روسی در چهارچوب این جنگ بگیرند. کما اینکه به گفته فرماندهان اوکراینی، چندین نوبت تلاش‌های روس‌ها جهت تسخیر برخی مناطق در دونباس، با شکست رو به رو شده است.

با این حال، خبرنگار اشپیگل، شدت حملات موشکی و توپخانه‌ای روسیه به این مناطق را قابل توجه توصیف کرده است. اشپیگل در این گزارش جدای از مسائل نظامی، برخی نکات و مسائل مرتبط با وضعیت مردم در مناطق جنگ زده را نیز به نحوی مستند مورد اشاره قرار داده است.

نشریه اشپیگل در این رابطه می‌نویسد: «فرمانده "الکساندر استارینا" دست راست خود را از روی دنده خودرو بر می‌دارد و به جلو اشاره می‌کند. شهری کوچک در شرق اوکراین قرار دارد: دو برج طلایی کلیسا، تعدادی ساختمان‌هایی که در عصر شوروی ساخته شده اند و دیگر خانه‌های کم ارتفاع. استارینا می‌گوید: «آنجاست، این شهر مارینکا است». وی خودرو را به دروازه‌های ورودی شهر نزدیک می‌کند. صدای شلیک گلوله و توپ به صورت کم و بیش به گوش می‌رسد.

سرهنگ "نیکلا داویدنکو"، در کنار فرمانده نشسته است. در یک دست او اسلحه قرار دارد. این دو نیروی نظامی ویژه اوکراینی در حال حرکت به سمت موضع مشخص شده برای آن‌ها در مناطق جنگی شرق اوکراین هستند. هرچه در جاده به پیش می‌رویم، شدت خرابی‌ها نیز بیشتر می‌شود. گلوله باران ها، سقف‌های خانه‌ها را ویران کرده اند و خودرو‌های زیادی نیز در آتش می‌سوزند. استارینا خودرو را در یک محوطه کوچک پارک می‌کند. سربازان به طور مرتب خودرو‌های خود را عوض می‌کنند. برای درگیری‌هایی که در فاصله نزدیک اتفاق می‌افتند، آن‌ها وسایل نقلیه سبک که قدرت مانور زیادی نیز دارند را ترجیح می‌دهند. فرمانده می‌گوید که خودرو‌های زرهی کاربرد چندانی در صحنه جنگ مارینکا ندارند.

در شرایط کنونی، این دومین مرتبه است که شهر مارینکا در نزدیکی "دونتسک"، صحنه درگیری‌هایی می‌شود که از این ظرفیت برخوردار هستند که حتی آینده اوکراین را مشخص کنند. جنگ میان جدایی طلبان حامی روسیه و نظامیان اوکراینی هشت سال قبل در اینجا یعنی در دونباس آغاز شد. منطقه‌ای که به استخراج ذغال سنگ در شرق اوکراین مشهور است. پس از درگیری‌های گسترده و شدید، ارتش اوکراین توانست در ژوئن سال ۲۰۱۵، بار دیگر مارینکا را به کنترل این کشور در آورد. از آن زمان تاکنون، جبهه‌ای در امتداد شرقی اوکراین ایجاد شده که در قالب آن جنگ و درگیری است.

 تا ۲۷ فوریه سال جاری میلادی، روسیه کم و بیش از جدایی طلبان شرق اوکراین حمایت می‌کرد. سپس شاهد آن بودیم که خود روسیه به اوکراین حمله کرد. از آن زمان تا به امروز، سربازان روسی در کنار جدایی طلبان جمهوری خودخوانده دونتسک، علیه اوکراین می‌جنگند. پس از ناکامی روسیه در فتح کیف، پایتخت اوکراین، رهبری روسیه فاز دومِ آنچه عملیات ویژه در خاک اوکراین می‌خواند را آغاز کرده است.

عملیاتی که هدف اصلی آن، تحت کنترل درآوردنِ کل مناطق دونتسک و لوهانسک توسط روسیه است. با این حال، این نیرو‌های جدایی طلب، در نبرد خود با اوکراین، بایستی با زبده‌ترین نیرو‌های نظامی اوکراینی بجنگند. حدودا ۱۰۰ نفر از این نیروها، به گردان ۷۴ شناسایی ارتش اوکراین به فرماندهی استارینا تعلق دارند. فردی ۴۱ ساله که هم رزمانش وی را "استاری" و یا پیرمرد خطاب می‌کنند. او یک کلاه خودِ نظامی دارد و یک جلیقه ضدگلوله نیز بر تن که برای وی کوچک است. او بسیار متمرکز و آرام به نظر می‌رسد.

