تل آویو در آماده باش

به ادعای برخی از رسانه‌های غربی، نهادهای اطلاعاتی اسراییل به این ارزیابی رسیده‌اند که پاسخ ایران و متحدان منطقه‌ای‌اش به ترور اسماعیل هنیه و برخی دیگر از چهره‌های مقاومت قریب‌الوقوع است. پیش از این، تل‌آویو ارزیابی کرده بود که تهران قصد ندارد قبل از مذاکرات آتش بس نوار غزه، روز پنجشنبه (۱۵ آگوست) حمله‌ای انجام بدهد. نزدیک به دو هفته است اسراییل برای پاسخ نظامی ایران و متحدانش آماده می‌شود. ایران وعده داده که انتقام خون اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس را از اسراییل خواهد گرفت.

به گزارش اعتماد، به ادعای اکسیوس، اکنون اسراییل ارزیابی کرده که این حمله ممکن است «در عرض چند روز آینده انجام شود و آن را به ایالات متحده نیز اطلاع داده است. فایننشال تایمز به نقل از منبعی ایرانی مدعی شد که به نظر می‌رسد تهران جنگی روانی علیه تل‌آویو به راه انداخته است. اکونومیست نیز در تحلیلی اقدامات اخیر ایران و حزب‌الله را عملیاتی روانی علیه اسراییل قلمداد کرده است.

پیش از این برخی رسانه‌های اسراییلی مدعی شدند که کابینه اسراییل برای حمله در اواخر روز دوشنبه و اوایل سه‌شنبه آماده شده است. این تاریخ ادعایی مصادف با «تیشا بآو» است. در این روز، یهودیان برای تخریب تاریخی معابد خود در بیت‌المقدس عزاداری می‌کنند.

برخی کشورهای منطقه و قدرت‌های جهانی نگرانند رویارویی مجدد ایران و اسراییل خاورمیانه را وارد جنگی تمام‌عیار کند. در روزهای اخیر، کشورهای غربی و منطقه‌ای تلاش داشته‌اند از مسیرهای دیپلماتیک و توسل به اهرم‌های سیاسی، ایران را از پاسخ به اسراییل منصرف کنند.

این در حالی است که ایران متعهد شده است انتقام خون اسماعیل هنیه را بگیرد و ناظران نظامی مدعی‌اند نشانه‌هایی وجود دارد که ایران دیگر به فشارهای دیپلماتیک میانجی‌ها اهمیتی نمی‌دهد. هفته گذشته، وال‌استریت ژورنال مدعی شد ایران به کشورهای عربی گفته است که دیگر اهمیتی نمی‌دهد که آیا حمله‌اش جرقه یک جنگ منطقه‌ای تمام عیار را می‌زند یا خیر.

این در حالی است که اسراییل اخیرا در غزه به جنایات خود ادامه می‌دهد و با حمله به مدرسه التابعین، پناهگاه آوارگان فلسطینی، بیش از صد نفر را کشت و عده بسیاری را نیز مجروح کرد. اکسیوس به نقل از منابع آگاه مدعی شد، ارزیابی‌ها در باب اینکه ایران اکنون می‌تواند «در عرض چند روز» عملیات خود علیه اسراییل را رقم بزند، با توجه به اطلاعات جدید در ۲۴ ساعت گذشته تهیه شده است. بر اساس این گزارش، یوآو گالانت، وزیر جنگ اسراییل، روز یکشنبه در گفت‌وگو با لوید آستین، وزیر دفاع امریکا مدعی شد که سطح آمادگی‌های نظامی ایران حاکی از آن است که تهران برای «حمله‌ای گسترده» آماده می‌شود.

به عقیده ناظران، این تغییری قابل توجه در موضع اسراییل است زیرا در هفته گذشته تصور می‌شد که فشار همه‌جانبه بین‌المللی می‌تواند باعث شود ایران از حمله برنامه‌ریزی شده به نفع یک توافق آتش‌بس در غزه صرف نظر کند. نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد گفته بود که امیدوار است پاسخ آن‌ها به موقع و به گونه‌ای انجام شود که به آتش بس احتمالی لطمه نزند.

این در حالی است که اکسیوس مدعی است نشانه‌هایی دال بر این موضوع وجود دارد که ایران و حماس، به رهبری یحیی سنوار، ممکن است دیگر به دنبال توافق تحمیلی نباشند. در همین رابطه، حماس روز یکشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که در مذاکرات روز پنجشنبه که قرار بود اسراییل و حماس توافق را نهایی کنند، شرکت نخواهد کرد؛ چرا که اخیرا اسراییل دست به جنایات زیادی در غزه زده است و اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی این جنبش را به شهادت رسانده است. به علاوه، حزب‌الله لبنان نیز احتمالا در هر حمله‌ای به اسراییل به ایران خواهد پیوست.

