نمی‌توان بر روی روسیه و چین حساب باز کرد

فرارو- یک استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل می‌گوید: «خیلی نمی‌توان بر روی روسیه و چین حساب باز کرد البته این مسئله طبیعی است چرا که نمی توان از کشور دیگری انتظار داشت منافع ملی ما را تامین کند. به هر حال این که بتوانیم نسخه ای را در نظر بگیریم تا ایران بتواند از بحران عبور کند شاید در این شرایط واقعا غیر ممکن باشد.»

سیاست خارجی ایران در روز‌های اخیر با چالش‌های مختلفی روبرو است، از یک‌سو بحث هسته‌ای ایران وارد مرحله حساسی شده است که می‌تواند ایران را در دام تحریم‌های گسترده اندازد و از سوی دیگر عدم ثبات داخلی شرایطی را فراهم نموده است که غرب و آمریکا با دستی باز به تحرکات خود در قبال ایران ادامه دهند.

طی روز‌های گذشته آمریکا بار‌ها ایران را به اعمال تحریم‌های گسترده تهدید کرده است، طرح تحریم بنزین ایران روی میز اوباما قرار گرفته است و اگر او امضا کند ایران از سوی آمریکا تحریم بنزینی خواهد شد؛ از سوی دیگر غرب در تلاش است اجماع جهانی برای فشار بر ایران را به وجود آورد تاکنون چین و روسیه، به خصوص چین تا حدودی در برابر این مسئله مقاومت کرده است اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سیاسی شکل‌گیری اجماع جهانی علیه ایران با توجه به مواضع متزلزل چین و روسیه دور از انتظار نیست. 

برخی تحلیل‌گران سیاسی رویکرد چین در قبال مسئله هسته‌ای ایران و عدم توافق با آمریکا را در پیوند با بحران تایوان می‌دانند، این تحلیلگران معتقدند چین برای مقابله با حمایت‌های آمریکا از تایوان و فروش تسلیحات نظامی به این کشور از کارت ایران استفاده می‌کند.

با وجود این شرایط در اوایل هفته آمریکا اعلام کرد موشک‌های بالستیک خود را به کشور‌های حاشیه خلیج فارس انتقال می‌دهد به اعتقاد برخی از کارشناسان مسائل دیپلماتیک این طرح در راستای اقدامات تحریک آمیز آمریکا قرار دارد، صادق خرازی دیپلمات برجسته دوران اصلاحات معتقد است: «به لحاظ ديدگاه دفاعي اقدام كشورهاي منطقه در نصب موشك‌هاي بالستيك در منطقه خليج فارس تحريك‌آميز است و نياز به واكاوي سريع و واكنش صريح دارد.»

وی در ادامه افزود: «براي اولين بار است كه آمريكا، اسراييل و اعراب حلقه تصميم‌سازي مشترك در قالب اتحاد استراتژيك تشكيل داده‌اند و اين نشان‌دهنده موفقيت لابي صهيونيستي –آمريكايي است.» سفير سابق ايران در فرانسه تصريح كرد: «سپر دفاع موشكي آمريكا و اعراب بيشتر براي مقابله با تكنولوژي‌هاي هوا و فضا و همچنين موشك‌هاي بالستيك و ميان‌برد ايران ايجاد مي‌شود و بيش از همه مفهوم نظامي و سياسي دارد.»

اما دکتر اردشیر سنایی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران و شرایط فعلی آن به خبرنگار «فرارو» گفت: «سیاست ایالات متحده در مورد بحث پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران تقریبا نسبت به قبل تفاوت چندانی پیدا نکرده است و از یک مبنای مشخص و ثابتی پیروی می‌کند و علی‌رغم خوشبینی‌هایی که بعضی ها در این‌مورد داشتند که با تغییر رییس جمهور در آمریکا شاهد تغییرات در رویکرد این کشور به مسائل ایران خواهیم بود اما روند کلی خلاف این مسئله را نشان داد.»

وی افزود: «فقط لحن مقامات ایالات متحده نسبت به این مسئله تغییر پیدا کرده است و این مسئله منتهی شد به این که آمریکا مذاکراتی را با ایران در پیش خواهد گرفت و باب گفت و گو و دیپلماسی باز خواهد شد اماطبیعی بود که جمهوری اسلامی نتواند نظر ایالات متحده را در خصوص مسئله هسته‌ای آن‌چنان که آن‌ها می خواهند تامین کند.»

این استاد دانشگاه با تشبیه سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران به قطعات یک پازل گفت: «بنابراین ایالات متحده پس از طی این فرآیند به همان مسیر قابل انتظار رفت و بحث گسترش تحریم ها با اجماع جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران و همراه کردن کشورهای چین و روسیه به ویژه چین در این قضیه و همه این موارد قطعات یک پازل بود که یکی پس از دیگری طی شد و در دو بعد نمایان گشت، بعد اول تحریم‌های جداگانه‌ای که خود ایالات متحده اعمال خواهد کرد و دوم بحث تحریم‌های جهانی که در شورای امنیت مقدماتش با قطعنامه اجلاس قبل شورای حکام فراهم شد و در این بین آمریکا تلاش دارد هر چه سریعتر قطعنامه تحریمی جدیدی در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رساند.»

