راشاتودی: آن چه از پهپاد‌های ایرانی می‌دانیم

فرارو- کارشناسان می‌گویند بعید است که ایران تنها برای تامین پهپاد به روسیه رویارویی خود با غرب را تشدید کند.

به گزارش فرارو به نقل از راشا تودی، «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی امریکا دوشنبه گذشته مدعی شد که ایران در حال آماده شدن برای ارسال چند صد پهپاد به روسیه به منظور استفاده در عملیات نظامی مسکو در اوکراین است. ایران به صراحت این ادعا را رد کرد و روسیه در این باره هیچ اظهارنظر رسمی‌ای ارائه نداده است.

در همین حال، تهران و مسکو اعلام کردند که «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه هفته آینده برای گفتگو با «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران به تهران سفر خواهد کرد.

در ادامه «راشا تودی» به پهپاد‌های ایرانی نگاه انداخته تا ببیند آیا این پهپاد‌ها می‌توانند برای روسیه در کارزار نظامی در اوکراین مورد استفاده قرار گیرند یا خیر. هم چنین، «راشا تودی» توضیح می‌دهد که چرا ایالات متحده از این چشم‌انداز نگران است و چگونه این تحول می‌تواند بر احتمال لغو تحریم‌ها علیه ایران تاثیرگذار باشد.

سالیوان اشاره کرده بود: «اطلاعات ما نشان می‌دهد که دولت ایران در حال آماده‌سازی برای ارائه بیش از صد‌ها پهپاد از جمله پهپاد‌های با قابلیت حمل سلاح به روسیه در یک جدول زمانی تسریع شده است».

می‌توان حدس زد که ایالات متحده اکنون انتظار دارد پهپاد‌های ایرانی در عملیات در شرق اروپا شرکت کنند. سالیوان گفت: «معلوم نیست آیا ایران تاکنون هیچ یک از این پهپاد‌ها را به روسیه تحویل داده است یا خیر».

در مورد ایران آن کشور به صراحت هرگونه برنامه‌ای برای همکاری با روسیه از طریق تامین پهپاد‌ها را تکذیب کرده است. «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در پاسخ به پرسشی درباره ادعای یک رسانه گفت: «همکاری ایران و روسیه در برخی از فناوری‌های پیشرفته به دوره پیش از جنگ اوکراین باز می‌گردد و به تازگی هیچ تحول بزرگی در این زمینه رخ نداده است».

آنچه از پهپاد‌های ایرانی می‌دانیم

واشنگتن حتی پیش از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین نسبت به برنامه پهپادی ایران نگران بود. نوامبر گذشته، ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه شرکت‌های خصوصی ایرانی که ظاهرا در تولید پهپاد‌های جنگی و شناسایی نقش داشتند وضع کرد. امریکا مدعی شده بود که این شرکت‌ها در ظاهر ادعا می‌کردند در تحقیقات خصوصی مشارکت دارند، اما به طور مخفیانه به دولت ایران برای توسعه پهپاد‌ها و انجام معاملات بین المللی در راستای منافع دولتی ایران کمک کرده بودند.

«دنیس فدوتینوف» سردبیر مجله Drone Aviation که به طور تخصصی به حوزه هوانوردی و پهپاد‌ها می‌پردازد به «راشا تودی» می‌گوید که پهپاد‌های ایرانی در واقع ارزش زیادی برای بررسی دارند و این کشور از دهه ۱۹۸۰ میلادی آن را طراحی کرده است.

او می‌افزاید: «در حال حاضر ایران چندین سامانه پهپاد از پهپاد‌های مینیاتوری گرفته تا مدل‌های با قابلیت استقامت طولانی در ارتفاع متوسط را در اختیار دارد».

برخی از پهپاد‌های ایرانی از طرح‌های آمریکا الهام گرفته شده‌اند. به عنوان مثال، «قدس یاسر» بر اساس هواپیمای «بوئینگ اسکن ایگل» که توسط ایرانی‌ها در سال ۲۰۱۲ میلادی رهگیری شد ساخته شده است در مقابل شاهد ۱۷۱ سیمرغ و صاعقه -۲ اشتراکات زیادی با «آر کیو-۱۷۰ سنتینل» دارند که در سال ۲۰۱۱ میلادی حریم هوایی ایران را نقض کرد.

