یک لایحه ناقص برای حمایت از کودکان

فرارو- بعد از انتشار کودک‌آزاری‌های متعدد طی یک ماه گذشته، فشار افکار عمومی بر مجلس بیش از پیش در خصوص لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان افزایش پیدا کرد و نمایندگان مورد انتقاد‌های شدید فعالان این حوزه و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفتند.

 به گزارش فرارو؛ بعد از تصویب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان دردر اوایل دهه ۸۰ هر نوع آزار جسمانی یا روانی و اخلاقی علیه کودک که سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد، ممنوع اعلام شد، اما مدتی بعد به علت عدم تناسب میان جرایم و مجازات‌ها لایحه حمایت از حقوق کودک مجددا به مجلس ارسال شد و این آغاز یک ماجرای تقریبا ۷ ساله بود.

چراکه در سال ۸۷ لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان با هدف تدوین یک قانون جامع که بتواند با جرائم هم به شکل پیشگیرانه برخورد کند و هم در صورت وقوع جرم برخورد قاطعانه‌ای داشته باشد، توسط قوه قضائیه آماده و در سال ۹۰ به مجلس فرستاده شد، اما متاسفانه تا امروز به تصویب نرسیده است.

این درحالیست که بسیاری از فعالان این حوزه امیدوار بودند که مجلس نهم آن را به تصویب برساند، اما این اتفاق رخ نداد و بعد از روی کار آمدن مجلس دهم تمام تغییراتی که در طول سال‌ها در کمیسیون حقوقی و قضایی روی آن وقت گذاشته بود، کنار گذاشته شد و لایحه دوباره بررسی شد.

اما در این میان اتفاق‌های بسیاری رخ داد و گاه و بی‌گاه اخباری در خصوص کودک‌آزاری منتشر می‌شد که موج جدیدی از انتقاد‌ها را به مجلس ایجاد می‌کرد و کار به آنجایی رسید که معصومه ابتکار در خصوص تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان با علی مطهری نائب رییس دوم و پروانه سلحشوری رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی جلسه‌ای برزار کرد که در این جلسه پروانه سلحشوری تاکید کرد با تمام قوا پیگیر موضوع هستند و موضوع در دستور کار قرار دارد.

بنا بر گفته برخی نمایندگان در این لایحه موضوعات سوء استفاده از کودکان، تجاوز و جلوگیری از رسیدن آنان به حقوقشان، شکنجه جسمی و روحی، ممانعت از تحصیل، نادیده گرفتن عمدی سلامت بهداشت روانی و جسمی، جرم انگاری خرید و فروش کودکان، سوء استفاده از کودکان برای درآمد‌های اقتصادی و سایر موارد مرتبط مورد توجه قرار گرفته است. همچنین وظایف نهاد‌هایی مانند وزارت کشور، آموزش و پرورش، بهزیستی، دادگستری و مجموعه‌های مرتبط با امور کودکان در این لایحه پیش بینی شده است.

با این حال تمام این اقدامات نتوانست افکار عمومی را قانع کند و همانطور که در ابتدا اشاره شد، مجلس مورد انتقاد فعالان این حوزه و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت. یکی از کاربران در این باره نوشت: «چقدر دیگه باید آدم‌های بیمار به خاطر نبودن قانون و عدم حمایت صحیح از کودکان هر جور دلشون میخواد با بچه هاشون رفتار کنن؟ تا کی مجلس میخواد این رو پشت گوش بندازه؟»

زهرا دیگر کاربر شبکه اجتماعی نیز نوشت: «یک روز بی شناسنامه و هویت زندگی کردن، یک شب تجاوز سرپرست، یک بار اجبار به حمل مواد، یک ثانیه تحمل هرزگی‌ها و کثیفی‌های محلات حاشیه... یک کدومشون برای سیاه پوشیدن یک جامعه کافیه، اما سالهاست بچه هامون رو بدون حمایت رها کردیم و هنوز، اولویت مون نیستند.» او همچنین با اشاره به تبعات تاخیر در تصویب این لایحه عنوان کرد: «هر ثانیه‌ی این سال‌هایی که تصویب لایحه حمایت از کودکان به تعویق افتاده، هزاران کودکی نابود شده. بچه‌هایی که میتونستن و میتونن آینده‌ی این سرزمین باشن، مورد سواستفاده و آزار قرار گرفتن و هیچ پروتکل حمایتی براشون وجود نداشته.»

بعد از همه این ماجرا‌ها بالاخره در اوایل هفته جاری طیبه سیاوشی اعلام کرد که این لایحه مراحل پایانى ادارى را طى مى کند و به زودى دردستورکار صحن علنى مجلس قرار خواهدگرفت. او همچنین خبرداد که به محض چاپ لایحه، درخواست تغییردستورصحن و اولویت بررسی لایحه را خواهد داد و امیدوار است که تصویب این لایحه قدمى رو به جلو در جهت کاهش کودک آزارى باشد. همچنین این نماینده مجلس عنوان کرد: «متن لایحه با اخرین اصلاحات در کمیسیون حقوقى وقضایى هنوز چاپ نشده ولى نسخه اول که در دستور کار کمیسیون قرار کرفت چاپ شده و در دسترس همگان است.».

