چرا اسرائيل از این افشاگری راضي است؟

_{^{مجتبی نجفی:}} نتانیاهو گویا از انتشار اسناد ضد ایرانی سایت ویکی‌لیکس راضی است. این مقاله به بررسی سه احتمال در مورد نقش اسرائیل در انتشار اسناد ویکی‌لیکس می‌پردازد.

براي تحليلگران اين پرسش مطرح شده است كه درپس انتشار اسناد توسط سايت ويكي‌ليكس كدام كشور يا كدام جريان قرار گرفته است. انتشار بي‌سابقه اين اسناد بسياري از كشورها و شخصيت‌ها را وادار به پاسخگويي كرد. آمريكا خود از پيشگامان محكوميت سايت افشاگر ويكي‌ليكس بود. 

هيلاري كلينتون وزير امور خارجه اين كشور انتشار اين اسناد را صرفا حمله‌اي به منافع ديپلماتيك ايالات متحده ندانست بلكه اين اقدام را تهاجم به جامعه بين‌المللي توصيف كرد و از اينكه اخباري در مورد برخي از كشورهاي شريك ايالات متحده درز پيدا كرده است اظهار تاسف كرد و وعده داد دولت آمريكا با جديت اين پرونده را دنبال كند. رابرت گيبس سخنگوي كاخ سفيد نيز اقدام ويكي‌ليكس و منابعي كه اطلاعات را فاش كرده‌اند جنايتكارانه عنوان كرد. 

وي اين اقدام را «تخطي از قانون و تهديدي بزرگ براي كساني دانست كه به سياست خارجي آمريكا كمك مي‌كنند.» البته گيبس مدعي شد كه انتشار اين اسناد در پيشبرد سياست خارجي و تحرك در پرونده‌هاي سياست خارجي هيچ تاثيري نخواهد داشت. اين سخنان در حالي مطرح مي‌شود كه اريك هولدر وزير دادگستري آمريكا ديروز و براساس گزارش نيويورك تايمز از تشكيل پرونده‌اي براي عاملان انتشار اسناد خبر داد. 

اقدام ويكي‌ليكس تنها مورد انتقاد دولت اوباما نبوده است بلكه جرج بوش رئيس‌جمهور سابق ايالات متحده نيز از به خطر افتادن امنيت ملي آمريكا انتقاد كرد و خواستار برخورد با عاملان اين اقدام شد. اقدام ويكي‌ليكس با واكنش‌هاي عمدتا منفي از سوي سران بسياري از دولت‌ها نيز مواجه شده است. برخي از دولت‌ها تلاش كرده‌اند بي‌تفاوتي خود را به انتشار اين اسناد نشان دهند. به عنوان نمونه تركيه كه متهم به ارائه كمك‌هاي غيرمستقيم به القاعده است در مورد صحت اين اسناد ابراز ترديد كرده است. 

در نظر روسيه اين اقدام تراژيك نيست و برخي از كشورها نيز بر عدم استناد به اطلاعات منتشر شده در اين سايت تاكيد كرده اند. اما موضع اسرائيلي‌ها در اين پرونده تامل برانگيز است. بنيامين نتانياهو نخست وزير اسرائيل روز دوشنبه در مورد انتشار اسناد ويكي‌ليكس گفت كه اسرائيل در كانون توجه اين اسناد نيست. او خوشحالي خود را از اين موضوع بيان كرد و از تفاوت ميان مواضع خصوصي و مواضع علني در دنياي ديپلماسي سخن گفت. 

بنيامين نتانياهو سپس تلاش كرد كه توجه را به سمت ايران جلب كند. وي از اجماع ميان اسرائيل و كشورهاي عربي عليه كشورمان خبر داد و اشاره كرد كه موضوع ايران براي كشورهاي عربي در اولويت قرار دارد و حتي پرونده ايران براي اعراب از اهميت بيشتري نسبت به پرونده فلسطين برخوردار است.

ويكي‌ليكس و سه فرضيه
در مورد اين اسناد طبقه‌بندي شده و غيرطبقه‌بندي شده كه تنها بخش معدودي از آن-كه بيش از 250 هزار سند است- در دور سوم انتشار به دست پنج نشريه رسيده است تاكنون فرضيه‌هاي متفاوتي مطرح شده است. اما به نظر مي‌رسد اگر دچار توهم توطئه نشويم نمي‌توان از كنار نام اسرائيل در اين پرونده به راحتي گذشت. در مورد عامل انتشار اسناد سه فرضيه را مي‌توان مطرح كرد:

1 - اين اسناد از سوي اسرائيل و آمريكا و در يك اقدام هماهنگ شده براي رسيدن به اهداف خاصي از جمله فضاسازي عليه ايران منتشر شده‌اند. انتشار برخي از سندها مانند اقدامات آمريكا در افغانستان و عراق و يا طرح برخي از توطئه‌هاي اسرائيل عليه حماس و ايران در راستاي رد گم كني توجيه مي‌شوند. مخالفان اين فرضيه اعتقاد دارند كه انتشار اسناد كه طبق قاعده مي‌بايست بيست تا سي سال آينده منتشر شوند مي‌تواند به روابط آمريكا و متحدانش لطمه زند و در نتيجه ايفاي نقش دولت باراك اوباما در اين پرونده منتفي است. به خصوص اينكه برخي از رهبران كشورهاي دوست آمريكا مانند نيكلاساركوزي و نيز سران ايتاليا از اين اقدام به عنوان نمادي از بي‌مسئوليتي كامل تعبير كرده‌اند.
 
