دلیل غیبت «شی» در عرصه بین المللی

فرارو- سینگلتون، کارشناس ارشد مسائل چین در بنیاد «دفاع از دموکراسی ها» و دیپلمات سابق وزارت خارجه امریکا. او مسئولیت و نقش‌های حساس مرتبط با امنیت ملی را در دولت امریکا با تمرکز بر مسائل شرق آسیا برعهده داشته است. او مشاور کمیته‌های نظارت کنگره و کاخ سفید در مورد مسائل مختلف از جمله گسترش دامنه حضور نظامی چین در خارج از کشور، نفوذ چین و کره شمالی بوده است.

به گزارش فرارو به نقل از فارین پالسی، شاید تصویر «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین این روز‌ها در اخبار منتشر شود، اما در زندگی واقعی، «شی» از صحنه جهانی ناپدید شده است. شی بیش از ۷۰۰ روز است که در پکن به سر می‌برد و در سال گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اجلاس سران جی -۲۰ در رم و اجلاس آب و هوایی سازمان ملل در گلاسکو در اسکاتلند حضور نداشت. غیبت «شی» در زمانی رخ می‌دهد که او و حزب کمونیست چین با باد‌های مخالف جدی داخلی از جمله کمبود قابل توجه انرژی، افزایش نرخ بیکاری و بازار املاک و مستغلات در آستانه فروپاشی مواجه هستند.

شرایط کنونی به وضوح متفاوت از پیش از دوره شیوع کرونا است. پیش از شیوع کرونا، «شی» با اطمینان از ایجاد نظم نوین جهانی سخن گفته بود و چین را محور آن می‌دانست و به نقش کشورش می‌بالید. با این وجود، در حال حاضر خودداری ورزیدن «شی» از سفر به خارج از چین نشان دهنده تمایل فزاینده او به ماندن در صدر کارزار مقابله با شیوع کرونا است که تاثیرات آن تولیدات صنعتی چین را فلج کرده است. با این وجود، شیوع کرونا نمی‌تواند تنها دلیل ماندن او در پکن باشد. به نظر می‌رسد موضوعی دیگر باعث شده تا «شی» شب‌ها بیدار بماند: ترس فزاینده در مورد مقاومت در برابر حکمرانی او از سوی جناح‌های داخلی حزب کمونیست چین.

آشکار است که با افول اقتصاد چین و جایگاه جهانی آن کشور، «شی» به سرعت متوجه شده که پس از تقریبا یک دهه در قدرت بودن خواست او برای تبعیت کامل و وفاداری مطلق اعضای حزب کمونیست چین به او در بهترین حالت دن کیشوت وار و بیش از حد آرمان گرایانه و بدترین حال احمقانه است. این موضوع دلیل اصلی نگرانی او در زمانی است که تنها ۱۰ ماه به برگزاری بیستمین کنگره حزب کمونیست چین باقی مانده است زمانی که انتظار می‌رود شی برای سومین دوره بی سابقه به عنوان دبیرکل حزب انتخاب شود.

شی در ماه نوامبر گذشته هشدار داده بود:«اگر نرم باشید مردم در نهایت خواهند مُرد». بیان چنین واژگان مبهمی به سختی می‌توانند نشان دهنده اطمینان یک رهبر از قدرت خود و مسلط بودن اش بر اوضاع باشند.

در جریان پلنوم ششم گردهمایی نخبگان حزب کمونیست چین، «شی جین پینگ» قطعنامه تاریخی‌ای را مطرح کرد که سابقه چندین دهه‌ای محدود شدن زمان ریاست رهبران حزب به دو دوره پنج ساله را لغو کرد. با انجام این کار، شی در عمل خود را در کنار «مائوتسه تونگ» رهبر بزرگ چین قرار داد. با این وجود، «شی جین پینگ» با احساس عدم اتحاد در صفوف، به صراحت هشدار داد که «گروه‌ها، باند‌ها و گروه‌های ذینفع درون حزب قاطعانه تحت پیگرد و مجازات قرار خواهند گرفت». در این زمینه، شی به مقامات حزب کمونیست چین که منافع خود را مقدم بر اتحاد حزب می‌دانند هشدار داد و گفت که هیچ گونه بخششی در قبال آنان در کار نخواهد بود. توضیح ساده برای خودداری «شی» از ترک چین و فشار‌های بیش از حد او برای کسب وفاداری اعضای حزب نشان دهنده آن است که او متوجه شده به طور فزاینده‌ای آسیب پذیر است.

جای تعجب چندانی ندارد که «شی» از هرگونه اشاره به اصلاحات نهادینه شده توسط «دنگ شیائوپینگ» رهبر بزرگ اسبق چین خودداری ورزیده است چرا که «دنگ» مخالف کیش شخصیت و خواستار لغو انتصابات سیاسی مادام العمر بود. این در حالی است که شی تلاش کرده به شکلی شتابزده و آشفته قدرت اش را تثبیت کند.

