ملاحظات ایران برای پاسخ به اسرائیل؛ درگیری به سطح جدید می‌رسد؟

درحالی‌که فرماندهان محور مقاومت از پاسخ مستقیم و هم سطح ایران به اسرائیل خبر می‌دهند، مجموعه‌ای از محاسبات سیاسی درباره جنگ غزه حکایت از طرح نتانیاهو برای واردکردن ایران به سطح جدیدی از جنگ دارد. خبرآنلاین ابعاد صحنه تقابل ایران و اسرائیل را بررسی می‌کند.

به گزارش خبرآنلاین، مقامات اسرائیلی به رسانه‌ها گفتند که اسرائیل به ایالات متحده تأکید کرده که اگر ایران در تلافی حمله مرگبار خود در سوریه در اوایل این هفته از خاک خود علیه اسرائیل حمله کند، پاسخ قوی اسرائیل را به دنبال خواهد داشت و درگیری فعلی را به سطح دیگری خواهد برد. مقامات کشورمان نیز در برابر این تهدیدات تأکید کردند که اسرائیل را به‌خاطر حمله‌ای که یک مقام ارشد ایرانی را به شهادت رساند، تلافی خواهند کرد و پاسخ تهران قطعی خواهد بود.

در این میان دولت بایدن و اسرائیل به‌شدت نگران‌اند که ایران برای یک حمله قریب‌الوقوع آماده می‌شود. از ابتدای جنگ غزه نیرو‌های محور مقاومت در لبنان، سوریه، عراق به اسرائیل حمله کرده‌اند؛ اما هیچ حمله‌ای از خاک ایران صورت نگرفته است. حمله مستقیم ایران به اسرائیل اگرچه بی‌سابقه خواهد بود و می‌تواند منجر به جنگ منطقه‌ای در خاورمیانه شود؛ اما اگر پاسخ به اسرائیل در همان سطح حمله به دمشق مدنظر قرار گیرد، سناریوی حمله مستقیم به اسرائیل روی میز خواهد بود.

پاسخ ایران مستقیم و هم سطح خواهد بود

در همین راستا سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان در تازه‌ترین سخنرانی خود گفته که مسئولان جمهوری اسلامی «تصمیم قاطع گرفته‌اند که پاسخ ایران مستقیم خواهد بود.» ایشان درعین‌حال گفتند «راهبرد صحیح مقاومت این است که درگیری نظامی کلاسیک شکل نگیرد.» دبیرکل حزب‌الله لبنان تأکید کرده «یکی از علت‌هایی که اسرائیلی‌ها را برمی‌انگیزد که این‌گونه منتظر باشند، این است که سطح تهدید سپاه پاسداران بسیار بالا است. می‌گویند ما قبلاً سپاه پاسداران را زده‌ایم و جمهوری اسلامی همانند ما در کشور ثالث جواب می‌دهد؛ اما این بار این‌گونه نیست.»

اظهارات سید حسن نصرالله از آنجا اهمیت دارد که او به «سطح و مستقیم» بودن پاسخ اشاره کرده که گمانه‌زنی‌ها درباره پاسخ مسئولانه ایران به منافع اسرائیل را بیش از هر زمانی تقویت می‌کند.

از سوی دیگر خبرگزاری فرانسه به نقل از یک منبع نزدیک به حزب‌الله لبنان گفته که شهید زاهدی تنها عضو غیر لبنانی مجلس شورای حزب‌الله لبنان بود. این نکته از آنجا حائز اهمیت است که مجلس شورای حزب‌الله نهادی است که تصمیم‌گیری‌های این سازمان را انجام می‌دهد علاوه برسید حسن نصرالله به‌عنوان دبیرکل حزب، شامل هفت عضو دیگر بوده که یکی از آن‌ها شهید زاهدی بوده که مسئولیت سپاه سوریه و لبنان را برعهده داشته است.

در همین حال، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل روز پنجشنبه در صدر جلسه کابینه امنیتی اسرائیل گفت که ایران سال‌هاست که هم به طور مستقیم و هم از طریق نیرو‌های نیابتی خود علیه اسرائیل فعالیت می‌کند و بنابراین اسرائیل علیه ایران و گروه‌های نیابتی آن، هم «دفاعی و هم تهاجمی» عمل می‌کند. وی گفته: "ما می‌دانیم که چگونه از خود دفاع کنیم و بر اساس اصل اساسی هر کسی که به ما آسیب می‌رساند یا قصد آسیب رساندن به ما را دارد، عمل خواهیم کرد، ما به او آسیب خواهیم رساند. "

اسرائیل به دنبال فرار به جلو از جنگ غزه

کارشناسان حقوق بین‌الملل معتقدند ساختمانی که هدف موشک اسرائیل قرار گرفته بخشی از ساختمان «سفارت» ایران در دمشق و نه آنچه به‌اشتباه کنسولگری ایران خوانده می‌شده بوده است؛ بنابراین حمله اسرائیل نقض قوانین بین‌المللی است و در صورت پاسخ باید در همان سطح صورت پذیرد. در مقابل اسرائیلی‌ها هم ادعا می‌کنند که این یک تأسیسات دیپلماتیک نیست؛ بلکه ساختمانی است که برای عملیات نظامی استفاده می‌شده است.