اما گویا با وجود همه این اتفاقات و زمان زیادی که صرف تهیه یک لایحه مناسب برای حمایت از کودکان و نوجوانان شده است، لایحه مورد بحث نواقص زیادی دارد که مورد انتقاد برخی نمایندگان نیز قرار گرفته است. با اینحال طی این مدت منتقدان نتوانستند تاثیر چندانی در اصلاح آن داشته باشد و حالا قرار است این لایحه با نواقص قابل توجهی در صحن علنی مجلس ارائه شود.

در همین خصوص محمدجواد فتحی عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس طی گفتگو با فرارو درباره علل طولانی شدن بررسی این لایحه عنوان کرد: «حجم لوایح و طرح‌هایی که در مجلس مطرح و ارائه می‌شود موجب می‌شود که زمان بررسی آن‌ها طولانی شود. هرچند باید اولویت بندی می‌شود، اما این اولویت‌ها با توجه به فوریت‌های تعریف شده در آئین نامه داخلی مجلس تعیین می‌شود نه به واسطه اهمیت موضوع. زیرا بر اساس این آئین نامه طرح‌های سه فوریتی در اولویت و طرح‌های دو فوریتی و یک فوریتی در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند و بر طرح‌های عادی اولویت دارند. البته به عقیده من این قطعا یک نقص در آئین‌نامه داخلی مجلس است که باید رفع شود.»

وی ادامه داد: «البته این یکی از دلایل است و یکی دیگر از علل تاخیر در طرح‌ها و لوایح تخصصی بودن برخی از این لوایح است که اقتضائات خاص خود را می‌طلبد. به این معنا که باید نظرات مراجع مختلف گرفته شود و بررسی‌های کارشناسی دقیق‌تری در این موارد انجام شود که نهایتا یک مصوبه با کمترین ایراد‌ها باشند. لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان نیز یکی از همین لوایح بسیار پراهمیت است که نیازمند بررسی‌های کارشناسی بسیاری بود.»

او ادامه داد: «اما به عقیده من با تمام این تفاسیر و تاخیر در آماده سازی این لایحه همچنان یک لایحه جامع و کاملی نیست و نواقصی دارد و می‌توانستیم یک قانون قوی‌تر و بهتری ارائه کنیم. اما متاسفانه آنچه که طی این مدت انجام شده و نتیجه‌ش این لایحه بوده؛ نمی‌تواند به طورکامل از حقوق کودکان و نوجوانان حمایت کند و ما هم در کمیسیون قضایی با وجود اینکه بار‌ها بر این اصلاح این نواقص تاکید داشتیم نتوانستیم دیگر همکاران را قانع کنیم.»

این نماینده مجلس در خصوص مشکلات لایحه اظهار کرد: «انتقاد‌های بسیاری به این لایحه وجود دارد، اما یکی از مهمترین مشکلات لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان این است که اینجا بیشتر به جنبه‌های کیفری موضوع پرداخته شده است. در حالی که بحث حمایت از کودکان و نوجوانان جنبه‌های مختلفی از جمله اجتماعی، فرهنگی و خانواده را باید در آن لحاظ می‎کردیم. اما متاسفانه این موضوع در این لایحه بسیار کم‌رنگ است. علاوه بر این نقش نهاد‌های مردم نهاد در این لایحه بسیار ناچیز است و بیشتر جنبه‌های کیفری و مجازات مورد توجه قرار گرفته است.»

وی با بیان اینکه در نمایندگان می‌توانستند در این لایحه از نهاد‌های مردمی استفاده بیشتری ببرند عنوان کرد: «ما باید نقش مدرسه‌ها و NGO‌ها را در این لایحه پررنگ‎تر می‌کردیم. به هرحال در کشور نهاد‌های فرهنگی و اجتماعی و تربیتی بسیاری هستند که می‌توانند در اجرای بهتر این قانون تاثیر بسزایی داشته باشند؛ بنابراین با توجه به اینکه این نهاد‌ها تاحدود زیادی نادیده گرفته شده است، جنبه‌های پیشگیرانه در این لایحه بسیار کم‌رنگ است و صرفا مقابله و کیفری توجه شده است.»

او درباره جو حاکم بر مجلس درخصوص این لایحه گفت: «به عقیده من جو مجلس به گونه‌ای است که به احتمال زیاد کلیات این لایحه تصویب خواهد شد، اما همانطور که عرض کردم‌ای کاش یک کار کارشناسی درست و جامع انجام می‌شد که مجبور نشویم بعد از مدتی به دنبال اصلاح این مصوبه و قانون باشیم. پیش‌بینی من این است این مصوبه نمی‌تواند بسیاری از آسیب‌های اجتماعی کودکان به قوت خودش باقی خواهد ماند و این مصوبه آن‌ها را برطرف نمی‌کند.»

فتحی در پاسخ به این سوال که اخیرا اخبار زیادی در خصوص کودک‌آزاری منتشر شده است آیا این مسئله می‌توان موجب شود که بررسی لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان زودتر انجام شود، عنوان کرد: «الان هم این لایحه در نوبت است و به احتمال زیاد طی یک یا دوماه آینده به صحن می‌رسد، اما همانطور که گفتم خیلی لایحه تاثیرگذار و امیدوار کننده‌ای نیست. با اینحال فکر نمی‌کنم که دوباره به کمیسیون برگردد و جزئیات آن تغییری کند؛ بنابراین نهایتا تا دواه دیگر این لایحه تبدیل به قانون خواهد شد.»