هشدار ماه نوامبر «شی» تا روز سال نو زمانی که بخش‌های کلیدی سخنرانی او در نشریه تئوریک «کیوشی» وابسته به حزب کمونیست چین منتشر شد به صورت خصوصی باقی مانده بود. زمان انتشار این سخنان که شش هفته پس از پلنوم حزب بود نیز تصادفی نبوده است. این زمان برای تهدید جدی اعضای حزب کمونیست چین در اولین روزی صورت گرفت که مهم‌ترین روز تقویم سال یعنی زمان به قدرت رسیدن «شی» بود. او قصد داشت این پیام را به اعضای حزب انتقال دهد: امسال در صف باقی بمانید وگرنه پیامد‌های منفی‌ای متوجه تان خواهد شد.

«شی» در اوایل دسامبر سال ۲۰۲۱ میلادی لحن صریح مشابهی داشت و راهبرد دولت اش برای حفاظت از «امنیت ملی» را مورد تاکید قرار داد اصطلاحی که در زبان ماندارین بیشتر برای توصیف تهدیدات داخلی و درباره مشروعیت حزب کمونیست چین به کار می‌رود و نه برای چالش‌های نظامی یا ژئوپولیتیک. در صدر فهرست تهدید‌های سال ۲۰۲۲ صرفا خطر تهدید «ثبات» مطرح نشد. درعوض، شی مفهوم حفاظت از «امنیت دولتی» را به طور فزاینده بیش از گذشته مطرح کرده است بدان معنا که که هر گونه تهدیدی برای دولت در نهایت تهدیدی برای حزب است. این تاکید بر پیشگیری و کنترل برای حفظ انسجام اجتماعی دقیق، رویکردی پیشگیرانه‌تر از گذشته را برای حکمرانی نشان می‌دهد. شی در تلاش است این تصور را تقویت کند که اعضای حزب باید با هوشیاری خود نسبت به لزوم محافظت از اقتدار دولت مرکزی و موقعیت اصلی رهبری شخص او را حفظ کنند.

هم چنین، تمرکز «شی جین پینگ» بر امنیت رژیم در اواخر دسامبر در برابر مخاطبانی که تقریبا همه اعضای کمیته دائمی دفتر سیاسی حزب، بالاترین سطح تصمیم گیری چین را شامل می‌شد به صورت سخنرانی بیان شده بود. شی درخواست کرد که همه حاضران متعهد شوند از اقتدار رهبری متمرکز و متحد حزب محافظت کنند. به عبارت دیگر، شی از رهبران حزب خواست وفاداری شخصی خود را به شخص او نشان دهند. باید پرسید چند بار اعضای کمیته دائمی این تعهد را در سالیان اخیر تکرار کرده‌اند؟ بار‌ها و بی شمار. مطمئنا مسئله گیج کننده‌تر آن است که چرا «شی» باید دائما از آنان بشنود که در انظار عمومی اعلام کنند به او وفادار باقی مانده اند اگر او آن گونه که وی ادعا می‌کند واقعا به آینده سیاسی خویش اطمینان دارد؟

اگر بخواهیم منصف باشیم «شی» مدت هاست که به دنبال نشان دادن اعتماد به نفس به عنوان ابزاری برای پنهان کردن ناامنی‌های شخصی و سوء ظن عمیق خود نسبت به نزدیک‌ترین افرادش بوده است. جسارت «شی جین پینگ» در اوایل دوران تصدی او بر قدرت، زمانی که اقتصاد چین به سرعت پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ بهبود یافت بیش از امروز بود.

با این وجود، رشد اقتصادی چین در ماه‌های پایانی سال گذشته میلادی به شدت کاهش یافت. می‌توان بخشی از این روند نزولی را در سوء مدیریت مالی شی، از جمله برنامه نظارتی گسترده اش با هدف «ممانعت از گسترش بی‌نظم سرمایه» نه تنها در بخش فناوری، بلکه در سرتاسر اقتصاد چین دنبال کرد. عوامل دیگر شامل تعطیلی کارخانه‌ها به عنوان بخشی از سیاست‌های چین برای مقابله با کووید-۱۹ و همچنین افزایش قیمت مواد خام و نیروی کار بوده اند. بدون توجه به علت، کاهش سرعت رشد اقتصادی چین به وضوح اعضای حزب کمونیست چین را به وحشت انداخته است. بدیهی است که اخیرا مقامات عالی چین اخیرا اظهار داشتند که با «رکود اقتصادی، ممکن است برخی مشکلات عمیق ظاهر شود».

برهه زمانی فعلی دوره‌ای سخت و نامناسب برای «شی» قلمداد می‌شود. تنها چند ماه به تاج گذاری سیاسی او درون حزب کمونیست چین باقی مانده است و افزایش مخالفت‌ها با او درون حزب به ویژه درباره مدیریت اقتصادی شخص «شی» فلسفه وجودی حکومت وی را زیر سوال می‌برد و باعث طرح پرسش‌هایی ناخوشایند برای او خواهد شد.

