بازی واشنگتن با معافیت تحریمی ایران

ایالات متحده مجددا معافیت تحریمی را که به عراق اجازه می‌دهد از ایران برق و گاز وارد کند، به مدت ۱۲۰ روز تمدید کرد، اما به گفته کاخ سفید، ایران تنها می‌تواند از این منابع مالی برای خرید کالا‌های بشردوستانه استفاده کند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز پنجشنبه ۲۴ اسفند در کنفرانس خبری خود تصریح کرد که براساس شرایط این معافیت «هیچ پولی اجازه انتقال به ایران را ندارد».

به گزارش شرق، متیو میلر اضافه کرد تاکنون ۲۱ معافیت برای پرداخت بدهی عراق بابت واردات برق ایران صادر شده است. نخستین‌بار در سال ۲۰۱۸ [در دولت دونالد ترامپ]معافیت عراق از تحریم‌های بانکی ایران به اجرا گذاشته شد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تصریح کرد «مهم است که بدانیم این پول چگونه استفاده می‌شود. اول اینکه طبق شرایط این معافیت، هیچ پولی اجازه ورود به ایران را ندارد». متیو میلر با تأکید بر اینکه تمام وجوه در حساب‌هایی مشخص نگهداری می‌شود، گفت که ایران تنها می‌تواند از این منابع «برای معاملات خرید دارو، مواد غذایی، تجهیزات پزشکی، محصولات کشاورزی و سایر معاملات غیرقابل تحریم استفاده کند».

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ادامه تصریح کرد: «این معافیت به این دلیل است که عراق به دریافت برق از ایران ادامه دهد، اگرچه عراق در مسیر خودکفایی انرژی پیشرفت واقعی داشته است».

در همین راستا یک رسانه آمریکایی روز چهارشنبه هفته گذشته گزارش داد دولت بایدن در آستانه صدور معافیت تحریمی جدیدی برای ایران است که به این کشور اجازه دسترسی به بیش از ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده‌اش را می‌دهد.

آن‌طورکه ایسنا گزارش داد، گروهی از قانون‌گذاران جمهوری‌خواه در آمریکا می‌گویند که دولت جو بایدن قصد دارد یک معافیت تحریمی جدید برای ایران صادر کند که به این کشور اجازه می‌دهد به بیش از ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌هایش که به دلیل تحریم‌های آمریکا در بانک‌های خارجی مسدود شده است، دسترسی پیدا کند.

بنابر گزارش پایگاه خبری واشنگتن فیری بیکن، وزارت امور خارجه آمریکا در ماه نوامبر یک معافیت تحریمی را امضا کرد که به عراق اجازه می‌دهد مبالغ چند میلیارد دلاری برق خریداری‌شده از ایران را منتقل کند. این مجوز معافیت ۱۲۰ روزه که اجازه دسترسی ایران به حدود ۱۰ میلیارد دلار وجوه مسدودشده‌اش را می‌دهد، قرار است در ماه جاری (میلادی) منقضی شود، مگر اینکه دولت بایدن آن را تمدید کند.

براساس نامه‌ای که اواخر روز دوشنبه گذشته به وزارت خزانه‌داری و وزارت امور خارجه ارسال شد و به دست واشنگتن فری بیکن رسیده است، گروهی از قانون‌گذاران جمهوری‌خواه نگران هستند که این معافیت از تحریم‌ها تمدید شود. این قانون‌گذاران از دولت بایدن می‌خواهند تا اطلاعاتی درباره میزان پول نقد ایران در ماه‌های پس از لغو تحریم‌ها ارائه کند.

این معافیت به عراق اجازه می‌دهد تا پرداخت‌های واردات برق از ایران را به حساب‌های خارج از کشور که تهران می‌تواند آن‌ها را مورد استفاده قرار دهد، واریز کند. وزارت امور خارجه تأکید دارد که این وجوه تنها برای مقاصد بشردوستانه مانند غذا و دارو قابل استفاده است.