اخیرا، رژیم اسراییل، فواد شکر، فرمانده ارشد نظامی حزب‌الله را در ضاحیه بیروت به شهادت رساند و حزب‌الله متعهد شده است انتقام خون او را از رژیم اسراییل بگیرد. گزارش شده است پاسخ ایران و حزب‌الله ممکن است به صورت مشترک یا جداگانه انجام شود. اکسیوس مدعی شد سران اسراییل ادعا دارند که حزب‌الله آغازگر حمله به این رژیم خواهد بود.

همچنین، مقامات امریکایی به واشنگتن‌پست گفتند ایالات متحده بر این باور است که حمله ایران به اسراییل، هم در بعد کیفی و هم کمی، شدیدتر از حمله آوریل خواهد بود. اخیرا، متحدان رژیم اسراییل همچون ایالات متحده، بریتانیا، و فرانسه ناوگروه‌هایی را به منطقه گسیل کرده و پایگاه‌های خود در منطقه را به حال آماده‌باش در آورده‌اند. ایالات متحده به ویژه ناوهای هواپیمابر، ناوشکن، و یک اسکادران جنگنده اف-۲۲ را برای دفاع از اسراییل در منطقه مستقر کرده است.

جان کربی، سخنگوی کاخ سفید روز دوشنبه در مصاحبه با خبرنگاران ادعا کرد که ایالات متحده و متحدانش باید برای مجموعه‌ای از حملات آماده باشند. کربی گفت که اسراییل مدعی است احتمال حمله‌ای از سوی ایران و متحدان آن به‌طور فزاینده‌ای وجود دارد. سخنگوی کاخ سفید گفت ایالات متحده این تهدیدات را کاملا جدی می‌گیرد و برای حمایت از رژیم اسراییل آمده است. بسیاری از ناظران این اظهارات جان‌کربی را قوی‌ترین نشانه‌ای می‌دانند که حاکی از حمله قریب‌الوقوع ایران و متحدین آن علیه اسراییل است.

در این میان وال استریت ژورنال به نقل از مقاماتی در پنتاگون مدعی شد که متحدان اسراییل هر کاری که می‌توانند برای جلوگیری از حمله ایران و حزب‌الله به سرزمین‌های اشغالی انجام می‌دهند. کشورهای منطقه و غربی نگرانند که این حمله جرقه جنگ منطقه‌ای و گسترده‌تری را بزند. جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده و رهبران فرانسه، آلمان، ایتالیا و بریتانیا روز دوشنبه در بیانیه مشترکی از تلاش‌ها برای تکمیل توافق آتش‌بس میان اسراییل و حماس و تضمین آزادی گروگان‌های حماس حمایت کردند.

آن‌ها خواستار ارسال و توزیع بدون محدودیت کمک‌های بشردوستانه به غزه شدند و بر دفاع (ادعایی) از اسراییل در برابر حملات ایران و متحدانش تاکید داشتند. به گزارش گاردین به نقل از سخنگوی داونینگ استریت، کایر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا با مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور ایران گفت‌وگو کرد و از تهران خواست که از حمله به اسراییل خودداری کند. استارمر افزود که جنگ به نفع هیچ‌کسی در منطقه نیست.

به گزارش یورونیوز، جف فلیک، سفیر ایالات متحده در ترکیه نیز گفت واشنگتن از آنکارا و سایر متحدانش که با تهران در ارتباط هستند، می‌خواهد برای کاهش تنش‌ها در منطقه همکاری کند.

طی روزهای اخیر نیز رهبران امریکا و برخی کشورهای اروپایی از ایران خواسته‌اند از تصمیم خود برای پاسخ به اسراییل در جهت خونخواهی رهبر حماس صرف نظر کند. رهبران آلمان، ایتالیا، فرانسه، و بریتانیا با تماس مستقیم تلفنی با مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور ایران تلاش داشته‌اند تا تهران را از رویارویی با تل‌آویو منصرف کنند. همزمان آن‌گونه که الجزیره نوشته، ابوعبیده، سخنگوی گردان‌های قسام حماس اعلام کرد یکی از اسرای اسراییلی اخیرا کشته شده است.

او در بیانیه‌ای اعلام کرد: «در دو حادثه مجزا، دو فرد مسوول نگهبانی از اسرا با شلیک به اسیری اسراییلی او را کشتند.» او بر تلاش‌ها جهت نجات جان باقی اسرا تاکید کرد اما گفت مسوولیت این حوادث بر عهده اسراییل است که با حملات هوایی، هم جان غیرنظامیان فلسطینی را می‌گیرد و هم باعث کشته شدن اسرای اسراییلی می‌شود.

در این بیانیه آمده است که حملات هوایی اسراییل به غزه واکنش‌هایی را برانگیخته است که جان اسرا را نیز تهدید می‌کند. ایالات متحده، قطر و مصر خواستار برگزاری دور جدیدی از مذاکرات در ۱۵ آگوست شده‌اند. اما حماس از این پیشنهاد عقب‌نشینی کرده و گفته است که بحث‌ها باید بر اجرای طرح‌های قبلی پیشنهادی ایالات متحده متمرکز باشد.