«کوئی تیانکای» سفیر سابق چین در امریکا به تازگی سخنرانی‌ای را انجام داده که توجه محافل سیاسی و دیپلماتیک چین را به خود جلب کرده است. کوئی با استفاده از واژگانی مانند «بی دقت» و «بی کفایت» زنگ خطر را در مورد فرسایش جایگاه جهانی پکن و توانایی رو به رشد واشنگتن برای محدود کردن جاه طلبی‌های چین به صدا درآورد. او در انتقاد از دیپلماسی به اصطلاح «گرگ‌های جنگجو» که شی به راه انداخته خاطر نشان ساخته که چین «نباید در جنگی حضور یابد که آمادگی آن را ندارد، جنگی که مطمئن نیست در آن برنده خواهد شد جنگی همراه با خشم و فرسایش».

حتی به گونه‌ای واضح تر، کوئی هشدار داد که هر میلی متر از دستاورد‌های مردم ما به سختی به دست آمده است و ما نباید اجازه دهیم که آن دستاورد‌ها توسط کسی غارت شوند یا به دلایلی، چون بی دقتی، تنبلی و بی کفایتی آن فرد متحمل ضرر شوند". همه این‌ها نشان می‌دهد که اهداف بلند پروزانه جهانی شی احتمالا در فراتر از سال ۲۰۲۲ میلادی در پشت چالش‌های مهم‌تر در داخل کشور قرار خواهند گرفت.

ماهیت در حال تحول تلاش‌های ظاهری «شی» برای مبارزه با فساد درون حزبی نیز تضاد‌هایی را آشکار می‌سازد. پیش تر، پاکسازی‌های مائو اغلب بی رویه بودند و دوستان و دشمنانی را که با او مخالف بودند هدف قرار می‌دادند. تلاش «شی» برای به زعم خود خالص سازی حزب در درجه اول جانشینان بالقوه و رقبای سیاسی او را هدف قرار داده است. می‌توان صدور حکم «اعدام با تعلیق» برای «دونگ هونگ» از نزدیکان معاون رئیس جمهوری چین، از رقبای «شی» را در این راستا قلمداد کرد.

با این حال، اخیرا تعدادی از مقامات بلند پایه دیگر که برخی از آنان توسط «شی» انتخاب شده بودند به دلیل تخلفات فاحش مرتبط با فساد از سمت خود برکنار شدند. از جمله این افراد می‌توان به «سون لی جون» معاون سابق وزیر امنیت عمومی چین، «فو ژنگوا» وزیر دادگستری سابق و «ژانگ یونگزه» نایب رئیس دولت منطقه خودمختار تبت اشاره کرد. سایر مقامات ارشد حزب کمونیست چین از جمله «وانگ فویو» دبیر حزب کمونیست چین در استان گوئیژو و «ژو جیانگ یانگ» رئیس شاخه حزب در هانگژو نیز به اتهام فساد توسط کمیسیون مرکزی بازرسی انضباطی بازداشت شده اند. هنوز مشخص نیست که آیا «شی»، «لی جان شو» عضو برجسته دفتر سیاسی حزب را به خاطر رسوایی بحث برانگیز املاک و مستغلات مربوط به دختر او برکنار خواهد کرد یا خیر. هم چنین، تصمیم «شی» درباره «ژانگ گائولی» عضو سابق دفتر سیاسی حزب که «پنگ شوآی» ستاره تنیس اخیرا او را به تجاوز جنسی متهم کرد نیز نامشخص بوده است.

در مجموع، با تزلزل شهرت جهانی چین آشکار می‌شود که شی نمی‌تواند جهان را در دوران جدیدی که پیش‌تر پیش بینی کرده بود رهبری کند آن هم در شرایطی که به سختی کاخ‌های قدرت خود را ترک می‌کند.

در حالی که شی هم چنان بر قرار دادن چین به عنوان جایگزینی برای ایالات متحده تمرکز کرده است خودداری او از ترک کشور و لفاظی‌های روان پریشانه اخیر وی نشان می‌دهند که «شی" قادر به تعقیب اهداف بلندپروازانه جهانی خود به دلیل مواجهه با بسیاری از چالش‌های حاکمیتی داخلی نخواهد بود و مجبور است آن را از دستور کار خارج سازد.

این پنجره اندک باز شده می‌تواند فرصتی را برای دولت بایدن فراهم سازد تا در نهایت سیاست بسیار به تعویق افتاده اش در چین را تدوین کند سیاستی که پس از یک سال ریاست جمهوری او به صورت یکی از آشکارترین شکاف‌های سیاست خارجی آن باقی مانده است. البته زود است که مرگ سیاسی «شی» را پیش بینی کنیم، اما دست کم یک موضوع مسلم است و آن این که «شی» به طور فزاینده‌ای نگران کسانی است که در داخل چین ممکن است توطئه‌ای را علیه او سازماندهی کنند.