تاثیر انتصاب عادل الجبیر بر مناسبات تهران - ریاض

فرارو- مناسبات تهران – ریاض قرار نیست به این زودی‌ها بهبود پیدا کند؛ این را تحولات اخیر و خانه تکانی پادشاه در ساختار حکومت آل سعود به خصوص با انتخاب عادل الجبیر به عنوان وزیر خارجه جدید، نشان می‌دهد.

به گزارش فرارو، بامداد چهارشنبه در اقدامی غیر منتظره، پادشاه عربستان ترکیب حاکمیت این کشور را تغییر داد و ولیعهد، ولی ولیعهد، وزیر خارجه و شماری از وزرا و مقامات کابینه را تغییر داد.

سلمان ابتدا در حکمی «مقرن بن عبدالعزیز» را از ولی‌عهدی و نائب‌رئیسی شورای وزیران (کابینه) کنار گذاشت و «محمد بن نایف» را به عنوان ولی‌عهد جدید معرفی کرد. سلمان در حکم خود مدعی شده است که مقرن به درخواست خود از ولی‌عهدی انصراف داده است.

پادشاه عربستان در حکمی دیگر پسر جوان و وزیر دفاع و فرمانده عملیات عربستان علیه یمن «محمد بن سلمان»، را به عنوان «جانشین ولی‌عهد» معرفی کرد تا پیش‌بینی‌ها مبنی بر احتمال کودتای داخلی محمد بن سلمان برای قبضه قدرت، تحقق یابد.

اما در مهم‌ترین تغییر که می‌تواند نقشی مستقیم در مناسبات تهران – ریاض ایفا کند انتصاب وزیر خارجه جدید پس از ۴۰ سال است.

پادشاه عربستان «سعود الفیصل» که به مدت ۴۰ سال وزیر خارجه این کشور بود را از سمت خود کنار گذاشت و «عادل الجبیر» سفیر عربستان در آمریکا را جایگزین او کرد. فردی که حداقل در داخل ایران با مواضع ضد ایرانی‌اش معروف شده است.
 
عادل الجبیر کیست؟
عادل بن احمد الجبیر، یکم فوریه سال ۱۹۶۲ میلادی (۱۲ بهمن ۱۳۴۰) در یک خانواده از استان مجمعه در روستای «حرمه» در منطقه «سدیر» و در خانه‌ای که نه آب داشت و نه برق متولد شد.

از میان بستگان خانواده جبیری جز شیخ محمدبن ابراهیم جبیر که مشاغل مختلفی همچون رئیس دیوان مظالم، رئیس مجلس شورا و وزارت عدلیه برعهده داشت بقیه در عربستان سمت‌های مهم نداشتند. به همین دلیل این خانواده در مجموع جزو خانواده‌های سر‌شناس عربستان محسوب نمی‌شدند.

با این حال پدرش کارمند بخش رایزنی فرهنگی عربستان سعودی در آلمان بود و به واسطه شغل پدر او از کودکی در غرب زندگی و بعد تحصیل کرد.

عادل پس از آنکه تحصیلات پایه خود را در آلمان گذراند به آمریکا رفت و مدرک کارشناسی‌اش را در دو رشته اقتصاد و علوم سیاسی از دانشگاه شمال تگزاس و مدرک کار‌شناسی ارشد را در رشته روابط بین‌الملل از دانشگاه جورج تاون واشنگتن دریافت کرد.

شاید به دلیل همین حضور طولانی در غرب سبب شده است که عادل‌الجبیر به خوی و خصلت غربی‌اش بر عربی‌اش چربش پیدا کند که اتفاقا این غلبه خصلت غربی بر عربی بعد‌ها به سکوی پرتابی تا رسیدن به سمت وزیر خارجه تبدیل شد.

اساسا ورود او به دستگاه سیاست خارجی آمریکا به مدد تسلطش به زبان انگلیسی و آشنایی به فرهنگ غربی و آمریکایی امکان پذیر شد.

در سال ۱۹۸۶ به خاطر آنکه الجبیر به راحتی انگلیسی حرف می‌زد، توانست اعتماد سفیر وقت عربستان سعودی در واشنگتن (بندر بن سلطان) را به خود جلب کند و ابتدا به عنوان یک کارمند محلی در دفتر نمایندگی عربستان سعودی در سازمان ملل استخدام شد و بعد از طرف بندر بن سلطان به سمت دستیار مخصوص او منصوب شد. الجبیر در سال ۱۹۹۹ رئیس بخش رسانه‌های سفارت شد.

