WTO؛ نوشدارو یا تیر خلاص بر پیکر تولید

فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «مشکل اقتصاد ایران با پیوستن یا نپیوستن به WTO حل نمی شود. مشکل اقتصاد ایران به مدیریت نابخردانه آن برمی گردد. اگر نظام تصمیم گیری ما در چارچوب منافع ملی بیاندیشد و منافع ملی مردم ایران مدنظر نظام تصمیم گیری کلان اقتصادی کشور قرار بگیرد قطعا ما موفق خواهیم بود.»

در مراسم روز ملی صادرات، ولی‌الله افخمی راد رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی در دستور کار جدی دولت قرار دارد، گفت: از طرف سازمان تجارت جهانی، چراغ سبز لازم برای پیوستن ایران به این سازمان داده شده است و وزارت امور خارجه موضوع را دنبال می‌کند. این مقام مسئول با بیان اینکه ایران ١٠ سال است كه عضو ناظر سازمان تجارت جهانی است، گفت: اما اقدامات اولیه را نیز هنوز انجام نداده‌ایم؛ درحالی‌ که افغانستان و عراق مراحل اولیه را در این ارتباط طی کرده‌اند.

هرچه دیرتر به بازار بین المللی وارد شویم عقب تر خواهیم ماند
دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «بنده با پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی کاملا موافق هستم. در سال های اخیر ایران به شدت از اقتصاد جهانی دور شده است. به لحاظ مراودات بین المللی که یک شاخص اساسی است میزان تجارت بین المللی ایران نسبت به وسعت و جمعیت آن در دنیا بسیار ناچیز است که دلیل اصلی آن کاهش شدید مبادلات اقتصادی ایران با جهان در سال های اخیر است.»

وی ادامه داد: «بخشی از علت این موضوع عوارض ناشی از تحریم و بخشی دیگر ناشی از سیاست های نابخردانه اقتصادی است که در دولت گذشته در پیش گرفته شده بود.»

این استاد دانشگاه با بیان اینکه یکی از مشکلات اصلی اقتصاد ایران بسته بودن بازارهای بین المللی بر روی آن است گفت: «من امیدوارم با اجرا شدن برجام زمینه برای پیوستن ایران به بازار اقتصاد جهانی فراهم شود.»

پازوکی خاطرنشان کرد: «البته مشکل اقتصاد ایران با پیوستن یا نپیوستن به WTO حل نمی شود. مشکل اقتصاد ایران به مدیریت نابخردانه آن برمی گردد. اگر نظام تصمیم گیری ما در چارچوب منافع ملی بیاندیشد و منافع ملی مردم ایران مدنظر نظام تصمیم گیری کلان اقتصادی کشور قرار بگیرد قطعا ما موفق خواهیم بود.»

وی ادامه داد: «اگر مشکلات اقتصادی ایران را 100 بگیریم فقط 20 درصد آن ناشی از تحریم ها است و 80 درصد آن به مدیریت کلان اقتصادی و نظام تصمیم گیری بر می گردد.»

وی افزود: «لذا همانطور که عرض شد در شرایط کنونی یکی از مشکلات اقتصاد ایران بسته بودن بازارهای بین المللی بر روی آن است و WTO زمینه را برای پیوستن به باشگاه اقتصاد جهانی فراهم می کند. لذا باید زمینه را برای پیوستن به WTO فراهم کرد.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که ایران چه کالای قابل رقابتی با محصولات مشابه خارجی تولید می کند که از پیوستن به WTO منتفع شود و آیا این الحاق موجب از بین رفتن همین صنعت و تولید کنونی ایران نمی شود؟، گفت: «اگر با دیدگاه سنتی به موضوع نگاه کنیم صحبت شما درست است. اما به نظر من ما باید به هر صورت تولیدات صنعتی خود را به سمت رقابت پذیر شدن ببریم تا بتوانیم در بازار جهانی نقش خود را پیدا کنیم.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اقتصاد ایران دو مزیت اساسی دارد که می تواند به سمت این نقش حرکت کند. اول نیروی کار تحصیل کرده و بسیار ارزان و دوم انرژی ارزان که علی رغم افزایش قیمت در سال های اخیر هنوز قیمت انرژی در ایران زیر 50 درصد فوب خلیج فارس است.»

وی ادامه داد: «لذا با توجه به این دو مزیت می توان به انتقال تکنولوژی پیشرفته و حتی اگر لازم شد مدیران فنی خارجی به ایران جهت انتقال دانش فنی و افزایش بهره وری و تولید اقدام کرد.»

وی افزود: «با تولید کالاهای خارجی در ایران می توان ایجاد اشتغال کرد و به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی ایران و دسترسی به آبهای آزاد هزینه حمل و نقل تولیدات جهت صادرات نیز کاهش خواهد یافت.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که آیا پس قبول دارید با پیوستن به WTO تولیدات و صنعت کنونی ایران از بین خواهد رفت؟، گفت: «البته نباید اجازه داد چنین اتفاقی روی دهد و ما باید به تولید کمک کنیم.»