طبق این گزارش، این معافیت به عراق اجازه می‌دهد تا بدهی مربوط به واردات برق از ایران را به حساب‌های بانکی متعلق به تهران در یک کشور ثالث منتقل کند. آمریکا آخرین‌بار ۲۳ آبان سال جاری، معافیت عراق برای خرید برق و گاز از ایران را به مدت ۱۲۰ روز تمدید کرده بود. عراق یک‌سوم برق مصرفی خود را از کشور‌های همسایه وارد می‌کند و گازی که از ایران دریافت می‌کند نیز عمدتا برای سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کشور با کمبود شدید برق مواجه است و اخیرا نیز اعتراضات خونینی در عراق به خاطر «فساد دولتی و کیفیت پایین خدمات عمومی، خصوصا قطعی برق» اتفاق افتاد. عراق می‌گوید حداقل دو سال زمان نیاز است تا از واردات برق و گاز ایران بی‌نیاز شود.

در حالی موضوع معافیت جدید تحریمی آمریکا برای ایران با هدف پرداخت بدهی‌های بغداد به تهران مطرح می‌شود که از یک سو هنوز تکلیف شش میلیارد دلار از اموال بلوکه‌شده ایران که اکنون در حساب‌هایی در بانک‌های قطر قرار گرفته است، مشخص نیست و بنا بر اخبار و گزارش‌های موثق، ایران نتوانسته است از این دارایی‌های خود استفاده کند.

در سوی دیگر هم موضوع نحوه بازپرداخت بدهی‌های عراق مطرح است که اخیرا زیاد علی فاضل، وزیر برق عراق در اظهارات روز یکشنبه ۲۰ اسفند خود اذعان کرد که این کشور در ازای دریافت گاز ایران برای استفاده در نیروگاه‌های برق خود، «نفت سیاه» به این کشور تحویل می‌دهد. به گفته انتخاب، وزیر برق عراق، در سخنانش دقیقا مشخص نکرد دقیقا منظور او از «نفت سیاه» چیست، اما این اصطلاح معمولا برای مازوت، به عنوان آلاینده‌ترین سوخت فسیلی، به کار می‌رود.

زیاد علی فاضل در گفتگو با خبرگزاری رسمی عراق، در ادامه به مسئله کسری گاز ایران و محدودیت ایران در صادرات گاز در فصول سرد اشاره کرده و گفته است برای حل این مشکل، با ترکمنستان برای واردات روزانه ۲۰ میلیون متر مکعب گاز توافق کرده‌ایم.

عراق گاز دریافتی از ایران را صرف سوخت نیروگاه‌های برقی می‌کند و حدود شش هزار مگاوات از ظرفیت تولید برق عراق (معادل یک‌سوم کل ظرفیت) وابسته به گاز وارداتی از ایران است. او گفت در صورت توافق با ایران، تحویل گاز ترکمنستان می‌تواند از تابستان ۱۴۰۳ اجرا شود. ایران طبق قرارداد، موظف به تحویل روزانه ۵۰ میلیون متر مکعب گاز به عراق است، اما در سال‌های گذشته نیمی از این میزان گاز را تحویل عراق داده است.

مقامات ایران می‌گویند عراق ۹ تا ۱۱ میلیارد دلار از بابت خرید گاز و برق ایران بدهکار است؛ اما آقای فاضل در واکنش به این اظهارات اعلام کرد عراق هیچ بدهی‌ای به ایران ندارد. او در ادامه تصریح کرد پول گاز و برق وارداتی ایران طبق توافق، به حساب ایران در بانک تجارت عراق واریز شده، اما به خاطر تحریم‌های آمریکا فراینده پرداخت تکمیل نشده است.

زیاد علی فاضل با اشاره به افت چشمگیر صادرات گاز ایران به عراق طی دو ماه گذشته، گفته است بغداد همچنین با قطر مذاکراتی برای دریافت گاز آغاز کرده است. عراق حدود ۱۰ روز پیش اعلام کرد ایران به‌خاطر سرما و کسری هنگفت داخلی گاز، تحویل گاز و برق به این کشور را به صفر رسانده است.