در همین حال، برخی منابع به الجزیره گفتند حماس احتمالا در مذاکرات این هفته شرکت نکند چرا که رهبری جدید حماس نسبت به مذاکرات پیش رو خوشبین نیست. به نظر تغییری در رویکرد کلی حماس رخ داده است. برخی ناظران معتقدند اسماعیل هنیه نقش مهمی در پیشبرد مذاکرات آتش‌بس داشت اما اکنون و با توجه به تحولات اخیر، یحیی‌سنوار نسبت به رویکرد اسراییل بی‌اعتماد است.

اخیرا جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده فرمولی برای برقراری صلح در غرب آسیا پیشنهاد کرد که مورد پذیرش کلی حماس واقع شد. اما اسراییل با افزودن شروطی به آن، عملا پیشبرد این پیشنهاد را عقیم گذاشت. همچنین، ترور و شهادت اسماعیل هنیه در دو بُعد، راهبرد کلی حماس را تغییر داده است: اعتماد به نیات رژیم اسراییل برای رهبران حماس مشکل‌تر شده است، و رویکرد یحیی سنوار بر ادامه مقاومت متمرکز است.

این موارد راهبرد آینده جنبش حماس را متمرکز کرده است. رهبری سنوار پرسش‌های مهمی را در مورد اینکه آیا حماس در مذاکرات آتش‌بس و تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌تر، موضع سخت‌تری اتخاذ خواهد کرد، مطرح می‌کند. حماس به صراحت شرکت در مذاکرات جدید برای توافق آتش‌بس و تبادل اسرا را که قرار است در قاهره، مصر، یا دوحه، قطر انجام شود، رد کرده است.

با این حال، حماس از میانجی‌ها خواسته است که طرحی را بر اساس توافق پیشنهادی ۲ جولای ارائه کنند. این توافق با دیدگاه جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد همخوانی دارد. بیانیه حماس تاکید می‌کند که میانجی‌ها باید این توافقات قبلی را به جای شرکت در دور جدید گفت‌وگوها اجرا کنند.

در این بیانیه آمده است: میانجی‌ها باید به جای دنبال کردن دورهای بعدی مذاکرات یا پیشنهادهای جدید که پوششی برای تجاوزات رژیم اشغالگر ایجاد می‌کند و به این رژیم زمان بیشتری برای ادامه نسل‌کشی علیه مردم ما می‌دهد، بر پیشنهادهای پیشین متمرکز شوند. میانجی‌های بین‌المللی، قطر، مصر و ایالات متحده هفته گذشته از اسراییل و حماس خواستند تا در مذاکرات درباره آتش‌بس و توافق آزادی گروگان در ۱۵آگوست شرکت کنند. تل آویو اعلام کرده است در این نشست شرکت خواهد کرد.

تغییر در رهبری حماس، حرکتی محتمل به سمت تاکتیک‌های سازش‌ناپذیرتر را نشان می‌دهد. خالد الگیندی از موسسه خاورمیانه به الجزیره گفت نفوذ یحیی سنوار، که موضعی سازش‌ناپذیر با رژیم اسراییل دارد، فرآیند تصمیم‌گیری حماس برای قرار گرفتن پشت میز مذاکرات را چالش‌برانگیزتر می‌کند. او گفت اکنون که رهبری نظامی و سیاسی در شخص سنوار مترکز شده است، نشان می‌دهد که میدان و دیپلماسی حماس با هم هماهنگ‌تر شده‌اند.

این امر می‌تواند به رهبری حماس انعطاف بیشتری برای مقابله با اسراییل بدهد و در صورت شکست مذاکرات، تصمیم‌گیری برای ادامه مقاومت میدانی را تسهیل کند. الگیندی افزود: رهبری سنوار همچنین می‌تواند تلاش‌ها برای دستیابی به وحدت میان گروه‌های فلسطینی را وارد مرحله تازه‌ای کند. هنیه در مذاکرات آشتی اخیر با جنبش فتح با هدف از بین بردن شکاف‌ها بین جناح‌ها شرکت کرده بود.

اما رویکرد سازنش‌ناپذیر سنوار با اسراییل، برعدم سازش او با جنبش فتح، که رویکردی به‌طور کلی سازش‌پذیر با رژیم اسراییل دارد، تاثیر خواهد گذاشت. برخی تحلیلگران، از جمله معین ربانی، کارشناس مسائل فلسطین، معتقدند محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، مانع مهمی برای آشتی میان گروه‌های فلسطینی است چرا که در دوره ریاست خود در مقابل اشغالگری اسراییل به‌شدت ضعیف عمل کرده است و نظامی بسیار فاسد را بر کرانه باختری حاکم کرده است.

ربانی افزود که تردید سنوار نسبت به امتیازات پیشنهادی برای رسیدن به صلح با جنبش فتح نیز می‌تواند شکاف‌های درون سیاست فلسطین را تشدید کند. این تردیدها همچنین می‌تواند بر مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرا نیز تاثیر بگذارد و آن را دست کم برای ماه‌های آتی چالش‌برانگیز کند.