پهپاد‌های تهاجمی شاهد - ۱۲۹ که از لحاظ ظاهری شبیه به هواپیمای آمریکایی «ام کیو-۱ پریدیتر» هستند از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، زیرا از سال ۲۰۱۴ میلادی نقش فعالی در جنگ داخلی سوریه ایفا کرده‌اند.

فدوتینوف می‌گوید: «ایران چندان مشتاق به اشتراک‌گذاری اطلاعات در مورد پهپاد‌های خود نیست و تنها آن چه را که برایش مفید است فاش می‌کند. با این وجود، بدون شک یکی از مزایای آن کشور تجربه گسترده‌ای می‌باشد که در توسعه پهپاد کسب نموده است».

با این وجود، فناوری ایران نمی‌تواند از رقیب خود در این عرصه یعنی ترکیه پیشی بگیرد. طراحان ترک با تامین کنندگان پیشرو زیرسیستم‌های پهپاد‌های مختلف در بازار همکاری می‌کنند که توسعه تجهیزات پیچیده‌تر را برای آنان آسان‌تر می‌سازد.

چرا روسیه به پهپاد‌های ایرانی نیاز دارد؟

«ویکتور لیتووکین» سرهنگ بازنشسته و مفسر نظامی خبرگزاری روسی «ایتارتاس» به «راشا تودی» می‌گوید: «همه پهپاد‌ها در اساس یکسان هستند. تنها تفاوت میان پهپاد نقش، بارگیری و زمان پرواز آن هاست. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و پهپاد‌های برجسته‌ای ندارد».

مسکو نیز مدتی است که در حال توسعه پهپاد‌های خود بوده است. «یوری بوریسوف» معاون نخست وزیر روسیه که مسئولیت نظارت بر صنایع دفاعی را بر عهده دارد ماه گذشته گفته بود که روسیه «تقریبا به تمام انواع سامانه‌های هوایی نظامی پهپادی از جمله مدل‌های شناسایی، تهاجمی، تاکتیکی، عملیاتی و تاکتیکی - عملیاتی دسترسی دارد».

در عین حال، او انکار نکرد که روسیه «باید پیش‌تر و در زمانی خیلی زودتر فواید پهپاد‌ها را تشخیص می‌داد». او در پاسخ به پرسش «راشا تودی» درباره کمبود پهپاد‌های روسیه وعده داد که تولید پهپاد توسط آن کشور افزایش یابد و اشاره داشت که این کار نیازمند زمان است. این موضوع ممکن است به عنوان نشانه‌ای تعبیر شود که روسیه پهپاد‌های ایرانی را یک راه حل موقت می‌داند تا زمانی که پهپاد‌های روسی وارد ناوگان خدمت‌رسانی شوند.

«فدوتینوف» استدلال می‌کند که اگر قراردادی امضا شود مسکو عمدتا به سیستم‌های شناسایی سنگین و تهاجمی پهپاد‌ها علاقه خواهد داشت.

«فدوتینوف» می‌گوید: «اگر این پهپاد‌ها در اختیار ارتش روسیه قرار گیرند من هیچ مانعی برای استفاده از چنین سامانه‌هایی (در اوکراین) نمی‌بینم». او می‌گوید تا جایی که به تلفات غیر نظامی مربوط می‌شود پهپاد‌ها سامانه‌های تسلیحاتی با دقت بالا را حمل می‌کنند که این خطرات را به حداقل می‌رساند.

با این وجود، «لیتووکین» ابراز تردید کرد که پهپاد‌های ایرانی در اوکراین مورد استفاده قرار گیرند. او می‌گوید: «هیچ نوع سلاحی نمی‌تواند مسیر جنگ را تغییر دهد. خب، سلاح‌های هسته‌ای می‌توانند، اما تشدید درگیری در اوکراین به سطح یک جنگ هسته‌ای قابل بحث نیست. پهپاد‌ها به خودی خود سلاح نیستند بلکه سکو‌های جنگی محسوب می‌شوند».

آیا ایران می‌تواند تقاضای پهپاد روسیه را پوشش دهد؟

به نظر می‌رسد شرکت‌های ایرانی توانسته‌اند تولید انبوه پهپاد‌ها را راه اندازی کنند. «فدوتینوف» در پاسخ به این پرسش که آیا ایران توانایی صادرات پهپاد‌ها را دارد یا خیر گفت: «بله و حتی می‌توان گفت که ایران شروع به فروش سامانه‌های پهپادی خود به مشتریان خاصی کرده است».

