حقوق کارگران ۱۴۰۴؛ منتظر معجزه باشیم؟

فرارو – ماراتن تعیین دستمزد کارگران آغاز شده و سه گروه حاضر در آن تا روز‌های آخر سال فرصت دارند به راه‌حلی میانه دست پیدا کنند. 

به گزارش فرارو؛ حقوق کارگران در سال ۱۴۰۴، پس از نشست شورای عالی کار متشکل از نمایندگان جامعه کارگری و کارفرمایان و با ریش‌سفیدی دولت مشخص خواهد شد. مجلس اصرار داشت، مسئولیت تعیین حقوق کارگران را به‌عهده بگیرد، اما امسال هم از دور نظاره‌گر خواهد بود. در این سو کارگران امیدوار هستند حداقل دستمزد سال ۱۴۰۴، به منظور جبران تورم و افزایش هزینه‌های زندگی، افزایش قابل توجهی داشته باشد. علاوه بر حداقل دستمزد، آنها چشم به مزایای دیگری مانند حق مسکن، حق عائله‌مندی، حق اولاد و بن خواربار دارند. پیش‌بینی می‌شود چانه‌زنی نمایندگان جامعه کارگری و کارفرمایان حداقل تا نزدیک عید ادامه پیدا کند و آنچه تا آن روز می‌خوانیم و می‌شنویم، چیزی بیشتر از گمانه‌زنی یا نهایتا اهرم فشار یکی از طرفین نخواهد بود.

نقش سبد معیشت در محاسبه حقوق کارگران

سبد معیشت، نقش مهمی در مذاکرات تعیین حداقل دستمزد و سایر مزایای کارگران دارد. نماینده کارگران معمولا محاسبات مربوط به این بخش را انجام می‌دهند و تلاش می‌کنند از آن به عنوان اهرم فشار در جلسات تعیین دستمزد بهره ببرند.

محاسبات مربوط به سبد معیشت کارگران با چالش‌های زیادی رو‌به‌رو می‌شود؛ عدم شفافیت در ارائه آمار و اطلاعات مربوط به هزینه‌های زندگی، تورم بالا و نوسانات اقتصادی، مواردی از این دست است و به همین دلیل، نمایندگان کارگری و کارفرمایان، ممکن است در مورد میزان هزینه‌های زندگی و نحوه محاسبه سبد معیشت، اختلاف نظر داشته باشند.

در سال ۱۴۰۳ نیز، بحث و بررسی پیرامون سبد معیشت کارگران ادامه دارد. با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی و تورم موجود، انتظار می‌رود که رقم سبد معیشت در سال جاری نیز افزایش پیدا کند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که هزینه سبد معیشت کارگران در سال ۱۴۰۳ به حدود ۲۰ میلیون تومان رسیده است. با این حال، این رقم هنوز به طور رسمی تأیید نشده است و باید منتظر اعلام رسمی شورای عالی کار بود.

نقش تورم در تعیین حداقل دستمزد کارگران

حداقل دستمزد به عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی حقوق کارگران، تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نرخ تورم قرار دارد. تورم به معنای افزایش مداوم و عمومی قیمت کالا‌ها و خدمات، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر قدرت خرید کارگران و در نتیجه، تعیین حداقل دستمزد داشته باشد.

تورم ارزش واقعی دستمزد کارگران را کاهش می‌دهد و آنها را با مشکلات معیشتی جدی مواجه کند. بنابراین، افزایش حداقل دستمزد متناسب با نرخ تورم، به حفظ قدرت خرید کارگران و جلوگیری از کاهش سطح زندگی آنها کمک کند.

با این حال، چالش‌های متعددی در رابطه با تعیین حداقل دستمزد بر اساس نرخ تورم وجود دارد. یکی از این چالش‌ها، نحوه محاسبه دقیق نرخ تورم است. چالش دیگر، تأثیر افزایش حداقل دستمزد بر سایر بخش‌های اقتصادی است. افزایش دستمزد می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه، افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات شود. این امر می‌تواند به نوبه خود، دوباره منجر به افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید کارگران شود. به عبارت دیگر، یک چرخه معیوب از افزایش دستمزد و تورم ایجاد شود.

در سال‌های اخیر، به ویژه در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، حداقل مزد کارگران در شورای عالی کار کمتر از نرخ تورم افزایش یافته است. این امر منجر به ایجاد فاصله قابل ملاحظه‌ای میان مزد و معیشت کارگران شده است. برخی کارشناسان معتقدند برای جبران این فاصله، افزایش مزد به میزان نرخ تورم کافی است.

افزایش حداقل دستمزد کارگران در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، کمتر از نرخ تورم تصویب شد. سال ۱۴۰۱، نرخ تورم ۴۵ درصد بود، اما افزایش دستمزد ۲۷ درصد (۱۸ درصد کمتر از نرخ تورم) به تصویب رسید. سال ۱۴۰۲، نیز نرخ تورم بیش از ۴۵ درصد بود، اما در نهایت افزایش دستمزد ۳۵ درصد (۱۰ درصد کمتر از نرخ تورم) تصویب شد. 

