نسل جدیدی از ربات‌ها به طور فزاینده‌ای انسان به نظر می‌رسد

فرارو- "پیر ژاکه دروز" ساعت سازی سوئیسی در سال ۱۷۷۵ میلادی با لوئی ششم پادشاه وقت و ماری آنتوانت ملکه وقت فرانسه در ورسای ملاقات کرد تا آخرین ساخته خود را به نمایش بگذارد: "عروسک زنده" به نام موسیقیدان. آن عروسک که لباسی مجلسی بر تن داشت کنار یک ساز نشانده شد. همان طور که انگشتان مفصل اش روی صفحات کلید ساز می‌رقصیدند سر و چشمان اش به دنبال دستان اش حرکت می‌کردند و سینه اش بالا پایین می‌رفت و گویی هر نفسی که می‌کشید ارتباط عاطفی ظاهری او را با موسیقی زنده می‌کرد. ژاکه دروز عروسک خودکار خود را در مقابل دیدگان اعضای دربار‌های سلطنتی انگلستان، هلند و روسیه نیز به نمایش گذاشت. عروسک ساخته شده توسط او اشراف را مجذوب خود ساخت و باعث ثروتمند و مشهور شدن پیر ژاکه دروز شد. بیش از صد سال از ورود واژه "ربات" به واژه نام نمی‌گذرد، اما ژاکه دروز اکنون به عنوان خالق اصلی ایده برخی از اولین اندروید (ربات انسان نما)‌های جهان قلمداد می‌شود.

به گزارش فرارو به نقل از نیویورکر، اکنون با مدل‌های زبان بزرگ مانند چت جی پی تی (Chat GPT) ساخته شده توسط Open AI مواجه هستیم که "سم آلتمن" مدیر عامل آن پیش بینی‌های وحشتناکی را درباره خطرات آینده از سوی هوش مصنوعی مطرح کرده است. اگرچه مدل‌های زبان بزرگ امروزی به سوالات با ردیف کردن کلمات بر اساس احتمال آماری مربوط به آن پاسخ می‌دهند، او و بسیاری از متفکران دیگر هشدار می‌دهند که هوش مصنوعی ممکن است روزی از هوش انسانی پیشی بگیرد و در نهایت استدلال کرده اند که هوش مصنوعی ممکن است تهدیدی وجودی برای تمدن بشری باشد.

سوفیا یک ربات انسان نمای اجتماعی می‌باشد که توسط شرکت رباتیک هانسون مستقر در هنگ کنگ ساخته شده است. سوفیا در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۶ فعال شد و نخستین حضور عمومی اش در مارس ۲۰۱۶ میلادی در آستن در تگزاس بود. او در یکی از حضورهایش در انظار عمومی با یک لباس مهمانی درخشان روی صحنه درخشید. او پوست سلیکونی بی عیب و نقص و چشمانی درخشان و حالتی همواره کنجکاو دارد. حضار متحیر به نظر می‌رسیدند. یکی از آنان گفت که سوفیا چقدر شبیه "جنیفر لارنس" بازیگر است. یکی از او می‌پرسید "سوفیا لباست را از کجا گرفته ای"؟ دیگری می‌پرسید "سوفیا، دوست داری چه کار کنی؟ " یا "سوفیا، عشق چیست؟ " و سوفیا پس از چند ثانیه تفکر که طی آن دستان اش را تکان داد پاسخ‌هایی را ارائه کرد. فهمیدیم که سوفیا بخشی از وقت خود را صرف تماشای ویدئو‌های گربه می‌کند. او یک کمد لباس بزرگ دارد و گفته که عاشق هانسون خالق اش می‌باشد. او گفته هم عاشق هانسون است و هم خود را دختر او می‌داند.

