bato-adv
bato-adv

برگی از تاریخ: شاه‌ اسماعیل دوم و سلطان محمد خدابنده

امروز مصادف است با سالروز تاجگذاری شاه‌اسماعیل دوم که ٤٤٢‌سال پیش در پی مرگ شاه‌طهماسب رخ داد. شاه‌اسماعیل دوم در واقع سومین پادشاه سلسله صفویه است که از ٩٥٥ تا ٩٥٦ خورشیدی به مدت یک‌سال‌ونیم بر ایران حکومت کرد. اسماعیل دومین پسر شاه‌طهماسب یکم و مادرش زنی از ایل ترکمان بود. این‌که چرا بعد از مرگ شاه‌طهماسب، محمد میرزا یعنی پسر ارشد شاه‌طهماسب به قدرت نرسید، دلیل واضح و مهمی داشت که همانا به نابینابودن او برمی‌گشت.
تاریخ انتشار: ۲۲:۲۵ - ۱۳ بهمن ۱۳۹۷

شاه‌اسماعیل دوم

در کتاب تاریخ دوره راهنمایی و بخش مربوط به سلسله‌های پادشاهی ایران در فصل مربوط به سلسله صفویه، جمله‌ای کلیدی وجود داشت که همواره از آن در امتحانات ثلث و آخر‌سال سوال می‌آمد. جمله‌ای به این مضمون که: سلسله صفویه را شاه‌اسماعیل بنیان گذاشت، شاه‌طهماسب تثبیت کرد و شاه‌عباس به قدرت رساند.

به گزار شهروند، آن زمان به دلیل خلاصه‌بودن مطالب کتاب و عدم ذکر جزییات نمی‌دانستیم که لا‌به‌لای پادشاهی این سه شاه مقتدر، دو نفر دیگر نیز برای مدتی بر تخت سلطنت دودمان صفوی تکیه زده‌اند و تصورمان این بود که اسماعیل و طهماسب و عباس پشت‌سر هم به قدرت رسیده‌اند، اما در واقع چنین نیست. در واقع پس از شاه‌طهماسب یکم دو پادشاه دیگر به قدرت رسیدند که کوچکترین شباهتی به اسلاف خود نداشتند. نخست شاه‌اسماعیل دوم و سپس سلطان محمد خدابنده که هر دو پسران شاه‌طهماسب یکم بودند.

تبعید و زندان، پاداش خودسری ولیعهد
امروز مصادف است با سالروز تاجگذاری شاه‌اسماعیل دوم که ٤٤٢‌سال پیش در پی مرگ شاه‌طهماسب رخ داد. شاه‌اسماعیل دوم در واقع سومین پادشاه سلسله صفویه است که از ٩٥٥ تا ٩٥٦ خورشیدی به مدت یک‌سال‌ونیم بر ایران حکومت کرد. اسماعیل دومین پسر شاه‌طهماسب یکم و مادرش زنی از ایل ترکمان بود. این‌که چرا بعد از مرگ شاه‌طهماسب، محمد میرزا یعنی پسر ارشد شاه‌طهماسب به قدرت نرسید، دلیل واضح و مهمی داشت که همانا به نابینابودن او برمی‌گشت.

اسماعیل دوم در زمان سلطنت پدرش طهماسب یکم به حکومت هرات فرستاده شده بود که دلیل این امر به خودسری‌های او و بی‌توجهی به دستوران پدرش برمی‌گشت، اما دورکردن او از مرکز حکومت نیز شاه‌طهماسب را از نگرانی درنیاورد و عاقبت شاه‌صفوی دستور زندانی‌کردن پسرش را صادر کرد. از شانس بد اسماعیل میرزا، شاه‌طهماسب رکورد پادشاهی در دودمان صفوی را با ٥٤‌سال سلطنت شکست و او نیز مجبور شد ٢٠‌سال تمام را در زندان سپری کند.

دخالت سران قزلباش در امر حکومت
پس از مرگ شاه‌طهماسب، امرای قزلباش به سراغ اسماعیل میرزا رفته و او را با عنوان شاه‌اسماعیل دوم بر تخت نشاندند، اما شاه‌اسماعیل دوم که به دلیل گذراندن سال‌های مدید در زندان خلق‌وخویی تند یافته بود، رسم احترام به بزرگان صفوی و سران قزلباش را اعتنایی نمی‌کرد و براساس اقوال تاریخی یک‌سال‌ونیم بعد از تکیه‌زدن بر سریر قدرت به دست امرای قزلباش مسموم شد و درگذشت.

بعد از مرگ شاه‌اسماعیل دوم، برادر نابینای او محمدمیرزا با عنوان سلطان محمد خدابنده بر تخت نشست و ١٠‌سال حکومت کرد. محمد خدابنده به دلیل نابینایی کاملا در مشت سران قزلباش بود و از این جهت پادشاهی ایده‌آل برای بزرگان دولت صفوی به شمار می‌رفت. بعد از یک‌دهه حکومت، سلطان محمد خدابنده از سوی فرزندش عباس میرزا از قدرت کنار زده شد تا بدین ترتیب مقدمات سلطنت شاه‌عباس، مقتدرترین سلطان سلسله صفوی فراهم شود.

bato-adv
مجله خواندنی ها
مجله فرارو
bato-adv
bato-adv
bato-adv
پرطرفدارترین عناوین