ادعایی که برابر حقوق بین‌الملل قابل‌استناد نیست. طبق قوانین بین‌المللی، حمله به سفارت یا کنسولگری معمولاً به‌عنوان حمله به قلمرو کشوری که نماینده آن است، در نظر گرفته نمی‌شود. کنوانسیون ۱۹۶۱ وین در مورد روابط دیپلماتیک چندین مقررات دیپلماتیک و ادب را مشخص می‌کند، اما صلاحیت ارضی را به سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها اعطا نمی‌کند. بااین‌حال، در این مورد ایران حمله اسرائیل را به‌عنوان حمله به خاک خود در نظر گرفته تا پاسخ خود را متناسب با آن برنامه‌ریزی کند.

در همین حال، در جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد در روز دوشنبه، زهرا ارشادی، معاون سفیر ایران در سازمان ملل متحد گفت که ایران "خویشتن‌داری قابل‌توجهی اعمال کرده است" و اسرائیل "باید مسئولیت کامل" عواقب این حمله را بپذیرد. مقامات امریکایی نیز ادعا می‌کنند که اسرائیل حمله خود را در سوریه با دولت بایدن هماهنگ نکرده است. این در حالی است که وزیر خارجه کشورمان در مراسم افتتاح ساختمان سفارت ایران در دمشق به این موضوع تصریح کرده که اسرائیل از مهمات و هواپیمای امریکایی برای هدف قراردادن سفارت ایران استفاده کرده و امریکا در این حمله شریک اسرائیل است.

محاسبات ایران برای پاسخ به اسرائیل

مقامات اسرائیلی ادعا می‌کنند که اطلاعاتی دارند که نشان می‌دهد ایران می‌تواند از خاک خود با استفاده از موشک‌های بالستیک دوربرد، موشک‌های کروز یا هواپیما‌های بدون سرنشین به اسرائیل حمله کند و شهر ایلات از دسترس‌ترین اهداف جمهوری اسلامی برای پاسخ نظامی به اسرائیل است.

درحالی‌که جنگ در غزه با افزایش تلفات غیرنظامیان ادامه دارد، افکار بین‌المللی علیه اسرائیل حتی در ایالات متحده، تغییر کرده است. دولت بایدن در رأی‌گیری شورای امنیت سازمان ملل متحد که خواستار آتش‌بس فوری بود، رأی ممتنع داده و در ۴ آوریل، پس از کشته‌شدن امدادگران خارجی در آنچه اسرائیل آن را "اشتباه" خواند، جو بایدن در یک تماس تلفنی به نتانیاهو گفته که اسرائیل باید رویکرد خود را برای رسیدگی به بحران انسانی غزه تغییر دهد.

بایدن همچنین اظهار داشت که نتانیاهو شرایط زیادی را برای آتش‌بس و آزادی گروگان‌های اسرائیلی که توسط حماس نگهداری می‌شوند، تعیین کرده است. بااین‌حال، رئیس‌جمهور امریکا از حمایت این کشور از اسرائیل در برابر تهدیدات علنی ایران علیه اسرائیل خبر داد.

ناکامی اسرائیل در دستیابی به هدف اعلام شده خود برای نابودی حماس، دولت نتانیاهو را در موقعیتی متزلزل قرار داده است. ازاین‌رو در این چالش، نتانیاهو به دنبال یک راه فرار است. تحریک جمهوری اسلامی به اقدامی که تشدید تنش را تضمین کند، می‌تواند توجه افکار عمومی را از تراژدی غزه منحرف کند و امریکا را مجبور کند تا از اسرائیل در برابر ایران که دشمن مشترک آن‌ها است حمایت کند.

به همین دلیل اسرائیل هشدار داده که اگر ایران به‌خاطر کشتار‌های دمشق تلافی کند، ممکن است درگیری را به «سطح جدیدی» برساند. پاسخ ایران چگونه محاسبات نتانیاهو را بر هم خواهد زد؟