برخی زیرمجموعه‌های دولتی به جوابیه‌نویسی افتخار می‌کنند

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله خود نوشت: قضاوت منصفانه درباره کارنامه افراد فقط وقتی تحقق می‌یابد که قضاوت‌کننده با در اختیار داشتن اطلاعات لازم بتواند نقاط مثبت و منفی عملکرد‌ها را ببیند و به درستی نظر بدهد. آنچه به عنوان جمع‌بندی نقاط مثبت و منفی یاقوت‌ها و ضعف‌ها به دست می‌آید، می‌تواند منشا قضاوت درست باشد.

قضاوت‌های یکطرفه که معمولاً بر حب و بغض‌ها مبتنی هستند نمی‌توانند قابل اعتماد و اتکا باشند. خود افرادی که مورد قضاوت قرار می‌گیرند نیز باید به چنین جمع‌بندی جامعی اعتماد کنند.

درباره دولت‌ها هم همینطور است. هیچ دولتی را نمی‌توان فاقد عیب و نقص دانست کمااینکه نمی‌توان دولتی را سراغ داشت که یکسره عیب و نقص باشد و هیچ نقطه مثبتی نداشته باشد. بنابراین، قضاوت عادلانه و منصفانه درباره دولت‌ها هم قضاوتی است که مبتنی بر جمع‌بندی قوت‌ها و ضعف‌ها باشد و قضاوت‌کننده از نظر دادن یکطرفه بپرهیزد. خود دولتمردان در هر دولتی نیز باید بپذیرند که نه قوت مطلق هستند و نه ضعف مطلق، بلکه مجموعه‌ای از نقاط قوت و ضعف را در کارنامه خود دارند که باید برای تقویت نقاط قوت بکوشند و درصدد برطرف ساختن نقاط ضعف برآیند.

در ۴۵ سالی که از عمر نظام جمهوری اسلامی گذشته متاسفانه هنوز دیده و شنیده نشده هیچ دولتی کارنامه خود را مجموعه‌ای از نقاط قوت و ضعف بد‌اند و این واقعیت را بپذیرد که قوت مطلق نیست.

حتی در مورد سفر‌ها هم همینطور است، یعنی تاکنون ندیده و نشنیده‌ایم یک مسئول در نظام جمهوری اسلامی وقتی درباره یک سفر داخلی یا خارجی خود سخن می‌گوید آن را مجموعه‌ای از موفقیت‌ها و ناکامی‌ها بداند و بگوید در این سفر که مثلاً ۳ هدف داشتیم دو هدف تامین شد، ولی یکی از آن‌ها را نتوانستیم محقق نمائیم. تمام مسئولان بدون استثناء و در تمام دولت‌ها همواره گفته‌اند سفر بسیار موفقی بود و توانستیم به تمام خواسته‌هایمان برسیم...

قابل درک است که دولتمردان در هر دولتی مایل هستند آن دولت را و در واقع، خود را موفق جلوه دهند و چه بسا عملکردهایشان از نظر خودشان یا اطرافیانشان که به آن‌ها گزارش می‌دهند مثبت و موفق است هرچند ممکن است چنین نباشد.

بنابراین، شاید نتوان گفت دولتمردان در ارائه گزارش‌های کاری خود مرتکب خلافگوئی می‌شوند، ولی روشن است که نمی‌توان این گزارش‌ها را صد درصد مقرون به صحت دانست. راه درست اینست که ارزیابی عملکرد‌ها به افکار عمومی و به رسانه‌های مستقل سپرده شود. صاحبان افکار عمومی، چون نتایج عملکرد دولت‌ها را در زندگی روزمره خود لمس می‌کنند قطعاً واقعیت‌ها را بهتر درک می‌نمایند. رسانه‌های مستقل نیز برخلاف رسانه‌های وابسته به دولت‌ها و جناح‌ها، منابع قابل اعتمادی برای ارزیابی عملکرد حکمرانان هستند.

مشکل اصلی اینست که دولت‌ها معمولاً انتقاد را دوست ندارند و متصدیان امور عموماً از تعریف و تمجید خوششان می‌آید و نمی‌خواهند هیچکس و هیچ رسانه‌ای عملکردهایشان را نقد کند. توصیه اکید پیامبر اکرم که به کارگزاران حکومتی می‌فرمایند به چهره کسانی که اهل تعریف و تمجید‌های بیهوده و بله‌قربان‌گوئی هستند خاک بپاشید و به آن‌ها اجازه چنین کاری را ندهید، به همین دلیل است که حکمرانان مجالی برای درک واقعیت‌های پیرامونی خود پیدا کنند و زمینه برای اظهارنظر افراد واقع‌بین، دلسوز و خیرخواه درباره عملکرد‌های آنان فراهم شود.

این توصیه رسول خدا صلی‌الله علیه وآله، به دولتمردان در هر زمان و مکان می‌فهماند که باید اصحاب رسانه را یار و یاور خود بدانند و از تذکرات، انتقاد‌ها و توصیه‌هایشان برای تصحیح عملکرد خود استفاده کنند. حکمرانان اگر به این فرهنگ متعالی که از کلام پیامبر فهمیده می‌شود ملتزم باشند، تلاش می‌کنند به جای ارسال جوابیه‌های بی‌خاصیت توجیهی درصدد تصحیح اشتباهات خود برآیند و نقاط ضعف کارنامه خود را به نقاط قوت تبدیل کنند.

بعضی از دولتمردان در عالم الفاظ و شعار مدعی استقبال از نقد‌ها هستند و چه بسا واقعاً هم بر همین عقیده باشند، ولی عملکرد زیرمجموعه‌های تبلیغاتی آن‌ها خلاف این ادعا را به اثبات می‌رساند. بعضی از این زیرمجموعه‌ها افزایش ماهانه جوابیه‌نویسی را نشانه پیشرفت کاری خود قلمداد می‌کنند و آن را وسیله‌ای برای افزایش امتیاز‌های خود قرار می‌دهند. این عناصر، بزرگ‌ترین موانع تصحیح عملکرد دولت‌ها هستند و دولت‌ها زمانی موفق خواهند بود که این موانع را از میان بردارند و افرادی را جایگزین آن‌ها کنند که به فرهنگ متعالی نقدپذیری ملتزم باشند.