«لیتووکین» با این نظر موافق است و می‌گوید: «ایران تعداد قابل توجهی پهپاد تولید کرده است که در حال حاضر در انبار‌ها نگهداری می‌شوند. ایران درگیر هیچ جنگی نیست بنابراین، نیازی به این تعداد پهپاد ندارد در حالی که روسیه می‌تواند از آن در کارزار نظامی در اوکراین استفاده کند. پس جای تعجب نیست که بتوانیم انواع پهپاد را از ایران خریداری کنیم».

«ولادیمیر ساژین» از مؤسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه و کارشناس مسائل ایران با این نظر مخالف است و می‌گوید: «ایران دشمنان زیادی در منطقه دارد از جمله اسرائیل، کشور‌های حوزه خلیج فارس، اردن و مصر. حتی پیشنهاد‌هایی برای ایجاد» ناتوی خاورمیانه‌ای «مطرح شده است. مجموع این تحولات باعث اعمال فشار بر ایران می‌شوند. بنابراین، من فکر نمی‌کنم ایران با ارائه پهپاد‌های خود به کشور دیگری توان دفاعی‌اش را به خطر بیاندازد».

چه مانع دیگری بر سر راه وجود دارد؟

ساژین می‌گوید: «فکر نمی‌کنم پیش از ۲۴ فوریه برنامه‌ای برای فروش پهپاد به روسیه وجود داشته باشد. در مورد بحث‌های احتمالی پس از آن تاریخ این احتمال وجود دارد، اما من تردید دارم که واقعا تحول خاصی رخ دهد».

او معتقد است که ملاحظات سیاسی نیز در این زمینه دخیل هستند و می‌افزاید: «ایران در مناقشه روسیه و اوکراین بی‌طرف مانده است. موضع تزلزل ناپذیر ایران این است که باید هر چه زودتر آتش بس حاصل شود. من فکر نمی‌کنم ایران قصد داشته باشد با حمایت از روسیه و مخالفت با غرب جانب هیچ یک از طرفین را بگیرد». او هم چنین می‌گوید تهران سرمایه‌گذاری زیادی در مذاکرات وین برای از سرگیری توافق هسته‌ای ایران انجام داده است توافقی که اساسا توسط دولت «دونالد ترامپ» لغو شد.

او می‌افزاید: «ایران می‌خواهد شاهد تحقق این توافق باشد، زیرا مایل است تحریم‌های غرب لغو شوند. اتحادیه اروپا، ژاپن و سایر کشور‌ها از تهران در دستور کار خود حمایت می‌کنند. آنان بی‌صبرانه خواستار لغو تحریم‌ها علیه ایران هستند، زیرا این امر به آنان امکان دسترسی فوری به اقتصاد ایران را می‌دهد اقتصادی که در وضعیت بدی قرار گرفته است. تهران واقعا به سرمایه‌گذاری و فناوری خارجی در همه صنایع نیاز دارد. واضح است که روسیه نمی‌تواند در این زمینه به ایران کمک کند در حالی که اتحادیه اروپا و ژاپن قادر هستند چنین کمکی را به ایران ارائه دهند».

این کارشناس هم چنین خاطرنشان می‌سازد که با تامین پهپاد‌های روسیه، ایران با فشار بیشتری از سوی غرب مواجه خواهد شد که مشارکت آتی آن کشور با کشور‌هایی را که می‌توانند سرمایه گذاری و فناوری ارائه دهند را به خطر می‌اندازد.

«ساژین» می‌افزاید: «این خطری نیست که ایران آماده پذیرش آن باشد. این وضعیت به نفع ایران نیست». این کارشناس می‌گوید معامله پشت پرده بین مسکو و تهران نیز غیرممکن است. به گفته «ساژین» امروز چنین معامله‌ای تنها برای چند ساعت مخفی باقی می‌ماند. حتی اگر ایران به طور مخفیانه پهپاد‌های خود را به روسیه برساند پهپاد‌ها در منطقه جنگی کشف خواهند شد و این امر ایران را در شرایط سخت‌تری قرار می‌دهد.