عباس شاکری، رییس سابق دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه در نشستی که در فرهنگستان علوم برگزار شده بود گفته است؛ ۸۵ درصد از نقدینگی مربوط به سپرده‌های پس‌انداز مدت‌دار است و ۷۴ درصد از این سپرده‌ها مربوط به یک درصد از سپرده‌گذاران می‌شود. البته پیش از این ادعا و در سال ۱۳۹۵ نیز غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده بود که ۸۰ درصد سپرده‌های بانکی متعلق به ۲ درصد است، این اظهارنظر هم هیچ‌گاه از سوی مقامات بانک مرکزی شفاف‌سازی نشد و پاسخی هم به آن داده نشد.
بر اساس گزارش بانک مرکزی از وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری میزان سپرده‌ها و تسهیلات بانکی تا پایان شهریور ماه ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته معادل ۳۵.۶ و ۳۴.۴ درصد افزایش یافته است.
به گزارش اعتماد، در پایان شهریور ماه سال جاری، مانده کل سپرده‌ها به رقم ۶۳۴۹.۱ هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به مقطع مشابه سال قبل و پایان سال گذشته معادل ۳۵.۶ و ۱۴.۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
همچنین، بالاترین مبلغ سپرده‌ها مربوط به استان تهران با مانده ۳۳۷۶.۵ هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد معادل ۱۷.۷ هزار میلیارد تومان است. علاوه بر این، مانده کل تسهیلات در این زمان ۴۶۴۲.۵ هزار میلیارد تومان است که نسبت به مقطع مشابه سال قبل و پایان سال گذشته معادل ۳۴.۴ و ۱۲.۱ درصد افزایش داشته است.
طبق این گزارش، بیشترین مبلغ تسهیلات نیز مربوط به استان تهران با مانده ۲۷۷۰.۲ هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد معادل ۱۷.۶ هزار میلیارد تومان است. اما چه میزان از این سپرده‌ها مدت‌دار است و این سپرده‌های غیردیداری در دست چند درصد از سپرده گذاران است؟
عباس شاکری، رییس سابق دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه در نشستی که در فرهنگستان علوم برگزار شده بود گفته است؛ ۸۵ درصد از نقدینگی مربوط به سپرده‌های پس‌انداز مدت‌دار است و ۷۴ درصد از این سپرده‌ها مربوط به یک درصد از سپرده‌گذاران می‌شود.
البته پیش از این ادعا و در سال ۱۳۹۵ نیز غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده بود که ۸۰ درصد سپرده‌های بانکی متعلق به ۲ درصد است، این اظهارنظر هم هیچ‌گاه از سوی مقامات بانک مرکزی شفاف‌سازی نشد و پاسخی هم به آن داده نشد.
ضمن آنکه در داده‌های صورت‌مالی بانک‌ها نیز مشخص نشده که چه تعداد از سپرده‌گذاران چه مقدار سپرده دارند و شاید اگر تفکیکی صورت گیرد، می‌توان ارزیابی روشن‌تری داشت که چه میزان از سپرده‌ها در دست چه تعداد از سپرده‌گذاران است.
بهاء‌الدین حسینی هاشمی، مدیرعامل اسبق بانک صادرات در خصوص اینکه این آمار‌ها چه اندازه به واقعیت نزدیک است گفت: در ایران میزان سپرده‌های مدت‌دار و غیر دیداری که شامل پس‌انداز‌ها و سپرده‌های بلندمدت می‌شود در گذشته ۶۰ درصد بود و سپرده‌های جاری هم ۴۰ درصد از این سپرده‌ها را تشکیل می‌داد، اما در حال حاضر این رقم تغییر کرده و تا ۷۰ درصد از سپرده‌های بانکی مدت‌دار و ۳۰ درصد جاری و دیداری هستند.
حسینی هاشمی تصریح کرد:، اما پس از الکترونیکی شدن فعالیت‌های بانکی منابع زیادی در حساب‌های جاری نمی‌ماند و این منابع حساب‌های پشتیبان دارند و بر این اساس مانده کمی در حساب‌های جاری باقی می‌ماند و آن هم به این دلیل است که بانک‌ها به آن سودی نمی‌دهند و معمولا این منابع در حساب‌های پشتیبان و پس‌انداز نگهداری می‌شوند و در صورتی که افراد هر زمان چکی داشته باشند از این حساب‌ها برداشت می‌کنند.