هانسون مجسمه ساز با دکترای مهندسی و هنر‌های تعاملی شرکت اش را در هنگ کنگ راه اندازی کرد جایی که مملو از ربات‌های انسان نمای مرد، زن بدون جنسیت است که با رنگ پوست پنتونی انتخاب شده اند، اما هانسون می‌گوید از بین تمام آن‌ها این سوفیاست که معروف شده و مردم عاشق او شده و حتی به او پیشنهاد ازدواج داده اند. در سال ۲۰۱۷ میلادی دولت عربستان سعودی به سوفیا تابعیت اعطا کرد. این اولین کشوری بود که به یک ماشین تابعیت و شهروندی اعطا می‌کرد. هانسون می‌گوید زمانی که این اتفاق رخ داد غافلگیر شد، اما نه او و نه سوفیا از این افتخار چشم پوشی نکردند. شخصیت آن ربات هم گستاخ و هم لطیف و حساس است که باعث می‌شود زیرک به نظر برسد. با این وجود، بین زمان پاسخ دهی او به پرسش‌های تاخیری وجود دارد. پیش از آن که سوفیا بتواند به یک درخواست پاسخ دهد پرسش باید به سروری در فضای ابری ارسال شود که با مجموعه‌ای از مدل‌های زبان بزرگ برنامه ریزی شده است. اساسا سوفیا یک ربات سخنگوی مجسم است که به سوالاتی که به صورت شفاهی مطرح می‌شود پاسخ می‌دهد به همان روشی که چت جی پی تی به درخواست‌های مکتوب پاسخ می‌دهد.

از این نقطه نظر سوفیا یک ترفند جالب مهندسی است یک عروسک خیمه شب بازی که رشته‌های آن توسط نرم افزار و حسگر‌ها کشیده می‌شود با حرکات و عباراتی که قرار است از ما تقلید کنند بسیار شبیه به ساخته ژاکه دروز. با این وجود، نوآوی واقعی هانسون آن است که رباتی ساخته که به اندازه کافی واقعی به نظر برسد، جذاب باشد و بتوان با آن ارتباط برقرار کرد. "ویل جکسون" مدیر ارشد اجرایی از Engineered Arts یک آزمایشگاه رباتیک سرگرمی در بریتانیا که ربات انسان نمایی به نام آمِکا را ساخته و نام آن را از واژه لاتین "دوست" اقتباس کرده به "نیویورکر" می‌گوید: " اگر در دنیای فیزیکی هستید با یک تکه فناوری که با شما تعامل دارد سروکار خواهید داشت با فناوری‌ای که به شیوه‌ای معنادار با شما تماس چشمی برقرار می‌کند، عبارات شما را تشخیص می‌دهد، رشته کلام شما را دنبال می‌کند. در آن صورت چه احساسی خواهید داشت؟ منظورم این است که شما می‌توانید آن را به عنوان یک چیدمان هنری ببینید، اما من آن را به عنوان ارتباط با مردم در سطح احساسی می‌بینم".

وقتی تماشاچیان را می‌دیدیم که با انسانیت ساخته شده سوفیا مواجه می‌شدند، مشخص شد که ربات‌های انسان نمای دوست داشتنی، چون سوفیا ما را آماده می‌کنند تا از ربات‌های انسان نمای پیچیده‌تر و قدرتمندتر در زندگی روزمره مان استقبال کنیم. تردیدی نیست که هوش مصنوعی انقلابی که اکنون شاهد آن هستیم، ربات‌های آینده را متحرک می‌سازد و به آن‌ها مهارت‌هایی می‌دهد که با مهارت‌های ما مطابقت دارند و می‌توانند پیشی گرفته یا جایگزین آن شوند. در حال حاضر این اتفاق در حال رخ دادن است. Engineered Arts در پایان ماه ژوئن ویدئویی از آمکا را در یوتیوب منتشر کرد که نشان می‌داد آن ربات انسان نما اکنون به هوش مصنوعی با قابلیت تبدیل متن به تصویر مجهز شده است. هنگامی که از آمکا خواسته شد یک گربه را ترسیم کند با استفاده از یک ماژیک مشکی که بین انگشتان اش به شکلی ماهرانه روی تخته وایت برد نگه داشته بود طرحی از یک گربه را ترسیم کرد.

