جهان در آستانۀ یک شوک بی‌سابقه

ترامپ در حال مذاکره با کشور‌هایی اروپایی و آسیایی است تا آنها، سیاست هایشان در برخورد با چین را مورد بازنگری قرار دهند. پکن هم در ماه‌های اخیر تلاش کرده تا روابطش را با همسایگان و همچنین کشور‌های پیرامونی اعم از ایران، پاکستان، روسیه و ترکیه افزایش دهد.

به گزارش خبرآنلاین، اقتصاددانان جهان می‌گویند جنگ سرد کنونی میان ایالات متحده آمریکا و چین متعاقب رویارویی اقتصادی میان دو غول جهانی، تبعاتی دارد که می‌تواند از جنگ سرد واشنگتن با شوروی سابق خطرناکتر باشد. چینی‌ها از همان عبارتی استفاده می‌کنند که محمدجواد ظریف در تبیین سیاست‌های ترامپ علیه ایران به کار برد؛ تروریسم اقتصادی.

افزایش تعرفه گمرکی کالا‌های چینی، رویارویی ترامپ با نسل جدید سیستم‌های ارتباطی شرکت هوآوی، و سایر تدابیر اقتصادی واشنگتن، چینی‌ها را بشدت خشمگین ساخته است. تصمیم‌های ترامپ زنگ خطر را برای اقتصاد جهانی به صدا درآوده و پیش‌بینی می‌شود، ضرباهنگ رشد اقتصادی از هم اکنون تا سال ۲۰۲۰ دستخوش کاهش شود.

ترامپ در زمانی که هیئت اقتصادی دو کشور در حال مذاکره بر سر تعرفه‌ها بودند بودند، تعرفه واردات از چین را از ۱۰% به ۲۵% افزایش داد و مبلغی معادل ۲۰۰ میلیارد دلار به چینی‌ها بابت کالاهایشان تحمیل کرد. متعاقباً هیچ نتیجه‌ای هم از ملاقات‌های مقامات دو کشور، عاید چینی‌ها نشد. 

 

به نقل از روزنامۀ لوموند، احتمالا در روز‌های آینده، تخاصم میان دو کشور به حوزۀ تبادلات دانشجویی، روابط کنسولی، محدودیت صدور ویزا نیز منتهی شود. رییس جمهور آمریکا تلاش می‌کند تا کشور‌های هم پیمان آمریکا را از تبادلات تکنولوژی موبایلی با چین برحذر دارد. ترامپ در سفرش به انگلستان، با طرح مسئله امنیت ملی آمریکا، تلویحا مقامات بریتانیایی را از ورود فناوری ۵ G. چین به سیستم ارتباطاتی انگلستان برحذر داشت. استرالیا نیز قرار است مسیر مشابه آمریکا را در مقابل سیستم فناوری چین در پیش بگیرد. احتمالا اتحادیه اروپا نیز سیاست مشابه آمریکا را در پیش خواهد گرفت.

چینی ها، اما سرسخت‌تر آنند که در مقابل سیاست ترامپ جا خالی کنند. معاون وزیر خارجه چین به تازگی در کنفرانسی خبری تصریح کرد که چین و آمریکا در جنگ اقتصادی به سر می‌برند، اما ما واهمه‌ای از آن نداریم.

مقامات چینی اعلام کرده اند که پکن می‌تواند آمریکا را از مواد معدنی کمیاب- که تنها در کشور چین تولید، استخراج و صادر می‌شود- و به طور گسترده در خودرو‌های برقی، گوشی‌های تلفن همراه و صنایع پزشکی به کار می‌روند، محروم کند. دقیقا چند روز پس از تصمیم ترامپ در اعمال تحریم‌های تازه علیه شرکت چینی هوآوی، شیجینگ پینگ در دیداری سرزده، به معادن سنگ و خاک کمیاب کشورش رفت تا به واشنگتن یادآوری کند که چین دارندۀ ۸۰ درصد معادن "خاک کمیاب" است و ۹۰% این خاک‌ها در کارخانه‌های چین تصفیه می‌شود؛ حتی "خاک کمیاب" تنها معدن آمریکا (در کالیفرنیا)؛ خاک‌هایی که گفته می‌شود به مثابۀ ویتامین‌های صنعت و تکنولوژی آمریکاست؛ خاک‌هایی که آمریکا به آن‌ها برای تولید خودرو‌های برقی، پنل‌های خورشیدی، گوشی‌های هوشمند بدان‌ها نیاز مبرم دارد.