سنایی در باره تاکتیک جدید آمریکا برای همراه کردن چین در مورد تحریم‌ها علیه ایران اظهار کرد: «تجربه چانه زنی ها و بده بستان های آمریکا با چین و روسیه نشانده دهنده موفقیت سیاست های این کشور در این زمینه بوده است البته طبیعی است که قدرتهای بزرگ بر سر مسائل بین المللی با هم چانه زنی و بده بستان داشته باشند. ایالات متحده از هر روش و ابزاری که فکر می کند در جهت رسیدن به اهدافش باشد بهره خواهد برد این مسئله است که تاکنون اتفاق افتاده است.»

وی با اشاره به مسئله تایوان و نقش آن در پرونده هسته‌ای ایران افزود: «ابزار تایوان و گره زدن آن به پرونده هسته‌ای ایران به عنوان یکی از تاکتیک های ایالات متحده مورد استفاده قرار می گیرد اما این که تا چه حد امکان موفقیت آن است بستگی به نوع بده بستان و امتیازاتی دارد که طرفین قرار است در این زمینه بگیرند. تجربه قبلی نشان دهنده این است که آمریکا موفق خواهد شد اجماع مد نظر خود را برای تحریم های بیشتر و صدور قطعنامه تحریمی جدید علیه ایران را تحقق بخشد.»

این تحلیل گر مسائل استراتژیک در پاسخ به این پرسش که آیا نصب موشک‌های بالستیک در خلیج فارس ارتباطی به مسئله هسته‌ای ایران دارد یا خیر گفت: «آمریکا به اندازه کافی پایگاه نظامی در اطراف جمهوری اسلامی ایران دارد و بنابراین اگر این مسئله را مرتبط با مسئله هسته ای بدانیم شاید خیلی درست نباشد به هر حال پایگاه های نظامی آمریکا در دور تا دور ایران به شکل متحدی حضور دارند و آمریکا می تواند از آنها استفاده کند.»

وی افزود: «این قضیه اخیر را می توانیم به عنوان ابزاری برای چانه زنی و اعمال فشار، نوعی تهدیدی و یا نوعی نمایش قدرت در نظر گیریم. به هر حال هر کاری که در منطقه صورت می پذیرد بی ارتباط با ایران نیست ولی این که بگوییم فقط به صرف پرونده هسته ای ایران آمریکا این اقدام را صورت داده است به نظر می رسد صحیحی نباشد.»

سنایی ادامه داد: «با توجه به این که بخش عمده‌ی نگرانی‌های پرونده هسته ای ایران از طرف کشور‌های عربی منطقه دامن زده می شود و فشار آن‌ها هم بر ایالات متحده وجود دارد. این بعید نیست که این اقدام آمریکا به عنوان نوعی کمک و اطمینان دادن به کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارش باشد. آمریکا با این کار به آن‌ها اطمینان می‌دهد به نوعی در بحث هسته‌ای ایران از آن‌ها حمایت می‌کند و آن‎ها را رها نخواهد کرد.»

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که ایران در برابر این سیاست چگونه باید رفتار کند گفت: «بحث پرونده هسته‌ای ایران به قدری پیچیده شده است و به قدری فراز و نشیب پیدا کرده است که به همین راحتی نمی‌توان نسخه‌ای را برای حل این بحث در پیش گرفت به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران در چنین شرایطی راهی جز تامل و مذاکره و سعی در ایجاد جوی پر از اعتماد با شورای حکام و آژانس و طرفین اصلی درگیر در این قضیه ندارد.»

وی افزود: «از سوی دیگر خیلی نمی شود بر روی روسیه و چین حساب باز کرد البته این مسئله طبیعی است چرا که نمی توان از کشور دیگری انتظار داشت منافع ملی ما را تامین کند. به هر حال این که بتوانیم نسخه ای را در نظر بگیریم تا ایران بتواند از بحران عبور کند شاید در این شرایط واقعا غیر ممکن باشد.»

این تحلیل گر سیاست خارجی در پایان تصریح کرد: «به نظر می‌رسد پتانسیل و توان جمهوری اسلامی ایران باید صرف این شود که از مذاکره و دیپلماسی به عنوان راهی برای راضی کردن طرفین استفاده نماید. به نظر می رسد ایران باید در راه تعامل با قدرت های بزرگ و جلوگیری از شکل گیری اجماع جهانی مورد نظر ایالات متحده برای تحریم حرکت نماید.»