وقوع حادثه یازده سپتامبر اگرچه در ابتدا برای عربستان به دلیل تابعیت مظنون درجه اول واقعه یعنی بن‌لادن دردسرساز شد اما برای الجبیر فرصتی دوباره برای ترقی شد چرا که او باز به دلیل تسلط به زبان انگلیسی و آشنایی‌ کامل به رسانه‌های آمریکایی، سخنگوی سفارت عربستان شد.

عادل الجبیر پس از استعفای پیچیده و نامعلوم شاهزاده «ترکی فیصل» (که ۱۵ ماه سفیر عربستان در امریکا بود) در سال ۲۰۰۷ در برابر چشمان بهت‌زده بسیاری از شاهزادگان سعودی، به عنوان سفیر جدید عربستان به وزارت خارجه آمریکا معرفی شد. سفارت عربستان در آمریکا یکی از مهم‌ترین مناسب عربستانی‌ها به شمار می‌آید.

مواضع ضد ایرانی عادل الجبیر
چندی پس از این انتصاب عدال الجبیر مواضع ضد ایرانی خود را علنی کرد. بر اساس یکی از اسناد ویکی‌لیکس، در ۲۰ نوامبر سال ۲۰۰۷ عادل الجبیر در ضیافت نهاری میزبان سفیر جدید آمریکا در عربستان بود که در این ضیافت او موضع تندی علیه ایران اتخاد کرد.

الجبیر ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران را برای عربستان یک فاجعه خواند و به جانشین سفیر (آمریکا) گفت: حالا زمان مقابله با ایران است. او مدعی شد که ایران عامل مشکلاتی است که آمریکا و عربستان در سال‌های اخیر با آن در منطقه مواجه شده‌اند و هیچ کس تا حالا جلوی آن‌ها نایستاده است.

در ادامه این سند آمده است که عادل الجبیر خواستار یک نمایش قدرت از سوی آمریکا، برای توقف آنچه سیاست‌های توسعه‌طلبانه ایران و برنامه هسته‌ای‌اش خواند شد.

اما اوج مواضع ضد ایرانی عادل الجبیر در سناریو طرح ترورش توسط جمهوری اسلامی ایران به نمایش در آمد. سناریویی که با پایانی باز و بدون مشخص شدن نتیجه‌اش خاتمه یافت.

در سال ۲۰۱۱ و در اوج تنش در خاورمیانه به واسطه بروز جنگ داخلی در سوریه و ناکامی آمریکا در صدور قطعنامه مورد نظر خود در شورای امنیت و عدم توانایی در مهار جمهوری اسلامی ایران برای عدم ایفای نقش در کنار حکومت بشار اسد در اقدامی به نظر هماهنگ شده میان واشنگتن و ریاض، جمهوری اسلامی ایران متهم به ترور عادل الجبیر سفیر عربستان در آمریکا شد.

۱۹ مهر ۱۳۹۰ (۱۱ اکتبر ۲۰۱۱ میلادی) اریک هولدر وزیر دادگستری آمریکا با حضور در جمع خبرنگاران یک شهروند ایرانی-آمریکایی به نام «منصور ارباب‌سیر» و یک شهروند دیگر ایرانی به نام علی غلام شکوری که افسر ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران معرفی شد - که به ادعای وزیر در حال ارتباط ‌گیری، طراحی و پرداخت پول به کارتل لوس زتاس، یک کارتل مواد مخدر اهل مکزیک بود- را به ترور عادل الجبیر، سفیر ریاض در واشنگتن متهم کرد.

این سناریو ساختگی موجی تازه علیه جمهوری اسلامی ایران از سوی سعودی‌ها و آمریکایی‌ها به راه انداخت انداخت. ادعایی که به شدت از سوی مقامات ایران تکذیب شد. در ‌‌نهایت هم تلاش آمریکا و عربستان برای محکوم کردن ایران در مجامع بین المللی به خصوص سازمان ملل متحد راه به جایی نبرد و عملا سناریو ساختگی شکست خورد.

در تجاوز اخیر عربستان به یمن هم عادل الجبیر از نخستین مقامات سعودی بود که آن عملیات طوفان قاطعیت خواند و مدعی شد که دخالت ریاض در یمن تنها برای برقراری امنیت در این کشور و جلوگیری از نقشی ایران در روند سیاسی یمن است.

بر این اساس نگاهی به مواضع این دیپلمات سعودی که به تازگی جانشین سعود الفیصل شده است نشان می‌دهد که قرار است‌‌ همان راهی در روابط با جمهوری اسلامی ایران پیش گرفته شود که در گذشته سلف عادل الجبیر پیش گرفته بود و همچنان تنش در روابط با ایران از سعودی‌ها حکم فرما باشد.