از ضدحمله اوکراین برای بازپس‌گیری مناطق اشغالی چه می‌دانیم؟

فرماندهان ارشد اوکراینی می‌گویند نیرو‌های نظامی این کشور برای آغاز ضدحمله بزرگی که از مدت‌ها پیش وعده آن داده شده، آمادگی دارند و اقدامات زیادی از جمله هدف قرار دادن اهداف لجستیکی روسیه و به راه انداختن کارزار‌های ضداطلاعاتی برای فراهم آوردن مقدمات این عملیات صورت گرفته است.

به گزارش اعتماد، ژنرال والری زالوژنی، فرمانده کل نیرو‌های مسلح اوکراین در بیانیه‌ای که در کانال تلگرام خود منتشر کرده، نوشته است: «اکنون زمان آن فرا رسیده است که آنچه برای ماست پس بگیریم.» همراه این بیانیه ویدیویی از سربازان اوکراینی منتشر شده که در حال آماده شدن برای جنگ هستند.

از پاییز سال گذشته که اوکراین در یک ضدحمله بزرگ توانست بخش‌هایی از خاک خود را در مناطق شمال غرب و جنوب این کشور از روسیه پس بگیرد، روس‌ها عمدتا در موضع تهاجمی قرار داشته‌اند. پیشروی‌های روس‌ها در شرق اوکراین و حملات مداوم آن‌ها به منطقه دونباس در شرایطی صورت می‌گیرد که اوکراینی‌ها مدت‌هاست ضدحمله موثری که در آن بتوانند بخش‌های قابل توجهی از خاک خود را پس بگیرند، نداشته‌اند.

از اوایل بهار ۲۰۲۳ و همزمان با گرم‌تر شدن هوا در اوکراین، اظهارات رسمی و گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره تصمیم کی‌یف برای آغاز یک ضدحمله بزرگ و بازپس‌گیری مناطق بیشتری از خاک اوکراین مطرح شد. ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین در ماه آوریل با اشاره به این مساله که ضدحمله حتمی خواهد بود، تاکید کرد نیرو‌های نظامی این کشور به زمان بیشتری برای آماده شدن نیاز دارند.

اکنون در حالی که نزدیک به ۶ ماه از آغاز سال جدید می‌گذرد، میخایلو پودولیاک، مشاور رییس‌جمهور اوکراین می‌گوید ضدحمله آغاز شده است، نظامیان ارشد اوکراین تاکید دارند به‌رغم آمادگی نیرو‌ها این ضدحمله آغاز نشده و امکان اعلام اینکه چه زمانی و دقیقا در چه منطقه‌ای اتفاق خواهد افتاد، وجود ندارد.

اولکسی دانیلوف، رییس شورای امنیت ملی و دفاع اوکراین روز شنبه ۲۷ مه در گفتگو با شبکه بی‌بی‌سی در این باره گفت: «نیرو‌های کی‌یف آماده هستند و ضدحمله بزرگ ممکن است فردا، پس فردا یا ظرف یک هفته اتفاق بیفتد.»

تحلیلگران نظامی پیش‌بینی می‌کنند تمرکز اوکراین در ضدحمله پیش‌رو روی آزادسازی مناطق جنوبی و به ویژه زاپروژیا خواهد بود. به نوشته موسسه مطالعات جنگ، در هفته‌های اخیر میزان حملات توپخانه‌ای و راکتی اوکراین به اهداف لجستیکی روسیه در زاپروژیا به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. همزمان روس‌ها طرف اوکراینی را به برنامه‌ریزی برای حمله به تاسیسات اتمی زاپروژیا متهم می‌کنند و در مقابل کی‌یف نیز مدعی است روسیه قصد شبیه‌سازی یک حمله به این تاسیسات اتمی را دارد.

با این وجود این احتمال وجود دارد که حملات و اقدامات تبلیغاتی در زاپروژیا بخشی از کارزار پخش اطلاعات دروغین ارتش اوکراین باشد تا آن‌ها بتوانند از امتیاز غافلگیری در ضدحمله استفاده کنند.

