چه اتفاقی برای هو جینتائو افتاد؟

فرارو- جیمز پالمر معاون سردبیر «فارین پالسی»؛ بیستمین کنگره حزب چین روز شنبه با یک صحنه نادر و تکان دهنده از درامی زنده به پایان رسید. «هو جینتائو» رهبر حزب کمونیست چین در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ میلادی درست پیش از رای گیری نهایی جلسه به طور آشکاری با حالتی گیج و ناراحت به طور علنی توسط کارکنان از کنگره حزب رانده شد. هو در موقعیتی برجسته در کنار شی جین پینگ رهبر فعلی حزب کمونیست چین نشسته بود و این حادثه توسط دوربین‌ها ثبت شد. به نظر می‌رسید که او از شی و «لی کچیانگ» نخست وزیر چین پرسشی را مطرح کرده بود که هر دو آنان سرشان را تکان دادند.

به گزارش فرارو به نقل از فارین پالسی، شی با گذاشتن دستش روی کاغذها مانع از برداشتن آن توسط هو جینتائو شد. لی ژانشو یکی دیگر از رهبران برجسته حزب هنگام خروج هو برای کمک به او از جایش بلند شد. با این وجود، «وانگ هونینگ» یکی از نظریه پردازان سیاسی که در کنارش نشسته بود با کشیدن لباس‌اش از او خواست بنشیند.

هو هرگز به اندازه لحظه فعلی شی قدرتمند نبود. دوران در قدرت بودن او هنوز در دوره به اصطلاح رهبری جمعی بود و او مجبور بود با نفوذ هولناک سلف خود «جیانگ زِمین» مبارزه کند. در دوران زمامداری هو فساد افزایش یافت. همزمان در دوران او آزادی بیان در فضای مجازی و تا حدی فعالیت‌های گروه‌های جامعه مدنی و سازمان‌های غیر دولتی نیز افزایش یافت. این وضعیت به دلیل تعهد بزرگ هو به لیبرالیسم نبود بلکه بدان خاطر رخ داد که اکثر اعضای حزب بیش‌تر مشغول پول درآوردن بودند تا اجرای خطوط حزبی.

هو از زمان کناره گیری از رهبری حزب کمونیست چین در سال ۲۰۱۲ میلادی تا حد زیادی از صحنه سیاست چین خارج شده بود. بسیاری از متحدان سابق او به ویژه «لینگ جیهوا» دستیار ارشد‌ش در سال ۲۰۱۵ میلادی در جریان پاکسازی‌های تحت هدایت شی بازداشت شدند. هو با یک شبکه قدرت متشکل از رهبران سابق شبیه خود در اتحادیه جوانان کمونیست مرتبط بود. به نظر می‌رسد که این جناح درون حزب عملا نابود شده است.

پس چه اتفاقی رخ داد؟ نام «هو» در فهرستی از اعضای مجمع عمومی که توسط خبرگزاری دولتی چین (شی هوا) در روز شنبه ارائه شد دیده شده بود. با این وجود، هیچ توضیحی برای چرایی خروج او از جلسه ارائه نشد و جای تعجبی ندارد که هر تلاشی برای بحث در فضای مجازی و گمانه درباره آن در چین به شدت سانسور می‌شود. به خاطر داشته باشید که کنگره حزب یک رویداد کاملا فشرده است که در آن سیاست واقعی از هفته‌ها یا ماه‌ها قبل رخ می‌دهد و برنامه ریزی برای آن صورت می‌گیرد. این بدان معناست که حذف ناخواسته و ناشیانه «هو» یا یک گندکاری بود و یا یک توطئه از پیش برنامه ریزی شده.

اولین احتمال این است که وضعیت رخ داده در نتیجه یک بحران بهداشتی بود. هو در طول کنگره حزب به وضوح ضعیف به نظر می‌رسید. موهای او نیز کاملا به رنگ خاکستری درآمده بود که در دوره‌های گذشته نشانه‌ای از این بود که او به طور کامل از قدرت دوری می‌کرد، زیرا رهبران چین معمولا موهای خود را رنگ می‌کنند. با این وجود، در زمان شی نشانه‌هایی از خاکستری شدن مو اجازه نمایان شدن پیدا کردند.

با این وجود، باور این موضوع دشوار است. یعنی چه شرایطی رخ داده که باعث نیاز فوری او به حذف از جلسه با چرخاندن دوربین و بی‌میلی عمیق او برای ترک جلسه شده است؟ حتی در شرایط حزبی که رازداری و احتیاط یک هنجار است چرا دیگران به یک همکار ضعیف سابق خود کمک نکردند؟

یک احتمال دیگر آن است که تشخیص غیرمنتظره کووید -۱۹ صورت گرفته بود که هو از آن بی‌اطلاع بوده است. این بدان معناست که یک آزمایش تست کرونای سریع انجام شده برای افرادی که به رهبری نزدیک می‌شوند به اشتباه پردازش شده است.

احتمال دوم آن است که ناگهان اطلاعاتی منتشر شد مبنی بر آن که شی از این موضوع ترسیده که ممکن است در زمان رای گیری کنگره حزب «هو» از رای دادن خودداری ورزد یا حتی علیه او رای دهد. این موضوع می‌توانست پیامی از سوی هو به همکاران سابق‌اش در پشت صحنه و یا حتی نشانه‌ای از زوال عقل باشد که به وحشت ناگهانی دامن می‌زد وحشتی مبنی بر آن که ممکن است مشکلی رخ دهد. این موضوع باعث می‌شود سردرگمی هو قابل درک به نظر برسد.

