آیا مذاکرات آلماتی گامی رو به جلو و مثبت بود؟

فرارو- یک کارشناس مسائل بین الملل اظهار کرد: «مذاکرات آلماتی به لحاظ تاکتیکی گامی رو به جلو و مثبت بوده اما به لحاظ راهبردی هنوز مشخص نیست.»

یک مقام آمریکایی جزئیاتی تازه از بسته پیشنهادی کشورهای ۱+۵ به ایران در مذاکرات آلماتی قزاقستان را بازگو کرد.

به گفته این دیپلمات آمریکایی در این بسته پیشنهادی، طرف غربی کنترل فعالیت غنی‌سازی 20 درصدی ایران، تعلیق فعالیتهای جاری در تأسیسات هسته‌ای فوردو، افزایش پادمان‌های هسته‌ای و شفافیت بیشتر در فعالیت‌های بازرسی آژانس را خواستار شده بود. همچنین بسته پیشنهادی جدید، برخلاف بسته قبلی به ایران اجازه می‌دهد مقدار کافی از سوخت غنی‌شده 20 درصدی که برای مقاصد پزشکی لازم است را تولید و ذخیره کند.

به گفته این دیپلمات آمریکایی طرف غربی در مقابل این مطالبات وعده داده است برخی از تحریم‌ها علیه تهران را لغو کند که البته کاهش تحریم‌ها فعلاً تحریم‌های نفتی یا مبادلات مالی را شامل نمی‌شود، بلکه ناظر به تحریم‌های دیگری است که آمریکا و اتحادیه اروپا وضع کرده‌اند.

جاوید قربان اوغلی مدیرکل پیشین آفریقای وزارت خارجه در گفتگو با فرارو گفت: «به اعتقاد من خانم اشتون در کنفرانس خبری پس از مذاکرات بسیار محتاطانه ظاهر شد و عنوان کرد خبرنگاران اجازه دهند که فعلا درباره جزئیات مذاکرات چیزی نگوید و به این مسئله اکتفا کرد که اگر آقای جلیلی اعلام کردند مذاکرات مثبت بوده، این خوب است.»

وی ادامه داد: «لذا من فکر می کنم غربی ها خیلی با خویشتن داری با مسئله برخورد می کنند و تصور می کنم اگر ایران هم به جای کُری خواندن و اینکه عنوان شود غربی ها به دیدگاههای ایران نزدیک شده اند، کمی خویشتن دارانه رفتار کند بهتر است.»

وی خاطرنشان کرد: «چون مهم نیست که کدام طرف به دیدگاه دیگری نزدیک شده است؛ بلکه مهم این است که با رویکرد برد – برد مذاکرات به انجام برسد و در عین حال هیچ کدام از طرفین به دنبال این نباشد که طرف مقابل را شرمنده و شرمسار کند.»

سفیر پیشین ایران در افریقای جنوبی گفت: «بالاخره غربی ها اقدامات خصومت آمیزی علیه ایران انجام داده و تحریم هایی وضع کرده اند؛ اما واقعیت این نبوده که فقط غربی ها مقصر بوده اند، ما هم نباید از یاد ببریم که اکنون عنوان می کنیم غنی سازی 20 درصد قابل مذاکره است؛ اما در گذشته با لحن و ادبیات دیگری صحبت کرده و مسائلی چون مدیریت جهانی و جهان عاری از سلاح هسته ای را مطرح می کردیم.»

وی گفت: «مسئله این است که اکنون یکسری قطعنامه تحریمی علیه ایران وجود دارد و ما اگر واقع بین باشیم باید بدانیم این قطعنامه ها یک شبه لغو نمی شود.»

وی افزود: «چنانکه از سال 2003 که آمریکایی ها کشور عراق را اشغال کردند و با اینکه اکنون دولت جدیدی در این کشور شکل گرفته، اما هنوز تمام قطعنامه هایی که در زمان رژیم دیکتاتور صدام علیه این کشور وضع شده بود لغو نشده است.»