در ضدحمله بزرگ سال ۲۰۲۲، تبلیغات اوکراینی‌ها و همچنین جابه‌جایی‌های نظامی علنی آن‌ها چنین نشان می‌داد که هدف اصلی ضدحمله منطقه خرسون در جنوب اوکراین خواهد بود، اما به‌رغم حملات اولیه نسبتا قابل توجه اوکراین به این منطقه و عقب‌نشینی روس‌ها به آن سوی کرانه رود دنیپرو، در نهایت ضدحمله اصلی در مناطق شمال شرقی و شرق اوکراین اتفاق افتاد.

انتظارات فراواقعی

در حالی که کی‌یف همچنان به درخواست تسلیحات پیشرفته از غرب ادامه می‌دهد، مقام‌های نظامی اوکراین و مقام‌های غربی می‌گویند اوکراینی‌ها تجهیزات لازم برای ضدحمله را در اختیار دارند.

به درازا کشیده شدن انتظار برای ضدحمله اوکراین، انتظارات افکار عمومی برای دستاورد‌های این ضدحمله را نیز بالا برده است.

این انتظارات در حالی مطرح می‌شوند که نه تنها بخشی از تجهیزات مورد نیاز اوکراین از جمله تانک‌های پیشرفته و جنگنده‌های اف ۱۶ به این کشور ارسال نشده‌اند- و دست‌کم تا پایان سال ۲۰۲۳ هم بسیاری از آن‌ها ارسال نخواهند شد - بلکه توان نظامی روس‌ها و عزم آن‌ها برای ادامه جنگ نیز نادیده گرفته می‌شود.

آندری کلین، سفیر روسیه در بریتانیا روز یکشنبه گفت که روسیه ۱۶ برابر بزرگ‌تر از اوکراین است و منابع زیادی دارد که هنوز از آن‌ها استفاده نکرده است. او افزود: «ما هنوز به‌طور جدی علیه اوکراین اقدام نکرده‌ایم.» به گفته کلین، «این اشتباهی بسیار بزرگ است که تصور کنیم اوکراین موفق خواهد شد.»

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه هم گفت که اظهارات مارک میلی، رییس ستاد مشترک ارتش امریکا مبنی بر اینکه اوکراین هنوز نمی‌تواند روی بازگرداندن سرزمین‌های خود بر اساس مرز‌های ۱۹۹۱ حساب کند، گامی در جهت درک واقعیت توسط غرب است. لاوروف اظهار داشت: «او (مارک میلی) گفت که ظاهرا اوکراین نمی‌تواند در آینده نزدیک روی بازگرداندن تمام خاک خود بر اساس مرز‌های ۱۹۹۱ حساب کند. خوب، این گامی روبه‌جلو برای درک واقعیت میدانی است.»

ژنرال مارک میلی در روز پنجشنبه با بیان اینکه بازپس‌گیری مناطق از دست رفته توسط اوکراین در آینده نزدیک قابل دستیابی نیست، گفت: هدف راهبردی کی‌یف این است که تمامی مناطقی از اوکراین را که در کنترل روسیه قرار گرفته، پس بگیرد؛ در حالی که صد‌ها هزار نظامی روس در این مناطق حضور دارند. شاید این امر از مسیر جنگ میسر باشد؛ اما احتمالا نه در چشم‌انداز کوتاه‌مدت.

حملات کم‌سابقه پهپادی روسیه

مقامات محلی روز یکشنبه اعلام کردند که پایتخت اوکراین مورد هجوم گسترده‌ترین حمله پهپادی روسیه از زمان آغاز جنگ قرار گرفت. گزارش‌ها از مرگ دست‌کم یک نفر خبر می‌دهند.

بنا به اعلام سرهی پوپکو از مقامات ارشد نظامی کی‌یف، روسیه شامگاه شنبه با ۵۴ پهپاد، «گسترده‌ترین حمله» خود را به این شهر انجام داد. این حمله بیش از پنج ساعت به طول انجامید و طبق گزارش‌ها، پدافند هوایی شهر توانسته است بیش از چهل پهپاد را سرنگون کند. ویتالی کلیچکو، شهردار کی‌یف هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که بر اثر ریزش آوار روی یک ساختمان غیرمسکونی هفت طبقه و وقوع آتش‌سوزی، یک مرد ۴۱ ساله کشته و یک زن ۳۵ ساله نیز در بیمارستان بستری شد.