با این وجود، سومین و نگران کننده ترین احتمال این است که چنین اقدامی از پیش برنامه ریزی شده بود و ما تنها شاهد بودیم که شی عمدا و به طور علنی سلف خود را تحقیر کرد و احتمالا این پیش زمینه‌ای برای استفاده از ابزار انضباط حزبی توسط شی و سپس مجازات قضایی هو خواهد بود. این یک حرکت خارق‌العاده خواهد بود، اما پیام قدرت مطلق شی را در بر می‌گیرد قدرتی که توسط بقیه اعضای کنگره حزب تقویت می‌شود و نقش شی را به عنوان «هسته» حزب تقویت می‌کند چرا که او در اقدامی بی‌سابقه سومین دوره زمامداری‌اش را تمدید کرده است.

شی در گزارش کار افتتاحیه مراسم از زبان بسیار تندی استفاده کرد تا وضعیت درون حزب را توصیف کند و از «لغزش به سمت رهبری ضعیف، توخالی و ضعیف حزب در عمل» صحبت کرد البته بدون آن که اشاره مستقیمی به هو یا اشخاص دیگر داشته باشد. تحقیر هو به این روش پیام روشنی را به «بزرگان بازنشسته» رهبران سطح بالای سابق حزب که مدت‌ها در آن حزب باقی مانده بودند ارسال می‌کند: این که شی از قدرت نامحدودی برخوردار خواهد بود. در آن صورت، ژست «لی ژانشو» برای کمک به هو محبتی غریزی، اما خطرناک نسبت به همکار سابق‌اش قلمداد شده است.

با این وجود، این حرکت تا حد زیادی غیر ضروری به نظر می‌رسید چرا که فراکسیون اتحادیه جوانان مدت هاست که تقریبا نابود شده و اعضای آن یا برکنار یا بازداشت شده اند. هر قدرت که هو زمانی در حزب داشت مدت هاست که از بین رفته است. بسیار سخت است که هو را به عنوان یک تهدید قابل قبول برای شی تلقی کنیم مگر در ارتباط با دیگر رهبران بازنشسته.

هم چنین، خارج کردن هو از جلسه می‌توانست یک حرکت ظالمانه عمیق باشد نوعی نمایش تئاترگونه بوروکراتیک که نشانگر نظام‌های لنینیستی‌ای مانند چین است. در این سناریو، به هر حال هو به سادگی می‌توانست در خلوت بازداشت یا در حصر خانگی قرار گیرد و بدتر شدن وضعیت سلامتی او بهانه‌ای آسان برای هر تصمیمی باشد. حتی اگر قرار بود او را تحقیر کنند، می‌توانستند این کار را در جلسات پشت درهای بسته انجام دهند همان گونه که مائوتسه تونگ بارها با رهبرانی که از تصمیمات او سرپیچی کرده بودند این کار را انجام داده بود.

کمیسیون مرکزی بازرسی انضباطی که پلیس مخفی داخل حزب کمونیست چین محسوب می‌شود در دوران شی جین پینگ بسیار خشن بوده و از ابزارهای شکنجه فراوان استفاده کرده است. «شو کایهو» معاون سابق رئیس کمیسیون مرکزی نظامی چین در سال ۲۰۱۴ میلادی در میانه درمان سرطان بازداشت شد و سال بعد فوت کرد.

بسیار محتمل است که تا سال‌ها متوجه نشویم دقیقا چه اتفاقی برای «هو» رخ داده است. ممکن است اطلاعیه‌ای در مورد سلامت هو منتشر شود و یا ممکن است هرگز توضیحی عمومی درباره این رخداد ارائه نشود. در صورتی که «هو» به طور رسمی توسط کمیسیون مرکزی بازرسی انضباطی بازداشت شود مانند همیشه منجر به طرح اتهامات علیه فرد بازداشت شده و زندانی شدن او خواهد شد.

فارغ از هر اتفاقی که برای «هو» رخ دهد قدرت شی در روز یکشنبه آشکارتر شد. در فهرست اولیه اسامی کمیته مرکزی تقریبا ۲۰۰ نفری که در کمیته دائمی هسته رهبری حزب را تشکیل می‌دهند و در جلسات تصمیم می‌گیرند نام «لی کچیانگ» نخست وزیر کنونی و یکی از دستیاران هو دیده نمی‌شود. هم چنین، «وانگ یانگ» و «لیو هه» اصلاح طلبان اقتصادی درون حزب نیز نام‌شان در این فهرست دیده نمی‌شود. این بدان معناست که کمیته دائمی احتمالا تقریبا به طور کامل متشکل از متحدان نزدیک شی خواهد بود.

در حدود سال ۲۰۱۳ میلادی ناظران چین شروع به شوخی در مورد «عصر طلایی لیبرالیسم در زمان هو جین تائو» کردند. در آن زمان، بیهوده به نظر می‌رسید که دورانی تا این حد از نظر سیاسی محافظه‌کارانه حتی در شرایطی که جامعه مدنی چین به آرامی و با تزلزل پیشرفت می‌کرد به عنوان عصری لیبرال در چین در نظر گرفته شود. در طول دهه پس از آن، اما این موضوع بسیار کمتر یک شوخی به نظر می‌رسید. در قیاسی نسبی، دوران هو اکنون به طرز مضحکی آزاد و باز به نظر می‌رسد و هم اکنون به شکلی بیرحمانه پایان یافته است.