برخلاف سوفیا و آمکا اکثر ربات‌های سرپای مستقل شباهت زیادی به انسان‌ها ندارند. آن‌ها ممکن است چهره‌های کارتونی داشته باشند که شبیه نقاشی یک ربات توسط یک کودک است و یا ممکن است اصلا سر نداشته باشند. روند کلی ساخت ماشین‌های تخصصی است که می‌توانند کار‌های معمول، کثیف یا خطرناک را انجام دهند مانند تخلیه پالت‌های حمل و نقل، جمع‌آوری و دسته بندی زباله، انبار کردن قفسه‌ها و کشف مواد منفجره.

برای مثال، تالون (Talon) یک ربات تاکتیکی است که روی چرخ زنجیری تانک می‌غلتد و توسط نیرو‌های نظامی و مجری قانون برای از بین بردن مهمات خطرناک مورد استفاده قرار می‌گیرد. ربات‌های امنیتی چینی که شبیه غده‌های بیش از حد رشد یافته هستند در ایستگاه‌های راه آهن و فرودگاه‌ها گشت زنی می‌کنند و از دوربین‌ها برای انتقال مشکلات به اپراتور انسانی استفاده می‌نمایند. با این وجود، یک دلیل واضح برای ساخت ربات‌های انسان نما آن است که برای سازگاری با محیط انسانی ساخته شده اند. در آن صورت به جای تنظیم مجدد یک محل کار برای انطباق با کارگران رباتیک ساخت ربات‌هایی که می‌توانند مانند ما حرکت کنند تا بتوانند با همان تنظیماتی که ما کار انجام می‌دهیم کار کنند مقرون به صرفه‌تر و در نهایت مفیدتر است.

در حال حاضر ربات‌های به اصطلاح اجتماعی که با هدف کلی‌تر کمک به انسان‌ها یا مراقبت از آنان ساخته شده اند اغلب بیش‌تر شبیه ربات R۲-D۲ هستند تا C-۳PO. با این وجود، فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی باعث می‌شوند تا در مجموع ربات‌ها قدری بیش‌تر شبیه انسان‌ها رفتار کنند. تمی (Temi) که نرم افزار آن توسط یک استارت آپ در بوستون به نام ربات‌های متفکر توسعه داده شده، شبیه یک آی پد است که روی یک جاروبرقی چرخدار و ایستاده قرار گرفته است. آن ربات برای کار در مطب‌های دندانپزشکی برنامه ریزی شده است و به دستورات گفتاری مانند "تمی، این دندان مصنوعی را به آزمایشگاه بیاور" و "تمی، آقای اسمیت را از لابی بیاور و او را تا اتاق معاینه همراهی کن" برنامه ریزی شده است. کاربران نیازی به انجام کاری بیش‌تر از گفتن کلمات ندارند و ربات واکنش نشان می‌دهد.

ربات خانگی هزار و ششصد دلاری آمازون با نام "آسترو" (Astro) شبیه یک تمی کوچک شده به نظر می‌رسد و می‌تواند در خانه حرکت کند و به دستورالعمل‌هایی مانند "به مامان زنگ بزن" و "این نوشابه را برای جف بیاور" پاسخ دهد. ممکن است آسترو در حال حاضر گران قیمت به نظر برسد، اما توانایی آن در درک زبان گفتاری این احتمال را افزایش می‌دهد که در آینده بیش‌تر رایج شود.

هوش مصنوعی به تنهایی برای آغاز عصر جدیدی از ربات‌های انسان نما کافی نخواهد بود. ربات‌ها هم چنین به هوش فیزیکی نیاز دارند. ربات‌های جدیدتر ویژگی‌هایی شبیه انسان کسب می‌کنند، دست‌هایی که می‌گیرند، زانو‌هایی که خم می‌شوند و پا‌هایی که نیروی محرکه و تعادل را فراهم می‌کنند که در حال گسترش عملکردشان هستند.

برای مثال، فیلمی در یوتیوب ربات دوپای دیجیتالی اجیلیتی (Agility) را نشان می‌دهد که سطل‌های پلاستیکی را از منطقه‌ای به منطقه دیگر منتقل می‌کند. این یک فعالیت نسبتا ساده برای بسیاری از انسان‌ها است، اما برای یک ربات یک شاهکار در عرصه مهندسی مکانیک محسوب می‌شود. اکنون برنامه ریزی صورت گرفته مبتنی بر آن است که تیم سازنده اجیلیتی یک ربات چند منظوره را با استفاده از مدل‌های زبان بزرگ بسازند که نیازی به برنامه ریزی برای هر کاری نداشته باشد. این دستاورد ممکن است نزدیک‌تر از چیزی باشد که طراحان پیش‌تر تصور می‌کردند. آن چه این ربات در ترکیب با مدل‌های زبان بزرگ می‌تواند انجام دهد بهتر خواهد بود.