2 - انتشار اين اسناد مي‌تواند نتيجه كشمكش داخلي ميان احزاب داخلي آمريكا با بهره برداري اسرائيلي باشد. بر مبناي اين فرض اسرائيل با كمك لابي يهودي كه در نهادهاي سياسي آمريكا نفوذ دارد زمينه انتشار بي‌سابقه اين اسناد را فراهم كرده است. طرفداران اين فرضيه اعتقاد دارند كه اسرائيل در كانون اتهامات ويكي‌ليكس قرار ندارد. عمده اين اتهامات عليه ايران است. در نظر اسرائيلي‌ها ايران تهديد نخست براي امنيت اسرائيل است و انتشار اين اسناد مي‌تواند موجي را عليه تهران به وجود بياورد. حتي سياست‌هاي خصوصي عرب‌ها را مي‌تواند عليه ايران علني كند. به خصوص اينكه هيلاري كلينتون نيز در آخرين مواضع خود با استناد به ويكي‌ليكس مدعي شده كه ايران تهديدي جدي براي منطقه است و نگراني در مورد ايران بي‌اساس نيست. اين نكته هم قابل توجه است كه اسرائيل در اين اسناد به تضعيف ايران، حماس، بهره برداري از انعطاف محمود عباس و... متهم شده است. اتهاماتي كه اسرائيل هيچ‌گاه آنها را رد نكرده است. همچنين قبل از انتشار اين اسناد برخي از رسانه‌ها مانند نيويورك تايمز و لوموند با وزرات امور خارجه آمريكا در مورد طرح برخي از مسائل امنيتي مشورت كرده‌اند و برخي از اسناد حساس و برخي از اسامي حذف شده اند.
 
3 - فرضيه سوم را طرفداران انقلاب تكنولوژيك و نقش اينترنت و گسترش ابعاد روزنامه‌نگاري تحقيقي مطرح مي‌كنند. مبناي اين فرضيه نيز جهان مسطحي است كه از سوي توماس فريدمن مطرح شده است. بر مبناي اين نظريه رشد فن آوري اطلاعات و گسترش اينترنت و.. مرزها را به يكديگر نزديك كرده است و امكان اختفاي بسياري از مسائل را از بين برده است. حتي بعد از انتشار برخي از اسناد ويكي‌ليكس در مورد افغانستان در اواسط تابستان يك افسر اطلاعاتي پنتاگون 22 ساله از سوي برخي از رسانه‌ها به عنوان عامل درز اين اطلاعات معرفي شد. نيويورك تايمز در گزارش دو روز پيش خود با اشاره به نام برادلي مانينگ گفته كه وي با دسترسي به اين اسناد آنها را در اختيار ويكي‌ليكس قرار داده است و هم اكنون در بازداشت به سر مي‌برد. به نظر مي‌رسد كه فرضيه سوم با توجه به پيچيدگي‌هاي سياست و حساسيت سازمان‌هاي جاسوسي ايالات متحده از احتمال كمتري برخوردار باشد. به خصوص اينكه اطلاعات در فاصله‌هاي زماني منتشر شده‌اند و امكان جلوگيري از انتشار اسناد از سوي دولت آمريكا وجود داشته است.
 
فرضيه نخست نيز با توجه به واكنش كشورهاي مختلف به انتشار اين اسناد محرمانه و تاثير منفي آن بر روابط با آمريكا از احتمال كمتري برخوردار است. انتشار اين اسناد به اعتماد كشورهاي مختلف به ديپلماسي آمريكا ضربه‌هاي بزرگي مي‌زند. اما فرضيه دوم از بنيانهاي مستحكم تري برخوردار است. بر مبناي اين فرضيه اسرائيل از طريق يك بازي پيچيده و بهره گيري از شكاف‌هاي داخلي در عرصه سياسي ايالات متحده و لابي‌هاي يهودي طراح اصلي اين بازي است. بازي كه در جهت فشار به ايران سازماندهي شده است. به خصوص اينكه دولت تندوري نتانياهو چندان بي‌ميل هم نيست دولت اوباما تضعيف شود و جبهه تندروهاي آمريكا تقويت شود. با اين بحران اسرائيل همچنين مي‌تواند مسئله شهرك‌سازي‌ها را نيز به حاشيه ببرد.