این کارشناس حوزه پولی و بانکی تصریح کرد: اینکه گفته شده بیش از ۷۰ درصد سپرده‌ها متعلق به یک درصد از سپرده‌گذاران است این آمار در نظام بانکی موجود است و قابل اعلام کردن است. البته در کشور‌های با نظام سرمایه‌داری هم همین‌گونه است.
در گذشته در ایران بیش از ۷۰ درصد سپرده‌ها متعلق به ۲ درصد از سپرده‌گذاران بود و اگر امروز این میزان کمتر شده به این دلیل است که ضریب جینی از متوسط بالاتر رفته و توزیع درآمد توزیع عادلانه‌ای نیست.
حسینی هاشمی خاطرنشان کرد: متاسفانه واقعیت تلخ این است که تعداد معدودی از سپرده‌گذاران دارای سپرده‌های مدت‌دار در بانک‌ها هستند.
این کارشناس حوزه پولی و بانکی در پاسخ به این پرسش که اخذ مالیات از این یک درصد سپرده‌گذاری که ۷۰ درصد سپرده‌ها را در اختیار دارند چقدر درست است، افزود: اینکه فردی در بانکی سپرده‌گذاری می‌کند فرض بر این است که منشا این پول سالم بوده و از دسترنج او به دست آمده و از حقوق افراد یا از سود افراد در بنگاه‌های اقتصادی یا فروش املاک و دارایی‌های افراد اخذ شده و منشا آن‌ها مشخص است. فرض هم بر این است که مالیات این منابع مالی که امروز برای سپرده‌گذاری وارد بانک شده پیش از آن پرداخت شده است و اگر قرار است این فرد سودی هم دریافت کند این سود پس از کسر مالیات‌های او در گذشته است و اگر قرار باشد مالیات دیگری از این منابع دریافت شود به عنوان مالیات مضاعف محسوب شود.
او ادامه داد: البته موضوعی که از گذشته هم مطرح می‌شد این است که مالیات دیگری از سود این سپرده‌ها که بین ۱۸ تا ۲۰ درصد است دریافت شود که برخی بر این باورند که به دلیل اینکه این سود به عنوان درآمد فرد محسوب می‌شود ابتدا باید در سبد درآمد و هزینه دارنده حساب مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که مازادی وجود داشت مالیات آن را پرداخت کند که البته هنوز قانونی وجود ندارد که از این درآمد یا سود بخواهند مالیاتی دریافت کنند.
حسینی هاشمی گفت: هر چند این تعداد اندک یک درصدی مسلما دارای ثروت کشور و درآمد‌های بالا هستند و می‌توان این افراد را شناسایی کرد و اگر این افراد در گذشته مالیات‌های‌شان را پرداخت کرده‌اند که دیگر نباید مالیاتی پرداخت کنند. اما اگر مالیاتی نداده‌اند باید از این منابعی که در بانک‌ها موجود دارند مالیات‌های گذشته را برداشت کنند.
او در مورد بحث‌های مربوط به اخذ مالیات از عایدی هم خاطرنشان کرد: سال‌هاست این موضوع مطرح می‌شود و از سال ۱۳۸۰ به بعد که آمار‌ها هم الکترونیک شدند و استخراج اطلاعات هم قابل دسترس‌تر شد مطرح بود که آن زمان اعلام می‌شد که ۵۰ درصد از سپرده‌های مدت‌دار متعلق به ۲ درصد از سپرده گذاران است و امروز این میزان تغییر کرده و به یک درصد رسیده است و این موضوع نشان‌دهنده آن است که توزیع درآمد‌ها بسیار ناعادلانه است و رانت‌های زیادی در کشور وجود دارد و فرار‌های مالیاتی همچنان صورت می‌گیرد که سرمایه‌های آنچنانی در دست این تعداد اندک است و متاسفانه این بیماری در توزیع درآمد و برخورداری از امکانات در کشور وجود دارد.