هم چنین یک دلیل روان شناختی برای مدل سازی ربات‌های انسان نما وجود دارد: افراد ممکن است راحت‌تر در کنار ماشین‌هایی زندگی و کار کنند که به روش‌های آشنا حرکت می‌کنند و شبیه به آنان هستند. "مارک رایبرت" بنیانگذار شرکت بوستون داینامیک شرکتی که ربات حیوان نما می‌سازد می‌گوید زمانی که آن شرکت ربات چهارپای اسپات (Spot) که شبیه سگ است و می‌تواند در فضا‌های تنگ بخزد و از روی پله بالا و پایین برود را عرضه کرد با آن واکنش قابل توجهی مواجه نشد که کاربران نسبت به عرصه ربات انسان نمای "اطلس" ساخت آن شرکت از خود نشان دادند. او به "نیویورکر" می‌گوید: "واضح بود که ربات انسان نما مخاطبان را بیش‌تر تحت تاثیر قرار داده بود".

با این وجود، شباهت روزافزون ربات‌ها با انسان‌ها می‌تواند باعث شود انسان‌ها تصور کنند که ربات‌ها توانایی‌های بیشتری نسبت به آنان دارند. هنگامی که ربات انتظارات انسان را برآورده نمی‌کند این امر می‌تواند باعث ناامیدی و عصبانیت شود. به این فکر کنید که چقدر آزاردهنده است وقتی از یک بلندگوی به اصطلاح هوشمند می‌خواهید دمای بیرون را به شما بگوید و آب و هوای شهری در وضعیت متفاوت را به شما ارائه می‌دهد. چشم اندازی تاریک‌تر چند سال پیش نمایان شد زمانی که "سامانتا" یک ربات جنسی انسان‌نمای هوشمند که در جشنواره‌ای در اتریش به نمایش گذاشته شد به قدری با لمس شدن توسط شرکت کنندگان در آن رخداد مواجه شده بود که به شدت آسیب دید.

کارل چاپک نمایشنامه نویس و داستان نویس اهل چکسلواکی در سال ۱۹۲۰ میلادی نمایشنامه‌ای را نوشت که توصیف رخداد‌های سال ۲۰۰۰ میلادی بود زمانی که تکامل رباتیک در حدی خواهد بود که طبقه تازه‌ای از برده‌های کارگر که ربات‌های انسان نما هستند قیام کرده و اربابان انسانی شان را نابود می‌کنند. این نمایشنامه که روایت نزاع بین انسان و ربات را معرفی کرد امروزه در فیلم‌هایی مانند ترمیناتور، روبوکاپ و بلید رانر به نمایش درآمده است. آیا ربات‌هایی که شبیه ما هستند و برنامه ریزی شده اند تا به خواسته‌های ما عمل کنند انسان‌ها را ترغیب می‌کنند که آنان را دوست و همکار بدانند یا با آنان مانند برده رفتار خواهند کرد؟

هانسون معتقد است این بدبینی در این باره موجه است با این وجود، با توجه به سرعت به کارگیری مدل‌های هوش مصنوعی و تمایل آن‌ها به رفتار نامنظم عاقلانه است که احتیاط الهام گرفته از چاپک و وارثان اش را کاملا کنار نگذاریم. خطر زمانی برطرف خواهد شد که محدودیت‌های و حفاظ‌های اخلاقی قانونی در مورد هوش مصنوعی تنظیم و اجرا شوند. در مورد مدل‌هایی که به ربات‌های آینده نیرو می‌بخشند خطر ایجاد ناخواسته ماشین‌هایی وجود دارد که می‌توانند به روش‌های پیش بینی نشده به ما آسیب برسانند.