آن‌چه مردان سیاست را شایسته است

محمد نوین؛ رمضان که می‌آید، همیشه اندیشناکم، که از کدام در باید به این ماه وارد شد. از آن در که همیشه وارد شده‌ایم یا به رسم خود رمضان که جنگ با عادت‌ها را نشانه رفته است، شایسته است که هر سال از دری وارد شدن. چنین است که می‌پندارم این سال باید به گونه‌ای دیگر در رمضان شویم تا بسانی دیگر از آن بیرون جهیم. خاصه مرد سیاست را که گرد عادت و قدرت بر شانه‌هایش نشسته است و بایسته آن است که تن از غبار بشوید.

بازگشت به اخلاق
در این یک و سال اندی که از انتخابات و حوادث بعد از آن می‌گذرد، فضای سیاست در ایران آکنده از عدم اعتماد و تهمت و بی‌اخلاقی است. البته که فضای پیش از این نیز، رنجور بی‌اخلاقی بود اما چنین، افق در پیش رو سیه جلوه نمی‌کرده است. فارغ از جریان‌بندی‌های سیاسی در آستانه این ماه اکنون وقت آن است که برای پایان دادن به بسیاری از دردها در عالم سیاست و اجتماع به اخلاق رجعت کنیم. شاید که از پس این رجعت بتوانیم معنای کثرت در عین وحدت را تجربه کنیم، یعنی روادارانه بر یکدیگر نظر اندازیم و روادارانه به داوری هم‌دیگر نشینیم.

اخلاق و رواداری اخلاقی پایه‌هایی است که می‌توان بر آن ساختمان عظیم توسعه فرهنگی و سیاسی را فراز کرد. که طلایی‌ترین قانون اخلاقی «با دیگران فقط طوری رفتار کن که رضایت دهی در همان موقعیت با تو رفتار شود» می‌تواند ضامن تعهد به قواعد بازی در زمین سیاست نیز باشد.

در بین مردم و اهل علم توهمی است در جامعه ما، مبنی بر این که ما اخلاقی هستیم، از این جهت نیازی نمی‌بینیم پرداختن به مباحث اخلاقی را. برای ما مسائل اقتصادی و سیاسی از اولویت برخوردار است، اما مسائل اخلاقی هیچ اولویتی ندارد. در حالی که واقعیت این است که ما از لحاظ اخلاقی یک جامعه پیشرفته نیستیم و نیاز مبرم پرداختن به مسائل اخلاقی و فلسفه اخلاق به ضرورت در بین ما دیده می‌شود.

وقتی معضلات و مشکلات اخلاقی در سطح جامعه دیده می‌شود، وقتی در بازی سیاست بی‌اخلاقی‌هایی می‌بینم، درست در همین زمان پرسشی پرسیده شده است که باید شروع کرد به پاسخ دادن به موقع و مناسب بدان. البته می‌توان سر در برف کرد یا پاسخ‌های از پیش تهیه شده داد و در گذشت. اما اگر سر آن داریم که بر بحران‌ها و معضلات فائق آئیم، اینک باید به سراغ مسائل نظری و فلسفه اخلاق رویم. اما نباید گمان کنیم که تنها به مباحث نظری که شرط لازم موفقیت هر کاری است اخلاقیات را می‌توان سامان داد. باید مدام با خود تکرار کنیم که همیشه به زمینه سازی‌های عملی نیاز است.

من می پندارم که این رمضان می تواند برای پاسخ دادن مناسب به پرسش‌ها -بالاخص پرسش‌های اخلاقی- و زمینه سازی عملی برای ورود جدی به مسائل اخلاقی شروعی باشد. جامعه ما سخت نیازمند چنین رویکردی است. خاصه مردان سیاست که غبار بازی قدرت بر شانه‌های آنان نشسته است.