سرهی پوپکو، رییس اداره نظامی کیف مدعی است که روسیه در این حمله از «پهپاد‌های شاهد ساخت ایران» استفاده کرد.

خروج واگنر از باخموت

همزمان با حملات هوایی به کی‌یف، حمله زمینی روس‌ها در دو محور ادامه دارد. روز یکشنبه ۲۸ مه نیرو‌های ارتش روسیه حملاتی را در منطقه کوپیانسک و همچنین جنوب کرمینا ترتیب دادند و پیشروی‌هایی محدود در این دو منطقه داشتند.

در شهر باخموت نیز شبه نظامیان گروه واگنر در حال خروج از شهر و تحویل شهر به سربازان ارتش روسیه هستند. رسانه‌های روسی گزارش داده‌اند که روس‌ها تعدادی از واحد‌های نظامی جمهوری خودخوانده خلق دونتسک را نیز به شهر باخموت منتقل کرده‌اند. روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته است که واحد‌های واگنر آموزش کافی برای عملیات دفاعی ندیده‌اند و از همین رو با نظامیان حرفه‌ای‌تر تعویض می‌شوند تا روس‌ها وضعیت بهتری از نظر دفاعی داشته باشند.

صلح؟ همچنان دور از دسترس

به‌رغم افزایش تحرکات دیپلماتیک برای میانجیگری میان روسیه و اوکراین از جمله اقدامات چین و برزیل، نه تنها هیچ نشانه‌ای از نزدیک شدن طرفین به گفتگو دیده نمی‌شود.

میخاییل گالوزین، معاون وزیر خارجه روسیه گفت که به باور مسکو «قرارداد صلح تنها در حالتی ممکن است که نیرو‌های مسلح اوکراین از خشونت دست برداشته و ارسال تسلیحات غربی به اوکراین متوقف شود.» او همچنین تاکید کرد که برای دستیابی به صلح پایدار، اوکراین باید دوباره به وضعیت بی‌طرف خود بازگشته و از عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا خودداری کند. او افزود که کی‌یف باید «واقعیت‌های سرزمینی جدید» را که پس از برگزاری همه‌پرسی در مناطقی از اوکراین شکل گرفته، بپذیرد.

چهار منطقه «زاپروژیا، دونتسک، لوهانسک و خرسون» که بخشی از خاک اوکراین محسوب می‌شوند، در اواخر سال ۲۰۲۲ با برگزاری همه‌پرسی توسط نیرو‌های روسیه، به خاک این کشور ضمیمه شدند. روسیه در سال ۲۰۱۴ نیز شبه‌جزیره کریمه را به خاک خود الحاق کرد. گالوزین بیان کرد که یکی دیگر از عوامل مهم گفتگو‌های صلح این است که کی‌یف به حقوق جمعیت روس‌زبان خود و دیگر اقلیت‌ها احترام بگذارد.

او تاکید کرد: روسیه باید به عنوان یک زبان رسمی در سطح قانونگذاری معرفی شود. این تضمین باید وجود داشته باشد که حقوق اساسی بشر از جمله آزادی دین در اوکراین اجرا می‌شود. میخاییل پودولیاک، دستیار ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین در روز شنبه شروط مسکو را رد کرده و درخواست‌های خود را ارایه کرد. از میان این درخواست‌ها می‌توان به خروج فوری تمامی سربازان روسیه از خاک اوکراین، استرداد مجرمین جنگی و ایجاد منطقه حائل در خاک روسیه اشاره کرد. کی‌یف همچنین از مسکو خواسته بود تا به شکل داوطلبانه قید دارایی‌های خود را که کشور‌های غربی به نفع اوکراین مصادره کرده‌اند، بزند.