استارینا در سه جبهه "پیسکی"، "آوادیوکا" و "مارینکا"، که در جنوب دونباس قرار دارد، نیروهایش را رهبری می‌کند. او می‌گوید که از زمان آغاز مرحله دوم عملیات نظامی ارتش روسیه در خاک اوکراین، شهر مارینکا به صورت لاینقطع هدف گلوله باران نیرو‌های روسیه بوده است. برخی منابع شهری مارینکا گفته اند که این شهر روزانه هدف ۳۰۰ موشک روسی گراد قرار می‌گیرد.

در عین حال، پهپاد‌های روسی نیز به طور مرتب بر فراز شهر گشت زنی می‌کنند و بعضی اوقات به وضوح دیده می‌شوند. قطعات تکه تکه شده راکت‌ها را می‌توان در هر گوشه و کناری دید. شمار کمی از نیرو‌های امدادی جرات می‌کنند که پا به شهر مارینکا بگذارند و دلیل اصلی آن نیز حجم بالای درگیری‌ها در این شهر است.

استارینا معتقد است همین نیرو‌های روسی تا حد زیادی ابتکار عمل را در جبهه جنگ شرقی اوکراین از دست داده اند. به گفته وی، این مطلب را اوکراینی‌ها هم از طریق پهپاد‌های شناسایی خود و هم شنود‌های اطلاعاتی که انجام می‌دهند، به وضوح متوجه شده اند. شمار زیادی از نیرو‌های نظامی روسیه کشته و زخمی شده اند و اوکراینی‌ها توانسته اند تا بخش قابل توجهی از تسلیحات و امکانات نظامی روس‌ها را نابود کنند. استارینا می‌گوید: «من نمی‌خواهم لاف بزنم و اغراق گویی کرده باشم. با این حال روزی نیست که در آن ما به مواضع توپخانه دشمن حمله نکرده و آن‌ها را منهدم نکرده باشیم».

فرمانده "استارینا" در راهِ شهر مارینکا.

نیروهای داویدنکو و استارینا. آن ها معتقدند که روسیه ابتکار عمل را در اوکراین از دست داده است.

نمایی از یک ساختمان در شهر "مارینکا" که با بمب آتش‌زا ویران شده است

استارینا و داویدنکو از کنار یک دیوار حرکت می‌کنند تا به موضع خود برسند. یک ساختمان دولتی اوکراینی که مدافعان اوکراین از ابتدای شروع جنگ اوکراین در آن مستقر شده اند. سربازان اوکراین می‌گویند که مهاجمان به شهر با استفاده از بمب آتش زا، یک خانه را در سوی دیگر خیابان به آتش کشیده اند. آوار و خرابی‌های ساختمان کل خیابان را گرفته بود.

مدافعان اوکراین در یک اتاق با کف چوبی که تعدادی مبل نیز در آن است، موضع گرفته اند. نور کمی به داخل اتاق نفوذ می‌کند. یک سرباز کلاه خود نظامی خود و اسلاحه کلاشینکفش را روی زمین گذاشته است. مبارزان اوکراینی شب را در این مکان می‌گذرانند. سربازان اوکراینی از دسته و جوخه‌های گوناگون وارد این اتاق می‌شوند و ازآن استفاده می‌کنند.

استارینا و داویدنکو دوشادوش سربازان و اهالی عادی اوکراینی با دشمن می‌جنگندند. در این میان، نیرو‌های اوکراینی از سلاحی الکترونیکی با عنوان "اسکای وایپر" نیز بهره می‌برند. سلاحی که با استفاده از آن می‌توانند پهپاد‌های دشمن را در حین پروار از کار بیندازند. اهمیت این سلاح به طور خاص از آنجایی است که روس‌ها از طریق آن می‌توانند اطلاعات و هماهنگی‌های لازم جهت جابجایی نیرو‌ها و هدایت آتش خود علیه اوکراینی‌ها را به دست آورند. خطر دیگری که سربازان اوکراینی به آن اشاره می‌کنند، فرود بی سرو صدای چتربازان روسی در مناطق نزدیک به شهر است. با این حال، اوکراینی‌ها می‌گویند که تاکنون در چندین نوبت حملات آن‌ها را ناکام گذاشته اند.

فرمانده داویدنکو در مرکز شهر مارینکا

نیرو‌های استارینا به طور خاص با حمایت‌های توپخانه اوکراین، مختصات توپخانه دشمن روسی را به دست می‌آورند و علیه آن‌ها حملات گوناگونی را سازماندهی می‌کنند. مساله‌ای که عملا موجب شده تا خسارات سنگینی به نیرو‌های روسی وارد شود. استارینا می‌گوید که هماهنگی میان نیرو‌های وی، سامانه‌های پهپادی و البته توپخانه، به سطحی جدید رسیده که عملا فضای کار را برای روس‌ها به شدت سخت و پیچیده کرده است.

