(تصویر) مفهوم متفاوت «امیر» در ایران و کشورهای عربی/ قطری‌ها و چالش نام وزیر خارجه ایران

روزنامه‌های قطر در تیتر خبرهای دیدار اخیر وزیر امور خارجه ایران از دوحه از «حسین امیر عبداللهیان» تنها با عنوان «عبداللهیان» یاد کردند چرا که «امیر» را مختص امیر قطر می‌دانند هر چند برای آن «ال» شناسه می‌آورند اما باز هم در کنار «الامیر»، امیر عبداللهیان نیاوردند.

به گزارش عصر ایران، می‌توانیم تصور کنیم نام فردی «آیت‌الله» باشد و با یک آیت‌الله هم ملاقات کند. بعد از انقلاب به همین خاطر اگر نامی آیت‌الله بوده به آیت تبدیل شده و نام آیت الله دیگر ثبت نمی‌شود. (نام کشتی گیر مشهوری آیت‌الله بود).

ثبت نام «امیر» چه پیش و چه بعد از انقلاب بسیار دشوار بوده و اندک‌اند کسانی که نام آنها فقط امیر است و این سخت‌گیری در سال‌های اخیر بیشتر هم شده چون در ارتش و برای سرتیپ به بالا به جای تیسمار امیر به کار می‌رود مانند سردار در سپاه و همان طور که نام سردار به اشتباه می‌اندازد اگر نام شخص فقط امیر باشد متوجه نمی شویم منظور همان تیمسار سابق است یا اسم او امیر است. (‌سردار آزمون بازیکن ملی و ترکمن فوتبال ایران هم سردار نیست بلکه تنها اسم او سردار است حال آن که مثلا اسم سردار آجورلو مصطفی است ولی عنوان احترام‌آمیز نظامی او سردار است).

به خاطر همین کنار امیر باید نام دیگری هم باشد و در سال‌های اخیر امیر علی بسیار رواج یافته در حالی که پیش از انقلاب امیر علی رایج نبود.

در دولت قبل نام وزیر دفاع امیر بود اما از حیث نظامی امیر هم بود و می‌شد امیر امیر حاتمی. از این رو بسیار به ندرت امیر به تنهایی ثبت می‌شود و برای امیرها اسباب تفاخر شده چون با در داخل با تیمسار اشتباه گرفته می‌شود و در کشورهای عربی هم با امیر!

با این حال ایرانیان نام‌های مختلف را کنار امیر قرار داده اند. پیش از انقلاب پرکاربردترین آنها امیر حسین بود و مشهور‌تر از همه نیز امیر عباس. بعد از انقلاب امیر علی و امیر مهدی رواج یافته و البته امیر رضا و امیر حسن هم نام‌گذاری می‌شود. از همه جالب‌تر اما امیر هوشنگ است چون نام مذهبی کنار ملی قرار گرفته حال آن که بر خلاف تصور نام هوشنگ ابتهاج (سایه) هم همین هوشنگ بود نه امیر هوشنگ. به سیاق امیر هوشنگ، امیر پرویز و امیر خسرو هم ساخته شده است.

نام اصلی سرمربی کنونی تیم ملی فوتبال ایران هم اردشیر قلعه‌نویی است ولی اصرار دارد نام او امیر است و حتی کارتی را که به گردن می آویخت برمی‌گرداند تا یک روز باد نشان داد در شناسنامه اردشیر است.

به هر رو حسین امیر عبداللهیان نه تیمسار است و نه نسبتی با امیران عربی دارد و نه امیر به نام او مربوط است که اگر بود امیر حسین می‌شد. بلکه امیر بخشی از نام خانوادگی اوست.

در نگاه شیعی تنها یک نفر لایق عنوان امیر‌المومنین است و آن هم علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام است و از این رو امیر در فرهنگ ایرانی و شیعی همان علی‌ع است. در غیر شیعیان اما برای برخی حاکمان خود امیر‌المومنین به کار می‌برند هر چند در عربستان به پادشاه خادم‌الحرمین گفته می‌شود نه امیر المومنین چون سلطنت همان امارت نیست و در کشورهایی چون کویت و قطر هم تعبیر امیر یا الامیر به کار می‌رود ولی در افغانستان اگر بتوانند امارت‌اسلامی را جا بیندازند بعید نیست دوباره در پی رواج عنوان امیر‌المومنین برای رهبر طالبان باشند.