تبعات سرمایه‌گذاری چین در عربستان برای ایران

اتاق بازرگانی ایران در جدیدترین گزارش خود از وضعیت اقتصاد جهانی به بررسی توافق‌های اخیر سرمایه‌گذاری چین در منطقه و به‌طور خاص عربستان‌سعودی پرداخته است.

به گزارش «ایسنا» در بخش تحولات جهانی، گسترش روابط چین با عربستان‌سعودی مورد بررسی قرار گرفته‌است. در اتفاقی بااهمیت رئیس‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمهور چین در مهم‌ترین سفر خارجی خود در دوره پساکرونا، راهی عربستان شد تا اهمیت این کشور و به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طورکلی جهان عرب در دیپلماسی اقتصادی چین را به نمایش بگذارد.

در این سفر، «توافق‌نامه مشارکت استراتژیک جامع» میان طرفین امضا شد. مهم‌تر آنکه چین و عربستان‌سعودی ۳۴ توافق‌نامه سرمایه‌گذاری را به امضا رساندند. افزون بر این، دو طرف از هماهنگی بیشتر میان کلان پروژه راه‌ابریشم چین و چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سخن گفته و خواستار پیشرفت در مذاکرات موافقت‌نامه تجارت آزاد میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌‌‌‌‌‌‌‌‌فارس و چین شده‌اند. از منظر تاثیرات این سفر بر منافع ایران، روشن است که عربستان به مرکز ثقل دیپلماسی منطقه‌ای چین در خاورمیانه تبدیل شده و به‌نوعی جای ایران را گرفته‌است.

از نظر اقتصادی، توجه به این نکته اهمیت دارد که ایران نه‌‌‌‌‌‌‌‌‌تنها اقتصادهای غربی را از دست داده‌است، اکنون بیم آن می‌رود اقتصاد چین را نیز از دست بدهد و پس از کشورهای عربی به‌عنوان بازیگری درجه دوم در خاورمیانه در رادار دیپلماسی اقتصادی چین تلقی شود. پرسش راهبردی از منظر منافع ملی این است که چرا و به چه دلایلی به‌رغم توافق‌نامه پرسروصدای همکاری راهبردی میان ایران و چین، موسوم به توافق‌نامه ۲۵ ساله، چین عمده سرمایه‌گذاری‌های خود را در جهان عرب به‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه در خلیج‌‌‌‌‌‌‌‌‌فارس صورت می‌دهد؟

پیامدهای اعمال سقف قیمت برای فروش نفت روسیه، تلاش روسیه برای اتحادیه گازی با آسیای‌مرکزی و ایجاد ساختارهای مالی در بریکس و در نهایت هشدار آلمان نسبت به جنگ تجاری آمریکا با اتحادیه اروپا، از دیگر اخبار مهم بین‌المللی است که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته‌است. در تحولات منطقه‌ای، یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌بار دیگر ضعف دیپلماسی اقتصادی ایران خود را نشان می‌دهد. داده‌های جدید دولت قزاقستان نشان می‌دهد که حمل‌ونقل کالا از مسیر کریدور میانی که چین و آسیای‌مرکزی را با عبور از خزر و از طریق جمهوری‌آذربایجان به ترکیه و اروپا وصل می‌کند در ۱۰ ماه نخست سال‌۲۰۲۲ رشد ۸۰۰‌درصدی داشته است.

این کریدور در رقابت با موقعیت ژئواکونومیک ایران، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه کریدور شمال- جنوب و کریدور چین -آسیای‌مرکزی- غرب آسیا قرار می‌گیرد و پیشرفت آن به‌معنای تضعیف موقعیت ژئواکونومیک ایران است. تلاش دولت ترکیه برای تضمین جریان ارزی جدید از کشورهای «دوست»، از جمله عربستان‌سعودی و قطر از دیگر تحولات منطقه است. با نزدیک‌شدن به انتخابات سرنوشت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ساز این کشور در ماه ژوئن ۲۰۲۳، اقدامات در جهت حمایت از لیر ترکیه و ممانعت از ایجاد توفان دیگری از افزایش قیمت‌ها، در تعیین سرنوشت انتخابات حائزاهمیت است.

کمبود منابع ارزی، به‌عنوان یکی از عوامل اصلی آشفتگی اقتصادی ترکیه به‌شمار می‌رود. از جمله رویدادهای مهم دیگر باید به فعال‌تر‌شدن اسرائیل در منطقه اشاره کرد. همکاری اسرائیل و قطر در میدان گازی صیدون و تقویت مبادلات تجاری این کشور با مصر از این منظر قابل‌‌‌‌‌‌‌‌‌توجه است. در بخش داده‌های تازه آمارهای اداره‌کل گمرک چین حاکی از این است که واردات طلای روسیه به چین در ماه اکتبر به ۱۶/ ۲تن رسید‌که بالاترین رقم در هفت سال‌گذشته به‌شمار می‌رود.

تحریم طلای روسیه از سوی غرب، زمینه را برای توجه فزاینده تولیدکنندگان روس به بازار چین فراهم آورده است. داده‌های تازه گمرک چین همچنین نشان می‌دهد که تجارت بین روسیه و چین در سال‌جاری به رشد خود ادامه داده و در ۹ ماه نخست، به ۱۲۹‌میلیارد دلار رسیده است. در همین راستا، گردش مالی تجاری در سه فصل نخست سال‌جاری، نزدیک به ۳۰‌درصد افزایش یافته‌است.