مقامهای آمریکایی میگویند هواپیماهای آمریکایی و روسی بر فراز آسمان سوریه با یکدیگرتماس مستقیم برقرار کردند تا نشان دهند که در تحولات سوریه با یکدیگر همکاری دارند. به گزارش الجزیره، مقامهای روسی روز سهشنبه اعلام کردند که جنگندههایشان برای اولین بار با هماهنگی «نمایندگان اپوزیسیون» 24 هدف را در سوریه مورد حمله قرار دادند. الجزیره میافزاید: این «نمایندگان اپوزیسیون» همانهایی هستند که با دولت بشار اسد در حال نبرد هستند. آندری کارتاپولوف، یک مقام ارشد ستاد مشترک ارتش روسیه، گفته است آن کشور با «رهبران اپوزیسیون سوریه» و «فرماندهان نبردهای زمینی از چند گروه مسلح» برای هدفیابی و حملات تازهاش ارتباط برقرار کرده است. او میگوید مخالفانی که با روسیه همکاری کردهاند «با وجود چهار سال اختلاف با دولت سوریه» و بهخاطر «حفظ یکپارچگی سوریه و نابودی گروه حکومت اسلامی و دیگر گروههای تروریستی» با مسکو همکاری کردهاند. ژنرال کارتاپولوف افزوده است مسکو حاضر به همکاری با «همه گروههای میهنپرست سوری که در حال نبرد با گروه حکومت اسلامی و جبههالنصره هستند» است.
الجزیره میافزاید: چند ساعت بعد پنتاگون اعلام کرد که جنگندههایش بر فراز آسمان روسیه با جنگندههای روسی ارتباط مستقیم برقرار کردند و این اولین تلاش از این دست از سوی روسیه – آمریکا برای تضمین همکاری و جلوگیری از اصطکاک میان آنها است. واشنگتن و مسکو در 20 اکتبر توافقنامهای امضا کردند که قواعدی برای جلوگیری از برخورد خلبانانشان تعیین میکرد. خلبانان دو کشور چند بار در هوا به یکدیگر نزدیک شدند به گونهای که احتمال برخورد یا نبرد هوایی میان آنها دور از انتظار نبود. ائتلاف آمریکایی علیه داعش مواضع این گروه را از دسامبر 2014 هدف حملات خود قرار داده است اما نیروهای روسی از 8 مهرماه 94 نه تنها مواضع داعش بلکه طیف گسترده از گروههای به اصطلاح اسلامگرا و متحدان سوری آمریکا را هدف قرار داده است.
هماهنگی میان طرف روسی و آمریکایی در زمانی است که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز گذشته با استفان دمیستورا نماینده دبیر کل سازمان ملل در امور سوریه در مسکو دیدار کرد. این دو هفته گذشته در وین دیدار کرده بودند. حاضران در نشست وین توافق کردند که از سازمان ملل بخواهند تا میان رژیم و مخالفانش برای زمینهسازی جهت یک قانون اساسی جدید و انتخابات میانجیگری کند. این تصور پیش آمده که حضور نظامی روسیه در شامات به معنای حفظ اسد در قدرت است. روسها اما نظر دیگری دارند. سخنگوی وزارت خارجه روسیه، در پاسخ به پرسشی درباره اهمیت بقای بشار اسد در قدرت برای مسکو، گفته است: «ما هرگز نگفتهایم که بقای بشار اسد برای ما اساسی و جزو اصول است. بلکه آنچه ما گفتهایم این است که تغییر رژیم در سوریه میتواند به فاجعهای محلی یا منطقهای تبدیل شود و تنها مردم سوریه میتوانند درباره سرنوشت بشار اسد تصمیم بگیرند.»
به گزارش رویترز، ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز سهشنبه در نشستی مطبوعاتی در پاسخ به سوال یک خبرنگار در این باره که آیا حفظ بشار اسد در قدرت، اصلی مهم و بیچون و چرا برای روسیه است، گفت: «به هیچوجه. ما هرگز نگفتیم که حفظ اسد در قدرت اصلی حیاتی است.» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در ادامه گفت: «با اینحال یک تغییر رژیم دیگر در خاورمیانه فاجعهبار خواهد بود و میتواند تمام منطقه را تبدیل به یک سیاهچال کند.» این سخن نزد اپوزیسیون سوری اینگونه تعبیر شده است که مسکو مخالفتی با رفتن اسد ندارد.
جبهه متحد
به گزارش الجزیره و خبرگزاری فرانسه، روسیه پیشنهاد کرده است که میزبان برگزاری دیداری میان نمایندگان حکومت مرکزی سوریه و گروهی از اپوزیسیون باشد. مسکو میگوید فهرست نمایندگان اپوزیسیونی که با آنها همکاری میکند را در اختیار عربستان و آمریکا میگذارد. قرار است این نشست هفته آینده در مسکو برگزار شود. مسکو میگوید: «گروههای هماهنگی کاری» را با هدف تقویت مبارزه با داعش تشکیل داده اما هویت افراد و سازمانهای دخیل پنهان نگه داشته شده است. در همین ارتباط وزارت دفاع روسیه میگوید: «این همکاری نزدیک به ما اجازه میدهد که تلاش نیروهای دولتی با نیروهای میهنی در سوریه که قبلا اپوزیسیون بودند و اکنون بهعنوان جبههای متحد علیه دشمن مشترک عمل میکنند را وحدت بخشیم.» به گزارش الجزیره، مسکو میگوید از 30 سپتامبر به این سو روسیه اهدافی را در سوریه هدف قرار داده است. این گزارش به نقل از مقامهای روسی مینویسد 2084 هدف در 1631 منطقه از جمله 52 کمپ آموزشی و 287 پست فرماندهی از سوی مسکو هدف قرار گرفته و «تلفاتی جدی به تروریستها» وارد کرده است.
با تمام این تفاسیر، خبرگزاری رویترز مینویسد که سخنان مقامهای روسی مبنی بر همکاری با مخالفان اسد میتواند نشانهای از «انشعاب میان مسکو و تهران» در موضع مشترک در حمایت کامل از بشار اسد باشد. لاوروف هفته گذشته گفته بود اگر «ارتش آزاد سوریه» بخواهد، نیروهای نظامی روسیه میتوانند از آنها نیز در حمله علیه مواضع داعش پشتیبانی هوایی کنند. رویترز میافزاید؛ روسیه در هفتههای اخیر و بعد از نشست وین و نشست دوجانبه سرگئی لاوروف و جان کری، وزرای امور خارجه روسیه و آمریکا، برای رایزنی در مورد حل بحران سوریه، موضع نرمتری را نسبت به حفظ یا عدم حفظ بقای بشار اسد در قدرت اتخاذ کرده است. بیجهت نیست که «گرِگ بوتللو»، گزارشگر سیانان مینویسد: «مواضع روسیه، پنجرهای به سوی خروج اسد از قدرت گشوده است.»