وی تصریح کرد: «بنابراین اینکه بگوییم باید تمام تحریم ها یک شبه لغو شود امکان ندارد و واقع بینی این است که طبق همان طرح گام به گام روسیه در مقابل هر قدم ما آنها یک قدم بردارند. این رویکرد منجر به یافتن چارچوب اولیه تفاهم می شود.»

قربان اوغلی اظهار کرد: «نکته دوم این است که ما باید ادبیاتی که به دنبال شرمنده کردن طرف مقابل است را کنار بگذاریم. چرا که شرمندگی باعث واکنش طرف موردنظر می شود. این واکنش یا به صورت رسمی از سوی خانم اشتون خواهد بود و یا یکی دیگر از اعضای 1+5 واکنش نشان خواهد داد.»

وی با بیان اینکه این توصیه ای یک طرفه نیست؛ بلکه دوطرفه است گفت: «غربی ها هم شاید اشتباه کردند که در گذشته خواستار تعلیق غنی سازی، تعطیلی فردو و انتقال ذخایر اورانیوم 20 درصد غنی شده ایران به خارج از کشور شده بودند.»

وی ادامه داد: «معلوم بود که این خواسته ها به نتیجه نمی رسد؛ زیرا نوعی زیاده خواهی بود که آنها گمان می کردند ایران بدلیل موضع ضعف ناشی از تحریم ها و مشکلات اقتصادی این خواسته ها را قبول می کند؛ اما باید گفت هیچ دولتی ولو اینکه در شرایط خیلی سخت باشد تحقیر ملی را نمی پذیرد.»

مدیرکل پیشین افریقای وزارت خارجه تاکید کرد: «بنابراین خواسته های غربی ها خواسته های غیرمنطقی بوده و اینکه اکنون پس از مذاکرات آلماتی گفته شود دیدگاه آنها به دیدگاه ما نزدیک شده است نیز درست نیست.»

قربان اوغلی گفت: «اگر جزئیاتی که از سوی منابع غربی پیرامون مذاکرات آلماتی اعلام شده حقیقت داشته باشد قدم مثبتی است؛ اما اینکه طرف ایرانی در مقابل چه درخواست هایی داشته است بنده اطلاع ندارم.»

وی ادامه داد: «بهتر است آقای جلیلی مقداری مردم خود را محرم بداند و اطلاعاتی پیرامون طرح مورد نظر ارائه دهد که شامل چه مواردی بوده تا بتوان تحلیل دقیقی ارائه داد.»

وی افزود: «با این حال با اطلاعات اندکی که طرفین درباره محتوای مذاکرات آلماتی داده اند می توان گفت پایه این مذاکرات همان طرح گام به گام روسیه است.»

این کارشناس مسائل بین الملل اظهار کرد: «به اعتقاد من موفقیت چشمگیری در این دور از مذاکرات بدست نیامده است؛ ولی به لحاظ تاکتیکی قدمی رو به جلو برداشته شده که اگر دو طرف واقع بینانه با مسئله برخورد کنند می توان به آینده امیدوار بود.»

وی ادامه داد: «به نظر من ایران از سیاست گذشته خود که نفی قاطعانه پیشنهادات غربی ها بود به هر دلیل برگشته و نرمش های لازم را نشان داده است؛ اگرچه ممکن است در زبان تبلیغاتی عنوان شود دیدگاه غربی ها به دیدگاه ایران نزدیک شده است.»

قربان اوغلی با تاکید بر اینکه اصلا مهم نیست دیدگاه کدام طرف به دیدگاه دیگری نزدیک شده است خاطرنشان کرد: «مهم این است که اولا طرفین بپذیرند این مسئله تنها از طریق دیپلماتیک قابل حل است و دوم اینکه رویکردی برد – برد در مذاکرات دنبال شود و طرفین به دنبال کُری خواندن و شرمنده کردن طرف مقابل نباشند.»

وی در پایان تاکید کرد: «مذاکرات آلماتی به لحاظ تاکتیکی گامی رو به جلو و مثبت بوده اما به لحاظ راهبردی هنوز مشخص نیست.»