نرخ تورم سال ۱۴۰۳ به روایت آمار‌های رسمی کاهش پیدا کرده و به ۳۲ درصد می‌رسد. در چنین شرایطی، برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند افزایش مزد در همان محدوده ۳۰ درصدی اتفاق خواهد افتاد.

افزایش حقوق کارگران با کمک حق مسکن

نمایندگان کارگری پیشنهاد‌های مختلفی را مطرح کرده‌اند. یکی از این پیشنهادات، افزایش ۳۵ درصدی حق مسکن است. اگر این پیشنهاد افزایش ۳۵ درصدی اعمال شود، حق مسکن کارگران از ۹۰۰ هزار تومان به یک میلیون و ۲۱۵ هزار تومان در ماه افزایش پیدا می‌کند. این پیشنهاد توسط برخی از نمایندگان کارگری، از جمله رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، مطرح شده و آنها معتقدند که این افزایش می‌تواند به بهبود وضعیت معیشتی کارگران کمک کند.

هزینه‌های مسکن در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته و کارگران با مشکلات زیادی در تامین مسکن خود رو‌به‌رو هستند. نمایندگان کارگری در حال پیگیری این موضوع هستند. پیشنهاد افزایش ۳۵ درصدی حق مسکن پس از چراغ سبز شورای عالی کار، برای تصویب نهایی باید به هیات دولت ارسال شود. 

بن خواربار در دستمزد کارگران

بن خواربار یا کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار، یکی از مزایای جانبی است که به کارگران علاوه بر حقوق پایه و سایر مزایا تعلق می‌گیرد. این کمک هزینه به منظور جبران بخشی از هزینه‌های زندگی و تأمین کالا‌های اساسی برای کارگران و خانواده‌های آنها در نظر گرفته شده است.

رقم بن خواربار در سال‌های اخیر، با توجه به شرایط اقتصادی و نرخ تورم، چند نوبت تغییر کرده است؛ سال ۱۴۰۲، مبلغ بن خواربار یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان بود و سال ۱۴۰۳، این عدد با افزایش ۴۰ درصدی، به یک میلیون و،۴۰۰ هزار تومان رسید. با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی و نرخ تورم، انتظار می‌رود مبلغ بن خواربار در سال ۱۴۰۴ نیز افزایش پیدا کند.

حق عائله و حق اولاد در حقوق کارگران

حق اولاد و حق عائله از جمله مزایای پیش‌بینی شده در قانون کار برای کارگران دارای فرزند و همسر است. این مزایا به منظور حمایت از خانواده کارگران و جبران بخشی از هزینه‌های مربوط به نگهداری و تربیت فرزندان و زندگی خانوادگی در نظر گرفته شده است.

حق اولاد مبلغی است که به صورت ماهانه به کارگر بابت هر فرزند پرداخت می‌شود. میزان حق اولاد هر ساله توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود و معمولاً بر اساس حداقل دستمزد روزانه کارگر محاسبه می‌شود. 

حق اولاد به ازای هر فرزند، معادل سه برابر حداقل دستمزد روزانه کارگر است. برای محاسبه حق اولاد، ابتدا حداقل دستمزد روزانه کارگر را در سه ضرب می‌کنیم و سپس عدد به دست آمده را در تعداد فرزندان ضرب می‌کنیم.
حق اولاد در سال ۱۴۰۲ برای هر فرزند ۵۰۰ هزار تومان بود که این عدد سال ۱۴۰۳، به ۷۱۶ هزار و ۶۰۰ تومان افزایش پیدا کرد.

حق عائله یا کمک هزینه عائله‌مندی مبلغی است که از سال ۱۴۰۳، به کارگر متاهل (مرد یا زن) ماهانه پرداخت می‌شود و حتی اگر او سرپرست خانوار نباشد (زن یا مرد)، باز از آن برخوردار خواهد بود. میزان حق عائله در سال ۱۴۰۳ برای کارگران متاهل ۵۰۰ هزار تومان تعیین شد.

تاثیر حق بیمه و مالیات در حقوق کارگران

حق بیمه جزو مواردی است که از حقوق دریافتی کارگران کسر می‌شود. این مبلغ به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود و شامل بیمه بازنشستگی، بیمه درمانی، بیمه بیکاری و سایر موارد مرتبط می‌شود.

حق بیمه کارگران در سال ۱۴۰۳، معادل هفت درصد از حقوق ناخالص آنها است که معادل ۶۶۲ هزار تومان در ماه ۳۰ روزه و ۶۸۰ هزار تومان در ماه ۳۱ روزه می‌شود. 

مالیات مورد دیگری است که از حقوق کارگران کسر خواهد شد. معافیت مالیاتی کارگران در سال ۱۴۰۳، ماهیانه ۱۲ میلیون تومان در نظر گرفته شد که مازاد این عدد در قالب محاسبات پلکانی مالیات کسر خواهد شد.

جدول مقایسه حقوق و دستمزد کارگران (ارقام سال آینده قطعی نیست)