وی ادامه داد: «شما ببینید به طور مثال 40 سال قبل که ما پیکان تولید می کردیم کره جنوبی دوچرخه هم تولید نمی کرد؛ اما امروز کره جنوبی بعد از جنرال موتورز و تویوتا سومین کمپانی بزرگ صنعت تولید خودرو است. کره جنوبی اکنون شرکت هایی همچون ال جی، سامسونگ، کیا موتورز و هیوندا دارد که در استانداردهای بین المللی هستند؛ اما در ایران یک شرکت با استاندارد بین المللی وجود ندارد.»

وی افزود: «بنابراین بحث من این است که ما باید به بازار جهانی بپیوندیم و هرچه دیرتر به این بازار وارد شویم عقب تر خواهیم ماند.»

پازوکی گفت: «به نظر من دولت آقای روحانی در شرایط کنونی که فضای بین المللی بعد از برجام مناسب شده است اگر سیاست تجاری برد - برد با جهان غرب (آمریکا، اتحادیه اروپا، کانادا، استرالیا و ژاپن) را در پیش بگیرد قطعا ما حرفی برای گفتن خواهیم داشت و این سیاست به معنای انتقال دانش فنی و تکنولوژی است.»

وی ادامه داد: «اکنون طبق گزارش عملکرد برنامه چهارم و پنجم، بهره وری در اقتصاد ایران به شدت پایین است و حلقه مفقوده آن دانش فنی و تکنولوژی است.»

وی افزود: «بنابراین ما دو سیاست داریم. اگر سیاست بسته بودن اقتصاد را در پیش بگیریم به سمت کره شمالی می رویم که تولید ناخالص ملی آن 50 میلیارد دلار است و اگر سیاست باز بودن اقتصاد را در پیش بگیریم به سمت کره جنوبی می رویم که تولید ناخالص ملی آن 1023 میلیارد دلار است و سالانه بیش از 200 میلیارد دلار صادارت صنعتی دارد.»

پازوکی تصریح کرد: «به نظر من اگر سیاست ارتباط با جهان غرب در دستور کار مسئولان بخش تجارت بین الملل ایران قرار بگیرد ما قطعا می توانیم در تجارت جهانی نقش بسزایی داشته باشیم که این موضوع حتی می تواند به امنیت ملی ایران کمک کند.»

پیوستن به WTO تیر خلاصی بر پیکر نیمه جان تولید است
اما دکتر حسین راغفر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «نگرانی درباره پیوستن به سازمان تجارت جهانی یک نگرانی کاملا جدی است؛ از این جهت که ما بدون آنکه برنامه روشنی برای بخش تولید داشته باشیم، در پیوستن به این سازمان صرفا به جنبه های تجارت توجه می کنیم.»

وی ادامه داد: «حتی در شرایط کنونی که ما هنوز وارد WTO نشده ایم تمام تلاش ها برای جامه عمل پوشاندن به تعهداتی است که بر ما بار خواهند کرد. یعنی به نظر می رسد تصوری وجود دارد مبنی بر اینکه چنانچه ما درهای اقتصاد را باز کنیم و تعرفه ها را برداریم احتمالا وضعیت اقتصاد کشور بهبود پیدا خواهد کرد؛ در حالی که این تصور در شرایط کنونی ایران کاملا اشتباه است.»

وی افزود: «اگر ظرفیت های لازم را برای رشد موقعیت تولید و به خصوص تولیدات صنعتی فراهم نیاوریم عملا کشور به بهانه تامین شرایط سازمان تجارت جهانی تبدیل به یک بازار بزرگ خواهد شد و همین فعالیت های تولیدی اندکی که در کشور وجود دارد نیز از بین خواهد رفت.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «نکته مهم این است که وزارت صنعت، معدن و تجارت باید ابتدا به این سوال پاسخ دهد که برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی و حفظ منافع تولید در داخل کشور چه اقداماتی انجام داده است؟ که البته تا آنجا که بنده اطلاع دارم عملا هیچ اقدامی برای حفظ بنیان های تولید در کشور انجام نگرفته است.»

وی ادامه داد: «آنچه سیاست گذاران بخش اقتصادی کشور توجه دارند صرفا تامین شرایط سازمان تجارت جهانی است. لازم به توضیح است که بسیاری از کشورها از جمله هند و چین هنگامی که قصد داشتند به WTO بپیوندند در فرایندهای چانه زنی از این سازمان فرصت گرفتند برای آنکه صنایع آنها بتواند از یک قوت کافی برخوردار شود و سپس این صنایع را در داخل با برنامه ریزی دقیق و حمایت هایی که طی فرصت گرفته شده انجام دادند به موقعیت های قابل رقابت در بازارهای جهانی ارتقا دادند.»

وی افزود: «ما هیچ برنامه ای برای استراتژی توسعه صنعتی در کشور نداریم و اصلا قرار است از کدام صنایع حمایت کنیم و با چه برنامه ای؟ اینکه WTO به ایران چراغ سبز نشان داده خیلی طبیعی است چرا که یک بازار 80 میلیونی در ایران و یک بازار 400 میلیونی با کشورهای اطراف می تواند فرصت خوبی را از طریق ایران برای تولیدکنندگان خارجی فراهم کند.»

راغفر تصریح کرد: «لذا با توجه به اینکه هیچ برنامه ای برای حمایت از صنعت داخلی وجود ندارد، پیوستن ایران به WTO در شرایط کنونی به منزله تیر خلاصی بر پیکر نیمه جان تولید کشور خواهد بود.»