جالب اینکه فرمانده استارینا تا همین هشت سال پیش نظامی نبوده بلکه یک وکیل بوده است. بلافاصله پس از اقدام روسیه در سال ۲۰۱۴ در الحاق شبه جزیره کریمه به خاک خود، استارینا نیز در ارتش اوکراین نام نویسی کرده است. وی با خنده می‌گوید که در ابتدای کار تنها ۳۰ دقیقه عضو اولین گروهانش بوده است. زیرا ۳۰ دقیقه پس از عضویتش، نیرو‌های وابسته به روسیه وی را دیده اند و او را ربوده اند. با این همه، وی می‌گوید که اکنون هشت سال است در منطقه دونباس می‌جنگد.

او می‌گوید زمانی که ارتش اوکراین و جدایی طلبان در اطراف فرودگاه دونتسک در حال جنگ و درگیری بوده اند، او به شدت درگیر نبرد بوده است. وی می‌افزاید که من تنها نیروی یگانم بودم که هیچ آسیبی از درگیری‌ها ندیدم. استارینا می‌گوید که ایمان دارد که هیچ راهی جهت بازگشت وی به زندگی عادی نیست. او تاکید دارد که کلیه افرادی که در سال‌های اخیر در کنار او در خطوط مقدم نبرد جنگیده اند، به هیچ عنوان نتوانسته اند، زندگی دور از خط مقدم جنگ را تاب آورند.

ما دوستی واقعی را اینجا تجربه می‌کنیم. ما اینجاست که احساس امنیت می‌کنیم. در زندگی عادی، ما به شدت تنها و منزوی هستیم. حتی نامزد استارینا (آودیوکا) نیز یک نیروی شبه نظامی است که در جبهه‌های نبرد اوکراین در حال جنگ است. اینطور به نظر می‌رسد که جنگ با روسیه برای فرمانده یک امر شخصی است. جالب اینکه مادر استارینا، روسی تبار است و زمانی که ۱۰ ساله بوده، با خانواده به خاک اوکراین مهاجرت کرده است.

نمایی از ساکنان مارینکا که در یک بیمارستان پناه گرفته اند

تصویری از اوکراینی هایی که در یک بیمارستان در مارینکا پناه گرفته اند

تصویری از مواد غذایی ساکنانِ شهر مارینکا

استارینا در گشت‌های خود در شهر مارینکا مدام به مردم غیرنظامی که مانده اند، توصیه می‌کند تا شهر را ترک کنند. زیرا در صورت پیشروی و حملات ناگهانی دشمن، جانشان در خطر خواهد بود. در این میان یک پیرمرد ۷۵ ساله به نام گریگوری می‌گوید: نه. وی می‌گوید سال ۲۰۱۴ پس از تصرف شبه جزیره کریمه توسط روسیه، به منطقه‌ای دیگر در خاک اوکراین رفته، با این حال، علی رغم خوشامدگویی‌های ابتدایی مردم، آن‌ها پس از مدتی وی و نزدیکانش را سرزنش کرده اند که با فرار خود، هزینه‌های زندگی را در منطقه آن‌ها بالا برده اند. در این راستا مردمی که مانده اند از استارینا و سربازانش می‌خواهند که برای آن‌ها سوخت بیاورند.

استارینا بر این باور است که در مقابله با نیرو‌های روسی، بایستی به شدت محتاط و هوشیار بود. وی می‌گوید که هنوز توپخانه و جنگنده‌های روسی، تهدیدی جدی برای مبارزان اوکراینی هستند. این مساله به طور خاص تا حد زیادی برآمده از تجربه شخصی و همچنین گفتگو‌های وی با دیگر فرماندهان اوکراینی است. استارینا می‌گوید که وی و نیروهایش هرآن چه که برای شناسایی نیاز دارند نظیر پهپاد و تجهیزات دید در شب را در اختیار دارند. با این حال، آن‌ها به طور خاص از دو چیز بی بهره هستند: مهمات برای توپخانه و سامانه‌های دفاع موشکی.

استارینا می‌افزاید: «جنگ مدت هاست که به نبردی فرسایشی تبدیل شده است. آن‌ها خسته شده اند و ما این را می‌دانیم. ما هم خسته شده ایم و آن‌ها این را می‌دانند. در این میان عامل تعیین کننده این خواهد بود که چه طرفی اول از دیگری تقویت می‌شود: روس‌ها یا اوکراینی ها؟ هر طرفی که در این رقابت پیروز شود، می‌تواند دور تازه‌ای از اقدامات تهاجمی را نیز آغاز کند. موضعی که در نوع خود می‌تواند سرنوشت جنگ را نیز تعیین کند.»