به گزارش فرانس۲۴ چین در سال ۲۰۱۰ متعاقب یک تنش دیپلماتیک صادرات "خاک نایاب " را به ژاپن ممنوع کرد. از سال ۲۰۱۰ جامعه بین الملل به این نتیجه رسید باید راهکاری برای خروج انحصار تولید، استخراج و تصفیه خاک نایاب از دست چین بیابد. معادن "خاک نایاب" در جهان کم نیستند، اما چینی‌ها انحصار آن را در جهان در دست دارند؛ به این دلیل که برخی کشور‌های دارندۀ این خاک‌ها به دلایل اجتماعی و زیست محیطی، این معادن را استخراج نمی‌کنند، چه آنکه استخراج این خاک، بشدت آلاینده و خاک مذکور حاوی مقادیر زیادی مواد رادیواکتیو همانند پلوتونیوم و توریوم است. اما از سال ۲۰۱۰ تا کنون کشور‌هایی همچون استرالیا و برزیل استخراج این خاک را آغاز کرده اند. جان سیمن، کارشناس ژئوپولیتیک و انرژی موسسۀ ایفری می‌گوید تحریم "خاک نایاب" شاید آخرین سلاحی باشد که چینی‌ها برای تنبیه ترامپ به آن متوسل شوند.

 

 به نقل از روزنامۀ اقتصادی لزاکو چین تنها کشوری نیست که با تصمیم ترامپ غیرمنتظره ترامپ روبرو شد. ترامپ به تازگی امتیاز اقتصادی آمریکا برای هند را نیز لغو کرده است. رییس جمهوری آمریکا به تازگی اعلام کرده است که کشورش امتیاز اقتصادی ورود ۵.۷ میلیارد دلار کالا‌های هندی به آمریکا بدون تعرفه گمرکی را لغو کرده است. ترامپ، هندی‌ها را به خاطر تعرفه بالای گمرکی بر روی کالا‌های آمریکایی سرزنش کرده و قول داده تا کسر بودجه آمریکا را به زودی زود جبران کند. ترکیه و مکزیک هم زین پس با تعرفه‌ها و مقررات جدید باید کالاهایش را به آمریکا صادر کنند.

به گزارش تریبون کارشناسان می‌گویند، ترامپ هیچ گاه بدبینی خود نسبت به چینی‌ها را پنهان نکرده است. بدهی بالای آمریکا به چینی‌ها (۴۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸) مانع از تحقق شعار "اول آمریکای" ترامپ شد و این آغاز یک تنش در سال ۲۰۱۸ بود. دولت آمریکا تصمیم گرفت برای جبران مافات تعرفه‌های گمرکی را دستکاری کند. وضع تعرفه‌های جدید بر روی پنل‌های خورشیدی، انتقال تکنولوژی، فلزات، تجهیزات مخابراتی، اتومبیل و در نهایت تجهیزات تلفن همراه.

تنش‌ها روز به روز تشدید شد و در نهایت جنگ تعرفه ای، لفظی و تجاری به تهدید نظامی تبدیل شد. مقامات آمریکایی و چینی در کنفرانسی که به تازگی در شهر سنگاپور برگزار شده، برای هم خط و نشان کشیدند. پاتریک شاناهان، وزیر دفاع آمریکا در نشست سنگاپور ضمن هشدار به پکن دربارۀ نظامی کردن برخی جزایر در دریای چین گفت: پکن باید به تمامیت ارضی همسایگانش احترام بگذارد. رفتار‌های این کشور، بی اعتمادی نسبت به آن‌ها را افزایش خواهد داد. وزیر دفاع چین نیز متعاقباً در این نشست هشدار داد، اگر کشوری قصد جدا کردن تایوان از چین را داشته باشد، بداند که با واکنش سخت و تند پکن مواجه خواهد شد.

ترامپ از زمان روی کارآمدنش، پکن را تحت فشار بی سابقه‌ای قرار داده است. ممنوعیت خرید نفت از ایران- بزرگترین تأمین کننده نفت چین- با این هدف صورت گرفت تا چینی‌ها پای میز مذاکره با ترامپ بروند. ترامپ حتی در حال مذاکره با کشور‌هایی اروپایی و آسیایی است تا آنها، سیاست‌های اقتصادی شان در برخورد با چین را مورد بازنگری قرار دهند.

در مقابل چینی‌ها هم بیکار ننشستند. پکن در ماه‌های اخیر تلاش کرد تا روابطش را با همسایگان و همچنین کشور‌های پیرامونی اعم از ایران، پاکستان، روسیه و ترکیه افزایش دهد.

کارشناسان می‌گویند آرایش جدید سیاسی و اقتصادی در جهان حال شکل گیری است؛ در یک سو ایالات متحده آمریکا در کنار شرکای اروپایی، انگلستان، استرالیا در تلاش برای محدود کردن بازو‌های چین و به اصطلاح آمریکایی‌ها "جنگ اطلاعاتی" آنهاست؛ و در سویی دیگر چین در تلاش است تا با گسترش ارتباطاتش با همسایگان، متحدانش را در این نبرد حفظ کند؛ فضایی شبیه دوران جنگ سرد و نبرد میان آمریکا و شوروی.